Íbúðaverð hækkaði um 1,2% milli mánaða í september sem verður að teljast veruleg hækkun í sögulegu samhengi. Íbúðasala var hinsvegar minni en á fyrri mánuðum árs og því mögulega einhver merki um að markaðurinn sé að róast. Hagfræðideild spáir 14% hækkun íbúðaverðs milli ára í ár og 9% á næsta ári.

Í hlaðvarpinu er ítarlega fjallað um nýja þjóðhagsspá Hagfræðdeildar Landsbankans. Efnahagsbatinn er hafinn af fullum krafti og horfur eru á kröftugum hagvexti 2021 og 2022. Ferðaþjónustan er vöknuð úr dvala, horfur eru á sérstaklega góðri loðnuvertíð og atvinnuleysi heldur áfram að minnka. Töluverðar áskoranir eru í ríkisfjármálum og kröftugur efnahagsbati og þrálát verðbólga munu knýja á um töluverða hækkun stýrivaxta, áður en aðstæður skapast til að lækka þá á nýjan leik. Una Jónsdóttir, sérfræðingur í fasteignamarkaðnum og Dr. Daníel Svavarsson, forstöðumaður Hagfræðideildar, taka þátt í umræðunum ásamt Rún Ingvarsdóttur, sérfræðingi í Markaðs-og samskiptadeild bankans.

Þjóðhags- og verðbólguspá Hagfræðideildar Landsbankans var kynnt á morgunfundi í Silfurbergi Hörpu 20. október. Á fundinum fjallaði einnig Paul Donovan, aðalhagfræðingur hjá UBS-banka, um hvernig Covid-19-faraldurinn flýtir fyrir áhrifum fjórðu iðnbyltingarinnar.

Um 40% færri ferðamenn fóru um Leifsstöð í september en í september 2019. Velta erlendra greiðslukorta hér á landi í september var hins vegar einungis 9% lægri en í september 2019.

Í hlaðvarpinu er rætt um efnahagshorfur, þróun á fjármálamörkuðum og ferðaþjónustuna. Meðal annars er komið inn á nýja verðbólguspá Hagfræðideildar, áhrif síðustu stýrivaxtahækkunar, hækkandi bensínverð og álverð, minnkandi atvinnuleysi og áhrif góðrar loðnuvertíðar á hagvöxt. Dr. Daníel Svavarsson, forstöðumaður Hagfræðideildar Landsbankans, Sveinn Þórarinsson, sérfræðingur í markaðsviðskiptum og Gústaf Steingrímsson, sérfræðingur í Hagfræðideild taka þátt í umræðunum ásamt Rún Ingvarsdóttur, sérfræðingi í Markaðs-og samskiptadeild bankans.

Hagstofan birtir septembermælingu vísitölu neysluverðs (VNV) miðvikudaginn 27. október. Hagfræðideild Landsbankans spáir 0,6% hækkun vísitölunnar milli mánaða. Gangi spáin eftir hækkar verðbólgan úr 4,4% í 4,5%. Verðbólga án húsnæðis hefur gengið nokkuð hratt niður að undanförnu og mældist hún 3,3% í september en hún sló hæst í 4,7% í janúar. Við spáum því að verðbólga án húsnæðiskostnaðar verði 3,4% í október.

Samkvæmt tölum Vinnumálastofnunar var skráð atvinnuleysi í september 5,0% af áætluðum fjölda fólks á vinnumarkaði og hafði minnkað úr 5,5% frá því í ágúst. 10.428 manns voru á atvinnuleysisskrá í lok september og fækkaði um 1.071 í september. Almennt skráð atvinnuleysi náði hámarki í janúar 2021 þegar það var 11,6% og hefur þannig minnkað um 6,6 prósentustig síðan þá.

Munurinn á ávöxtunarkröfu óverðtryggðra og verðtryggðra skuldabréfa, útgefin af ríkinu til svipaðs langs tíma, hefur aukist síðan hann var minnstur um mitt ár 2020. Þetta bendir til þess að markaðurinn hafi auknar áhyggjur af verðbólgu.

Íslenska krónan veiktist á móti gjaldmiðlum helstu viðskiptalanda okkar í september. Í lok mánaðarins stóð evran í 150,9 krónum samanborið við 149,6 í lok ágúst. SÍ greip inn í markaðinn fimm daga í september og seldi evrur í öll skiptin.

Í september seldi Landsbankinn bréf að fjárhæð 3.040 m.kr., Íslandsbanki hafnaði öllum tilboðum í útboði sínu en Arion banki hélt ekki útboð. Ávöxtunarkrafan á flestum óverðtryggðu flokkunum hækkaði í september, en lækkaði á flestum verðtryggðu flokkunum.

Á meðan íbúðaverð hækkar óðum, er staðan á leigumarkaði afar róleg þar sem raunverð hefur lækkað síðustu misseri. Lágir vextir hafa auðveldað mörgum kaup og eftirspurn eftir leiguhúsnæði hefur því dregist saman á sama tíma og framboð hefur aukist. Arðsemi þess að kaupa íbúð til þess að leigja út hefur að líkindum minnkað.

Innan við helmingur af fasteignalánum heimilanna eru verðtryggð núna.

Í hlaðvarpinu er rætt um efnahagshorfur, þróun á fjármálamörkuðum og fasteignamarkaðinn. Meðal annars er komið inn á mikið líf á innlendum hlutabréfamarkaði, hækkandi fasteignaverð sem drífur verðbólguna áfram, breytt neyslumynstur ferðamanna og að Hagfræðideild bankans geri ráð fyrir hækkun stýrivaxta um 0,25 prósentustig við næstu stýrivaxtaákvörðun. Sveinn Þórarinsson, sérfræðingur í markaðsviðskiptum hjá Landsbankanum, Una Jónsdóttir, sérfræðingur í fasteignamarkaðnum og Dr. Daníel Svavarsson, forstöðumaður Hagfræðideildar, taka þátt í umræðunum ásamt Rún Ingvarsdóttur, sérfræðingi í Markaðs-og samskiptadeild bankans.

Við spáum því að peningastefnunefnd Seðlabanka Íslands hækki stýrivexti um 0,25 prósentur og að þeir fari úr 1,25% upp í 1,5% við næstu ákvörðun. 

Sé litið á þróun launasummunnar innan sex atvinnugreina á milli fyrri árshelminga 2020 og 2021 kemur ekki á óvart að ferðaþjónustan hefur mjög mikla sérstöðu. Launasumman í einkennandi greinum ferðaþjónustu lækkaði um rúm 25% á milli ára. Á hinum endanum eru opinber stjórnsýsla (með fræðslustarfsemi, heilbrigðis- og félagsþjónustu) og heild- og smásala með 12% og 11% aukningu launasummu milli ára sé miðað við fyrstu sex mánuðina. Fyrir utan ferðaþjónustuna lækkar launasumman einungis í fjármála- og vátryggingarstarfsemi.

Vísitala neysluverðs (VNV) hækkaði um 0,47% milli mánaða í september og mælist verðbólga nú 4,4% í samanburði við 4,3% í ágúst. Vísitala neysluverðs án húsnæðis hækkaði um 0,19% og mælist 2,9% verðbólga á þann mælikvarða.

Opinber fjárfesting dróst saman um 3,7% að raunvirði á árinu 2020. Þetta er annað árið í röð sem opinber fjárfesting minnkar, en samdrátturinn var 9,1% á árinu 2019. Opinber fjárfesting var einungis 3,7% af vergri landsframleiðslu í fyrra, en hún hefur að meðaltali verið um 3,9% af VLF frá árinu 2001. Þetta er mun lakari niðurstaða en bæði yfirlýsingar stjórnvalda og samþykktar heimildir hafa gefið kynna.

Raunverð íbúðarhúsnæðis er núna um fjórðungi hærra en þegar það var hæst í október 2007. Sem hlutfall af vísitölu byggingarkostnaðar er vísitala íbúðaverðs svipuð, en á móti launavísitölunni er vísitala íbúðaverðs 12% lægri en í október 2007.

Neyslumynstur erlendra ferðamanna hefur breyst mikið frá því faraldurinn skall á. Þannig eyddi hver ferðamaður tvöfalt til þrefalt meira í sínum heimagjaldmiðli á fyrstu tveimur fjórðungum ársins í ár borið saman við sama tímabil árið 2019, þ.e. síðasta árið fyrir faraldur. Hvort þessi neyslubreyting verður að einhverju leyti varanleg verður tíminn að leiða í ljós en líklegt er að svipuð þróun haldist a.m.k. fram á næsta ár. Auknar meðaltekjur á hvern ferðamann hafa dregið umtalsvert úr neikvæðum áhrifum af fækkun ferðamanna vegna faraldursins og stutt við ferðaþjónustuna.

Starfandi fólki í ágúst fjölgaði um 3% miðað við sama mánuð í fyrra. Vinnutími styttist um 1% á sama tíma þannig að heildarvinnustundum fjölgaði um 2% milli ára. Þetta er fimmti mánuðurinn í röð sem við sjáum fjölgun heildarvinnustunda milli ára, en þeim tók að fækka í upphafi ársins 2020 um svipað leyti og faraldurinn brast á.

Launavísitalan hækkaði um 0,3% milli júlí og ágúst samkvæmt tölum Hagstofu Íslands. Síðustu 12 mánuði hefur launavísitalan hækkað um 7,9%, sem er eilítið hærri árstaktur en verið hefur síðustu mánuði. Vísitala neysluverðs hækkaði um 4,3% milli ágústmánaða 2020 og 2021. Launavísitalan hækkaði um 7,9% á sama tímabili þannig að kaupmáttaraukningin á milli ára var 3,5%. Kaupmáttur launa er því áfram mikill í sögulegu samhengi þrátt fyrir töluverða verðbólgu á síðustu mánuðum.

Íbúðaverð hækkaði um 1,6% milli mánaða í ágúst sem er talsvert meiri hækkun en á fyrri sumarmánuðum. Hækkanir eru komnar fram úr hækkun undirliggjandi þátta og því ósjálfbærar til lengri tíma. Áhrif vaxtahækkana eiga enn eftir að koma fram.

Tekjur ríkissjóðs lækkuðu um 4,6% á föstu verðlagi á milli áranna 2018 og 2019 og lækkuðu síðan um 9,6% í fyrra. Tekjur sveitarfélaganna hafa hins aukist milli ára allt frá árinu 2013 og jukust um 2,5% í fyrra. Það hefur því verið mikill munur á tekjuþróun ríkissjóðs og sveitarfélaganna á síðustu árum.

Í tölum um kortaveltu Íslendinga sjást skýr merki um aukinn ferðahug Íslendinga.

Mikið líf hefur verið á íslenskum hlutabréfamarkaði á síðustu misserum. Verðhækkanir hafa verið miklar og viðskipti aukist mikið. Í lok ágúst nam 12 mánaða verðhækkun á hlutabréfamarkaðnum hér á landi 65,4%. Það er mesta hækkunin yfir heiminn á þessu tímabili sé litið til helstu hlutabréfamarkaða.

Vöxtur í kortaveltu er nú drifinn áfram af verulega aukinni neyslu erlendis frá. Kaup á skipulögðum ferðum hefur ríflega þrefaldast milli ára og eru margir komnir með útþrá sem mun að líkindum endurspeglast í kortaveltu næstu mánaða.

Hagstofan birtir septembermælingu vísitölu neysluverðs (VNV) þriðjudaginn 28. september. Hagfræðideild Landsbankans spáir 0,5% hækkun vísitölunnar milli mánaða. Gangi spáin eftir hækkar verðbólgan úr 4,3% í 4,4%. Verðbólga án húsnæðis hefur gengið nokkuð hratt niður að undanförnu og mældist hún 3,3% í ágúst en hún sló hæst í 4,7% í janúar. Við spáum því að verðbólga án húsnæðiskostnaðar verði áfram 3,3% í september.

Landsbankinn hélt fræðslufund um mikilvægi eignadreifingar þann 15. september 2021 í Silfurbergi Hörpu.

Samkvæmt tölum Vinnumálastofnunar var skráð atvinnuleysi í ágúst 5,5% af áætluðum fjölda fólks á vinnumarkaði og hafði minnkað úr 6,1% frá því í júlí. Um 11.500 manns voru á atvinnuleysisskrá í ágúst. Almennt skráð atvinnuleysi náði hámarki í janúar 2021 þegar það var 11,6% og hefur þannig minnkað um 6,1 prósentustig síðan. Í ágúst 2020 var almennt atvinnuleysi 8,5% og það hefur því minnkað um 2,4 prósentustig á einu ári.