Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,09% milli mánaða í september. Ársverðbólgan dróst saman úr 9,7% í 9,3% og alls hefur hún minnkað um 0,6% prósentustig síðan hún náði hámarki í 9,9% í júlí. Við eigum von á hægfara hjöðnun næstu mánuði og að verðbólga mælist 8,3% í desember.

Það er ekki lengur nóg fyrir fjármálafyrirtæki að huga eingöngu að fjárhagslegum þáttum og birta aðeins upplýsingar um fjárhagslega þætti. Samfélagið ætlast til þess að þau hafi jákvæð samfélagsleg áhrif og þessi þáttur í upplýsingagjöfinni er ekki síður mikilvægur að mati Tjeerd Krumpelman alþjóðasviðsstjóra í sjálfbærni hjá hollenska bankanum ABN AMRO sem er gestur hlaðvarpsins. Tjeerd annast m.a. sjálfbærniráðgjöf hjá ABN AMRO sem er í fararbroddi fjármálafyrirtækja í sjálfbærni og hefur verið leiðandi í að meta áhrif af lánum og fjárfestingum bankans (e. impact assessment). Þannig geti bankinn í senn unnið að sjálfbærni og minnkað áhættu til langs tíma. Hann ræðir við Aðalheiði Snæbjarnardóttur, sjálfbærnistjóra Landsbankans og Rún Ingvarsdóttur, sérfræðing í samskiptamálum hjá bankanum.

Kaupmáttur hefur rýrnað um 4,2% frá því í janúar og þótt launavísitalan hafi hækkað örlítið í ágúst hægist enn á árshækkuninni. Laun hafa hækkað hlutfallslega langmest í greinum tengdum ferðaþjónustunni á síðustu 12 mánuðum, en einnig í byggingar- og veitustarfsemi, og mest meðal verkafólks.

Íbúðum til sölu á höfuðborgarsvæðinu hefur fjölgað verulega frá því í vor, úr tæplega 500 í rúmlega 1.000. Fjölgunin skýrist fremur af eldri íbúðum sem eru settar í sölu en nýjum íbúðum sem koma inn á markaðinn.

Sjálfbærnidagur Landsbankans var haldinn í Grósku 22. september 2022. Aðalfyrirlesari fundarins var Tjeerd Krumpelman frá hollenska bankanum ABN AMRO.

Vísitala íbúðaverðs á höfuðborgarsvæðinu lækkaði um 0,4% milli mánaða í ágúst. Þetta er í fyrsta sinn síðan í nóvember 2019 sem vísitalan lækkar og skýr merki um að markaðurinn sé farinn að kólna.

Atvinnuleysi dróst saman um 0,1 prósentustig milli mánaða í ágúst og var 3,1%. Atvinnuleysi minnkaði mest í ferðatengdum greinum milli mánaða, enda fjölgaði erlendum ferðamönnum eftir því sem leið á sumarið. Sífellt fleiri stjórnendur fyrirtækja á Íslandi telja vanta vinnuafl og eftir því sem störfum fjölgar verður erlent vinnuafl mikilvægara á íslenskum vinnumarkaði.

Á fyrstu sex mánuðum ársins var 84 milljarða króna halli af viðskiptum við útlönd. Þrátt fyrir þennan mikla halla hefur krónan styrkst innan árs. Skýrist þetta meðal annars af því að öllum viðskiptum fylgir ekki endilega gjaldeyrisflæði.

Við spáum því að almennt verðlag hækki um 0,34% milli ágúst og september. Gangi spáin eftir verður ársverðbólgan 9,6% og yrði það þá frekari staðfesting þess að verðbólga hafi þegar náð hámarki hér á landi. Verðbólga fór hæst í 9,9% í júlí og mældist svo aðeins minni eða 9,7% í ágúst. Gangi spáin eftir verður septembermánuður annar mánuðurinn í röð þar sem verðbólgan lækkar milli mánaða. Við eigum von hægri hjöðnun verðbólgunnar á næstunni og að hún verði komin niður í 8,8% í desember.

Hrávöruverð hefur almennt farið lækkandi á síðustu mánuðum. Það mun styðja við hjöðnun verðbólgunnar í heiminum en hún hefur ekki mælst meiri á Vesturlöndum í nokkra áratugi.

Flest ríki eru núna að berjast við mikla verðbólgu. Þó vandamálið sé svipað að stærðargráðu víðsvegar í heiminum geta ástæðurnar fyrir hárri verðbólgu verið af ýmsum toga.

Við höfum tekið saman aðgengilegt fræðsluefni um hvernig hægt er að þekkja netsvik og verjast þeim.

Verðbólgan er erfið viðureignar. Seðlabankar heims hækka vexti og víða er hætta á samdrætti. Við fengum til okkar góðan gest, James Ashley frá eignastýringu Goldman Sachs og ræddum við hann um horfur á markaði og efnahagsmálin í alþjóðlegu samhengi. Ashley er forstöðumaður stefnumála og ráðgjafalausna fyrir Evrópu, Miðausturlönd, Afríku og Asíu hjá eignastýringu Goldman Sachs. Hann ræðir við Unu Jónsdóttur, forstöðumann Hagfæðideildar og Rún Ingvarsdóttur, sérfræðing í samskiptamálum hjà bankanum.

Ársverðbólga hjaðnaði í fyrsta sinn í ágúst síðan á vormánuðum 2021.

Seðlabankinn hefur á árinu 2022 hækkað stýrivexti, úr 2% í 5,5% en lægstir voru stýrivextir 0,75% á árinu 2021. Þegar vextir byrjuðu að hækka varð algengara að fólk festi vextina, í 3 eða 5 ár. Í þessari grein er fjallað um muninn á föstum og breytilegum vöxtum og hvað þarf að hafa í huga þegar ákvörðun um lánsform er tekin.

Hærri stýrivextir leiða til þess að vextir og mánaðarleg greiðslubyrði á lánum sem eru með breytilega vexti hækka. Þetta á meðal annars við um neytendalán á borð við yfirdrátt og greiðsludreifingu á kreditkortum en mestu munar þó yfirleitt um íbúðalánin.

Tvö útboð sértryggðra skuldabréfa voru haldin í ágúst: 16. ágúst hélt Landsbankinn útboð þar sem bankinn seldi bréf í flokknum LBANK CB 25 að fjárhæð 1.060 á kröfunni 6,76% og LBANK CB 27 að fjárhæð 1.080 m.kr. á kröfunni 6,55%. 29. ágúst hélt Íslandsbanki útboð þar sem bankinn seldi  bréf í flokknum ISB CB 27 að fjárhæð 1.300 m.kr. á kröfunni 6,90% og ISB CBI 6.600 m.kr. á kröfunni 2,20%.

Hlutabréfamarkaðir heimsins lækkuðu aftur nokkuð í ágúst eftir mikla hækkun í júlí og kom sú lækkun helst til í lok mánaðarins. Jerome Powell, seðlabankastjóri Bandaríkjanna, hélt ræðu rétt fyrir mánaðarlok á árlegri ráðstefnu seðlabankastjóra hvaðanæva að úr heiminum. Powell sló harðari tón en hann hefur gert undanfarna mánuði og tók af allan vafa um að meginmarkmið seðlabankans yrði að ná verðbólgunni niður. Hlutabréfamarkaðurinn í Bandaríkjunum lækkaði skarpt í kjölfarið og fylgdu hlutabréfamarkaðir margra annarra landa á eftir.

Hagvöxtur mældist 6,1% á öðrum ársfjórðungi borið saman við sama tímabil í fyrra samkvæmt fyrsta mati Hagstofu Íslands. Þetta er ögn minni vöxtur en á fyrsta fjórðungi en engu að síður kröftugur vöxtur. Vöxturinn var nú eins og verið hefur keyrður áfram af miklum vexti í ferðaþjónustu. Þetta var fimmti ársfjórðungurinn í röð með jákvæðum hagvexti og er frekari staðfesting á því að hagkerfið sé á réttri leið.

Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,29% milli mánaða í ágúst og lækkaði ársverðbólgan úr 9,9% í 9,7%. Þetta er í fyrsta sinn síðan í júní 2021 sem ársverðbólgan lækkar milli mánaða. Við teljum að verðbólgan hafi náð hámarki í júlí og að við taki mjög hæg hjöðnun næstu mánuði.

Vísbendingar eru um að einkaneysluvöxtur ársins verði m.a. drifinn af auknum bílakaupum en hrein ný bílalán til heimilanna jukust um 34% milli ára í júlí miðað við fast verðlag.

Mikil aukning varð á útflutningsverðmæti landsins á öðrum fjórðungi borið saman við sama fjórðung í fyrra, líkt og gerðist á fyrsta fjórðungi ársins. Aukning varð í útflutningsverðmæti allra stoðanna þriggja: ferðaþjónustu, sjávarútvegi og stóriðju. Það skýrist af mikilli aukningu í ferðamannafjölda, hærra verði sjávarafurða og mikilli hækkun á álverði frá því í fyrra. Útflutningsverðmæti stoðanna þriggja á fjórðungnum nam 313,3 mö.kr. og hefur ekki áður mælst hærra.

Sjóðir eru í stuttu máli safn margra fjárfestinga og er ætlað að einfalda fólki dreifingu eigna til að draga úr áhættu og sveiflum. Margar tegundir sjóða eru í boði og fylgja þeir ólíkum markmiðum. Sumir sjóðir stefna til dæmis að því að lágmarka áhættu eða sérhæfa sig í tilteknum atvinnugreinum eða hugmyndafræði, s.s. sjálfbærni.

Það er mjög einfalt að kaupa hlutabréf. Til dæmis er hægt að fjárfesta í hlutabréfum einstakra félaga og margskonar sjóðum í netbanka Landsbankans og í Landsbankaappinu á einfaldan hátt og fylgjast þar með þróun fjárfestingarinnar.

Áður en byrjað er að fjárfesta í verðbréfum er mikilvægt að hafa ákveðin lykilatriði á hreinu og vera meðvituð um áhættuna.

Söguleg þróun íbúðalána innlánastofnana til heimila sýnir að árið 2020 og framan af 2021, á meðan vextir voru hvað lægstir, lá straumurinn yfir í óverðtryggð fasteignalán með breytilegum vöxtum.

Hvað þýðir það að stýrivextir hækki og hvaða áhrif hefur það á fólkið í landinu? Hvernig hafa vaxtahækkanir áhrif á verðbólgu og af hverju fer kaupmáttur lækkandi? Hvernig er staðan í löndunum í kringum okkur og hver er reynslan af því að lækka vexti í mikilli verðbólgu? Í hlaðvarpinu ræða Gústaf Steingrímsson og Ari Skúlason, hagfræðingar hjá Landsbankanum, við Rún Ingvarsdóttur sérfræðing á samfélagssviði bankans, um stýrivaxtaákvörðun Seðlabankans, vinnumarkaðinn, verðbólguhorfur og þróun efnhagslífsins.

Launavísitalan lækkaði um 0,1 prósentustig milli júní og júlí samkvæmt tölum Hagstofu Íslands. Síðustu 12 mánuði hefur launavísitalan hækkað um 8,1%. Launahækkanir ná ekki lengur að halda í við verðbólguþróun og er kaupmáttur því á niðurleið.

Samkvæmt könnun Seðlabankans vænta markaðsaðilar þess að verðbólgan nái hámarki á núverandi ársfjórðungi og taki svo að hjaðna.

Við spáum því að peningastefnunefnd Seðlabanka Íslands hækki vexti bankans um 0,75 prósentustig í næstu viku. Gangi spá okkar eftir fara meginvextir bankans, sjö daga bundin innlán, úr 4,75% upp í 5,5%.