Laun hækka um tæpt pró­sent og kaup­mátt­ur mjak­ast upp á við

Launavísitalan hækkaði um 0,9% milli mánaða í mars, meira en síðustu tvo mánuði þar á undan. Hækkunin skýrist væntanlega aðallega af því að kjarasamningsbundnar launahækkanir Eflingarfélaga á almennum vinnumarkaði áttu sér stað í marsmánuði, en félagið samdi seinna en flest önnur félög á almenna markaðnum. Vegna hækkunarinnar eykst kaupmáttur lítillega milli mánaða. Sé horft á 12 mánaða breytingu kaupmáttar dregst hann þó saman um 0,3%.
2. maí 2023

Launavísitalan hækkaði um 0,9% milli mánaða í mars, eftir 0,4% hækkun í febrúar. Launavísitalan hækkaði lítið í janúar en um heil 4% í desember, þegar kjarasamningsbundnar hækkanir á almenna markaðnum komu inn í vísitöluna. Hækkunin í mars, um 0,9%, hefur þau áhrif að árshækkun launa fer úr 8,7% í 9,4%.

Kaupmáttur eykst um 0,4% milli mánaða

Hækkun launavísitölunnar leiðir til þess að kaupmáttur dregst ekki saman milli mánaða í mars, eins og hann gerði í janúar og febrúar, heldur hækkar um 0,4%. Kaupmáttur á ársgrundvelli dregst þó áfram saman, nú um 0,3%, enda er ársverðbólgan mun meiri nú en í mars í fyrra.

Ólík launaþróun milli atvinnugreina og starfsstétta

Samhliða birtingu launavísitölunnar fyrir marsmánuð birti Hagstofan niðurbrot vísitölunnar eftir starfsstéttum og atvinnugreinum fyrir janúarmánuð. Af starfsstéttum hafa laun hækkað mest milli ára meðal þjónustu-, sölu- og afgreiðslufólks, um 12,2%, og minnst meðal stjórnenda, um 8,6%. Árshækkun er þó nokkuð mikil í öllum stéttum, sérstaklega þeim sem undirrituðu kjarasamninga fyrir lok janúarmánaðar. Hækkanirnar skýrast þó sennilega einnig af launaskriði, enda sögulega mikil spenna á vinnumarkaði á síðustu mánuðum, sem nánar er fjallað um í nýlegri Hagsjá.

Ef bornar eru saman ólíkar atvinnugreinar má sjá að laun þeirra sem starfa við byggingarstarfsemi, heild- og smásöluverslun, rekstur gisti- og veitingastaða og framleiðslu hafa hækkað mest á síðustu 12 mánuðum, um á bilinu 10,1-12%. Laun þeirra sem starfa við veitustarfsemi hafa hækkað minnst, um 5,7%, og næstminnst laun þeirra sem starfa við fjármála- og tryggingarstarfsemi, um 8,2%. Ef horft er á mánaðarbreytingu hækkuðu laun síðastnefnda hópsins þó mest allra milli mánaða, en það skýrist af því að kjarasamningsbundin hækkun þess hóps kom inn í vísitöluna í janúar. Eðli málsins samkvæmt hafa kjarasamningsbundnar launahækkanir og tímasetningar á þeim mikil áhrif á launagögn þessa stundina og skýra að miklu leyti muninn á launaþróun milli hópa til skamms tíma.

Spáum 8,7% launahækkun á þessu ári og 7,8% á því næsta

Laun eru á meðal þeirra stærða sem við spáum fyrir um í nýútgefinni þjóðhags- og verðbólguspá . Þeir kjarasamningar sem hafa verið undirritaður á síðustu vikum og mánuðum gilda aðeins í eitt ár og því má búast við að strax í haust verði óvissan á vinnumarkaði sambærileg því sem var síðasta haust. Við búumst við að launahækkanir eftir næstu samningslotu, sem hefst í haust, verði svipaðar þeim sem samið var um í síðustu lotu. Með tímanum dragi þó lítillega úr launaskriði eftir því sem spennan á vinnumarkaði minnkar, þegar þættir á borð við vaxta- og launahækkanir þyngja róður fyrirtækja og draga ef til vill úr eftirspurn eftir vinnuafli. Við gerum ráð fyrir að laun hækki um 8,7% á þessu ári og svo 7,8% á næsta ári.

Merki um víxlverkun launa og verðlags

Launahækkanir á síðustu tólf mánuðum eru nokkuð ríflegri en þær hafa verið á síðustu árum, enda er verðbólga í hæstu hæðum og erfitt að ímynda sér að launafólk sætti sig við verulega kaupmáttarskerðingu. Við búumst við að kaupmáttur standi nokkurn veginn í stað á þessu ári, aukist um aðeins 0,2%, og svo um 1,5% á næsta ári. Nýjustu verðbólgutölur, sem lyftu ársverðbólgunni aftur upp í 9,9%, sýna hversu erfið viðureignar verðbólgan er. Við búumst við að hún verði þrálát og haldi áfram að éta upp launahækkanir, sem vissulega eiga þó sinn þátt í því að kynda undir hana.

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara.

Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti.

Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
23. maí 2023

Hagvöxtur byggir sífellt meira á ferðaþjónustunni

Eftir mikinn samdrátt í ferðaþjónustu á heimsvísu vegna samkomutakmarkana í Covid-faraldrinum tók eftirspurn mikið stökk á síðasta ári, þegar samkomutakmarkanirnar voru að mestu afnumdar. Aðdragandinn var lítill og umskiptin því skörp. Þetta torveldaði allan undirbúning fyrir fyrirtækin en þrátt fyrir ákveðna hnökra, eins og skort á starfsfólki, náði greinin fljótt vopnum sínum og kom sterk til baka.
22. maí 2023

Vikubyrjun 22. maí 2023

Um 20% af allri kortaveltu íslenskra heimila fer núna fram erlendis, en aukning í kortaveltu íslenskra heimila síðan heimsfaraldrinum lauk hefur verið drifinn áfram af kaupum á vöru og þjónustu frá erlendum söluaðilum.
17. maí 2023

Spáum stýrivaxtahækkun um 1,0 prósentustig

Við spáum því að peningastefnunefnd Seðlabanka Íslands hækki vexti bankans um 1,0 prósentustig í næstu viku. Gangi spáin eftir fara meginvextir bankans, vextir á sjö daga bundnum innlánum, úr 7,5% upp í 8,5%.
Bananar
17. maí 2023

Spáum 9,6% verðbólgu í maí

Við spáum því að vísitala neysluverðs hækki um 0,54% milli mánaða í maí og að ársverðbólgan lækki úr 9,9% í 9,6%. Verðbólgan hefur reynst þrálát síðustu mánuði og meiri en spár gerðu ráð fyrir. Við gerum ráð fyrir því að toppnum sé náð, verðbólga fari hægt hjaðnandi og mælist 8,4% í ágúst. Hagstofan birtir maímælingu vísitölu neysluverðs föstudaginn 26. maí næstkomandi.
Símagreiðsla
16. maí 2023

Kortavelta innanlands dróst saman um 7,2% í apríl

Heildarkortavelta íslenskra heimila dróst saman um 5% í apríl, sé hún borin saman við aprílmánuð í fyrra. Þetta er í fyrsta sinn í rúm tvö ár sem heildarkortaveltan dregst saman milli ára. Kortavelta Íslendinga innanlands var 7,2% minni en í apríl í fyrra en erlendis jókst hún um 5%. Samdráttur í kortaveltu kann að vera merki um að tekið sé að hægja á einkaneyslu, en þó ber að varast að lesa of mikið í einstaka mánuði.
Flugvél
16. maí 2023

Ferðaþjónustan á fleygiferð

Um 142 þúsund erlendir ferðamenn fóru í gegnum Keflavíkurflugvöll í apríl og er þetta því þriðji stærsti aprílmánuður frá upphafi. Ferðir Íslendinga til útlanda í apríl voru 56 þúsund, örlítið færri en í fyrra. Þeir ferðamenn sem nú koma gera betur við sig en þeir gerðu fyrir faraldur. Þá hafa bílaleigubílar í umferð aldrei verið fleiri í apríl en nú.
Ský
15. maí 2023

Vikubyrjun 15. maí 2023

Í skuldabréfaútboðinu sem Reykjavíkurborg hélt í á miðvikudag í síðustu viku seldi borgin verðtryggð skuldabréf á gjalddaga 2032 á ávöxtunarkröfunni 3,6%. Þann sama dag var ávöxtunarkrafan á ríkisskuldabréf á gjalddaga 2033 1,8% þannig að kjörin sem Reykjavíkurborg bjóðast eru um 1,8% hærri en þau sem ríkinu bjóðast.
9. maí 2023

Hætt við að aðhaldið dugi skammt gegn verðbólgu

Ekki er gert ráð fyrir að það takist að lækka skuldahlutfall ríkissjóðs fyrr en árið 2028 og þá aðeins örlítið, samkvæmt nýrri ríkisfjármálaáætlun sem ríkisstjórnin kynnti í apríl. Þá er áætlaður hægur afkomubati og að ríkissjóður verði rekinn með halla til ársins 2028. Það er eðlilegt að staldra við þegar ríkissjóður er rekinn með viðvarandi halla í efnahagsuppsveiflu, en á sama tíma ber að taka tillit til þess að viðsnúningur eftir faraldurinn taki einhvern tíma. 
Háþrýstiþvottur
8. maí 2023

Vikubyrjun 8. maí 2023

Heildarlaun fólks í fullu starfi voru að meðaltali 871 þúsund króna í fyrra. Jafn stórt hlutfall karla og kvenna voru með laun á bilinu 800 til 850 þúsund krónur á mánuði. Ef litið er til dreifingar á heildarlaunum eftir kyni sést að karlar eru í meirihluta á efri launastigum og konur á þeim lægri.
5. maí 2023

Mánaðaryfirlit yfir sértryggð skuldabréf

Meðfylgjandi er nýjasta mánaðarlega yfirlit Hagfræðideildar um sértryggð skuldabréf.
Vefkökur

Með því að smella á “Leyfa allar” samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur