Hvað á að borga fyrir barnapössun?
Þau sem passa börn hafa ekki myndað stéttarfélag og því er hvergi getið um launataxta fyrir barnapössun í kjarasamningum. Laun fyrir barnapössun eru því háð frjálsum samningum og fara mjög eftir aðstæðum hverju sinni. Þannig má gera ráð fyrir að launin hækki eftir því sem barnið sem verið er að passa er yngra. Mögulega er líka hægt að fara fram á álag ef barnið er einstaklega óþekkt eða krefjandi. Og rétt eins og hjá öðrum starfsstéttum má gera ráð fyrir að launagreiðslur fari eftir aldri launafólks, hæfileikum og starfsaldri. Barnapía sem er 13 ára að aldri og passar 5 ára barn í einn klukkutíma eftir leikskóla má væntanlega eiga von á tilboði um lægra tímakaup en þau sem eru um tvítugt, hokin af reynslu, sem passa 1 árs barn fram yfir háttatíma.
En aftur að rannsóknarspurningunni: Hvað á að borga fyrir pössun á tímann?
Rauði krossinn heldur reglulega námskeiðið Börn og umhverfi sem er m.a. ætlað börnum og ungmennum sem annast yngri börn. Þessi námskeið Rauða krossins komast næst því að vera fagmenntun en eins og alkunna er þá getur fagmenntað starfsfólk yfirleitt krafist hærri launa en þeir sem eru ófaglærðir.
Rauði krossinn er þó hvorki fag- né stéttarfélag fyrir ungmenni sem passa börn og gefur ekki upp viðmiðunartaxta fyrir barnapössun. „En ef spurningin um tímakaup kemur upp á námskeiði hjá okkur höfum við sagt að til dæmis sé hægt að miða við kaupið í unglingavinnunni. Ekki að semja um lægra kaup en þar býðst. Einnig þurfi að hugsa um á hvaða tíma er verið að passa, hversu mörg börn, aldur þeirra, hvort barnapían eigi heima langt í burtu frá barninu sem verið er að passa og fleira slíkt. Þetta eru atriði sem er gott að hafa í huga en teljast ekki leiðbeiningar um kjaramál," sagði Brynhildur Bolladóttir (árið 2018, þegar þessi grein kom fyrst út), en hún var þá upplýsingafulltrúi Rauða krossins.
Miðað við þetta má e.t.v. líta svo á að kaupið í unglingavinnunni sé einskonar lágmarks- eða viðmiðunarlaun fyrir barnapössun. Laun í vinnuskólum eru mismunandi á milli sveitarfélaga en í dæmaskyni má benda á launin í Vinnuskóla Kópavogs. Sumarið 2023 fengu 13-14 ára unglingar 798 kr. á tímann og taxtinn hækkaði upp í 2.660 kr. fyrir 16-17 ára.
Í enn frekara samanburðarskyni má síðan nefna laun fyrir að vinna afgreiðslustörf í verslunum en unglingar sækja nokkuð í slík störf. Samkvæmt launataxta í kjarasamningi VR og SA kemur fram að frá og með 1. nóvember 2022 sé lágmarkstaxti 14 ára unglings í dagvinnu rúmlega 1.500 kr. á tímann, um 2.100 kr. í eftirvinnu en um 2.200 kr. í næturvinnu. Launin fara síðan stighækkandi eftir aldri. Ofan á launin bætist orlof og desemberuppbót, í réttu hlutfalli við starfshlutfall viðkomandi.
Könnun um laun fyrir barnapössun
Til að freista þess að varpa enn frekara ljósi á hvað greitt er fyrir barnapössun var í desember 2023 skellt í óformlega spurningakönnun meðal starfsfólks Landsbankans. 18 svör bárust sem þýðir að könnunin er alls ekki tölfræðilega marktæk.
Langalgengasta tímakaupið (8 af 18 tilfellum) var 1.500 krónur á tímann. Í tveimur tilfellum var kaupið 2.000 krónur eða meira, þrír borguðu 1.000 krónur á tímann og í þremur tilfellum var kaupið 1.200 eða 1.300 krónur á tímann. Miðað við sambærilega könnun árið 2018 hefur kaupið hækkað nokkuð en þá var algengasta tímakaupið á bilinu 900-1.000 krónur.
Helmingurinn borgaði fyrir pössun á einu barni, tæplega helmingur fyrir tvö börn og einn þátttakandi fyrir þrjú börn (mögulega þau sem greiddu hæsta kaupið).
Þriðjungur þeirra sem sáu um barnagæsluna voru 12-14 ára og þriðjungur 15-17 ára og þriðjungur á aldrinum 17 ára eða eldri.
Varast ber að taka of mikið mark á þessari könnun en hún og umfjöllun um viðmiðunarlaunin hér fyrir ofan, ætti þó vonandi að nýtast í samningaviðræðum um hvað teljist sanngjarnt kaup fyrir barnapössun.
Ef þú passar börn, þá nýtast vonandi þessar upplýsingar þér til að semja um sanngjarnt kaup. Gangi þér vel!
Greinin var fyrst birt 12. mars 2018 og síðast uppfærð 20. desember 2023.
