At­vinnu­leysi minnk­ar þrátt fyr­ir merki um minni spennu

Atvinnuleysi dróst lítillega saman í mars og stóð í 3,5%. Í flestum atvinnugreinum virðist hafa dregið lítillega úr eftirspurn eftir starfsfólki frá því í desember en þó hefur eftirspurnin aukist snarlega í greinum tengdum ferðaþjónustu. Hversu mikil sem eftirspurnin verður má telja ólíklegt að atvinnuleysi minnki að ráði, enda hefur aukinni eftirspurn eftir vinnuafli á síðustu mánuðum verið mætt með aðflutningi fólks til landsins og er slíkur aðflutningur í hæstu hæðum.
Bláa lónið
17. apríl 2023

Atvinnuleysi mældist 3,5% í mars og minnkaði úr 3,7% í febrúar. Vinnumarkaðurinn tók hratt við sér eftir Covid-faraldurinn. Atvinnuleysið fór hæst upp í 11,6% í janúar 2021 en hefur nú verið á bilinu 3,2% - 3,7% í tíu mánuði í röð, frá því í júní í fyrra. Atvinnuleysi er enn mest á Suðurnesjum, þar sem það er nú 5,2%, en þar fór það hæst í 24,5% í faraldrinum.

Atvinnuleysi er að jafnaði mest um hávetur og minnst um hásumar. Vegna árstíðasveiflna má því búast við að það dragi lítillega úr atvinnuleysi á allra næstu mánuðum en ólíklegt er að það minnki að ráði vegna þess hve stöðugt og lítið það hefur verið undanfarið. Úr þessu má gera ráð fyrir að eftirspurn eftir starfsfólki verði svarað með áframhaldandi aðflutningi fólks til landsins, sem hefur verið í sögulegu hámarki síðustu mánuði.

Merki um örlítið minni spennu

Eftirspurn eftir vinnuafli jókst hratt eftir því sem hagkerfið komst á skrið eftir faraldurinn og í desember hafði hlutfall stjórnenda fyrirtækja sem töldu sig skorta starfsfólk ekki verið hærra frá því árið 2007, samkvæmt könnun sem Gallup gerir ársfjórðungslega fyrir Seðlabankann. Nú í mars sögðu 55,6% stjórnenda að þau teldu framboð á starfsfólki vera nægt, en 44,4% sögðust telja skorta starfsfólk. Í síðustu tveimur könnunum, í desember og september, var hlutfall þeirra sem töldu vanta starfsfólk hærra en þeirra sem töldu framboðið nægt. Þessi viðsnúningur kann að vera merki um að tekið sé að draga úr spennu á vinnumarkaði, þótt varast skuli að lesa mikið í eina mælingu.

Þá ber einnig að nefna að eftirspurnin er mjög misjöfn eftir atvinnugreinum og hefur þróast í ólíkar áttir á síðustu mánuðum. Í fyrrnefndri Gallupkönnun eru stjórnendur fyrirtækja spurð hvort þau hyggi á starfsmannabreytingar á næstu sex mánuðum og hvort þau sjái fyrir sér að fjölga eða fækka starfsfólki. Niðurstöðurnar eru greindar eftir atvinnugreinum.

Áform um að fjölga starfsfólki eru langalgengust í atvinnugreinum tengdum ferðaþjónustu, flutningum og samgöngum og næstalgengust í byggingar- og veitustarfsemi. Aðeins í tveimur atvinnugreinum er algengara að fyrirtæki sjái fyrir sér að fækka starfsfólki á næsta hálfa árinu heldur en að fjölga því, í sjávarútvegi og fjármála- og tryggingarstarfsemi. Fyrirtæki á höfuðborgarsvæðinu eru líklegri en fyrirtæki á landsbyggðinni til að vera í stækkunarhugleiðingum.

Eftirspurn eftir starfsfólki hefur þróast í ólíkar áttir eftir atvinnugreinum

Í verslun hafa væntingar um fjölgun farið dvínandi frá því í september og einnig í sjávarútvegi. Í iðnaði og framleiðslu, og eins í fjármála- og tryggingarstarfsemi, jukust væntingar um fjölgun starfsfólks í desember en minnkuðu svo í mars. Þar kunna að spila inn í launahækkanir samkvæmt nýjum kjarasamningum sem gerðir voru í kringum áramótin og einnig versnandi horfur um verðbólgu- og vaxtaþróun. Í einni grein varð svo áberandi stökk í könnuninni í mars: 60% stjórnenda fyrirtækja í ferðaþjónustu, samgöngum og flutningum sögðust sjá fyrir sér að fjölga starfsfólki á næstu sex mánuðum, en hlutfallið var 31% í desember. Þótt tölurnar séu árstíðaleiðréttar hlýtur að spila inn í að sumarið er á næsta leiti með tilheyrandi fjölgun ferðamanna, en einnig kunna að hafa áhrif bjartari horfur um komur ferðamanna hingað til lands á árinu.

Kjarasamningarnir sem samþykktir voru undir lok síðasta árs og í byrjun þessa árs gilda aðeins til eins árs og því má gera ráð fyrir að óvissan á vinnumarkaði verði strax í haust orðin álíka mikil og hún var í aðdraganda síðustu samningalotu. Spennan á vinnumarkaði hefur aukið á launaþrýsting og bætt samningsstöðu launafólks frá því að faraldrinum lauk. Nýjustu gögn benda þó til þess að sú staða gæti breyst. Það verður því áhugavert að fylgjast með þróuninni fram að næstu samningalotu, enda má ætla að spennustigið á vinnumarkaði setji svip sinn á viðræðurnar, í bland við verðbólgu- og vaxtastig.

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara.

Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti.

Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
Íbúðir
26. mars 2024
Hækkandi íbúðaverð kyndir undir verðbólgu
Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,8% milli mánaða í mars og við það jókst ársverðbólga úr 6,6% í 6,8%. Langmest áhrif til hækkunar í mælingunni má rekja til hækkunar á íbúðaverði, og þá sérstaklega utan höfuðborgarsvæðisins. Verð á nýjum bílum hafði mest áhrif til lækkunar í mars.
Seðlabanki
25. mars 2024
Vikubyrjun 25. mars 2024
Peningastefnunefnd Seðlabankans tilkynnti á miðvikudag að stýrivöxtum yrði haldið óbreyttum í 9,25%. Ákvörðunin var í samræmi við spá okkar, en tónninn í yfirlýsingunni var harðari en við bjuggumst við.
Ferðamenn
18. mars 2024
Vikubyrjun 18. mars 2024
Gögn síðasta árs benda til þess að þeir ferðamenn sem hingað komu hafi að meðaltali dvalið skemur en árið á undan en aftur á móti eytt meiru á dag.
Vélsmiðja Guðmundar
15. mars 2024
Að flytja út „annað“ er heldur betur að skila sér
Útflutningur hefur alltaf verið mjög mikilvægur fyrir Íslendinga og íslenskan efnahag. Lengst af var fiskurinn okkar aðal útflutningsvara, svo bættist álið við og nú síðasta áratuginn eða svo hefur ferðaþjónusta rutt sér til rúms og er orðin stærsta einstaka útflutningsvara Íslendinga. Á síðustu árum hefur annar útflutningur, þ.e. útflutningur sem ekki heyrir undir neinn þessara flokka, vaxið hratt og raunar hraðar en ferðaþjónustan, þó faraldurinn torveldi samanburðinn aðeins.
Fjölbýlishús
14. mars 2024
Spáum 6,6% verðbólgu í mars
Við spáum því að vísitala neysluverðs hækki um 0,57% milli mánaða í mars og að ársverðbólga verði óbreytt í 6,6%. Mest áhrif til hækkunar í spá okkar hafa reiknuð húsaleiga, flugfargjöld til útlanda, föt og skór og matarkarfan. Við eigum enn von á að verðbólgan hjaðni rólega næstu mánuði og verði komin niður í 5,4% í júní.
14. mars 2024
Óbreytt vaxtastig en bjartur tónn
Þrátt fyrir hjaðnandi verðbólgu og sátt um langtímakjarasamning á stórum hluta vinnumarkaðar teljum við að peningastefnunefnd haldi meginvöxtum bankans óbreyttum í 9,25% í næstu viku, fjórða skiptið í röð. Verðlag hækkaði umfram væntingar í febrúar og verðbólguvæntingar hafa lítið breyst frá síðasta fundi nefndarinnar. Auk þess ríkir enn óvissa um framvindu kjarasamninga annarra hópa. Við teljum þó að tónninn í yfirlýsingunni verði bjartari en verið hefur og að vaxtalækkun kunni að vera handan við hornið.
Sky Lagoon
12. mars 2024
Neysla erlendra ferðamanna helst ekki í hendur við fjölgun þeirra
Um 156 þúsund erlendir ferðamenn fóru um Keflavíkurflugvöll í febrúar. Aðeins einu sinni hafa fleiri ferðamenn farið um flugvöllinn í febrúarmánuði, eða á metárinu 2018. Fjölgunin var um 14% á milli ára í fjölda ferðamanna, en erlend kortavelta jókst aðeins um 3,1%, á föstu gengi. Þeir ferðamenn sem nú koma virðast því eyða minna en þeir sem komu fyrir ári síðan.
Ferðafólk
11. mars 2024
Vikubyrjun 11. mars 2024
Stóru útflutningsgreinarnar þrjár, ferðaþjónusta (600 ma. kr.), ál og álafurðir (320 ma. kr.) og sjávarafurðir (350 ma. kr.), stóðu undir 70% af heildarútflutningsverðmæti síðasta árs. Verðmæti annars útflutnings var um 580 ma. kr. og skilaði því meira verðmæti en sjávarafurðir eða ál og álafurðir.
Flutningaskip
5. mars 2024
Utanríkisviðskipti í góðu jafnvægi
Alls var 41,4 ma.kr. afgangur af viðskiptum við útlönd í fyrra. Eins og við var búist var mikill halli á vöruskiptajöfnuði, mikill afgangur af þjónustujöfnuði, smá afgangur af frumþáttatekjum og smá halli á rekstrarframlögum. Erlend staða þjóðarbúsins batnaði nokkuð í fyrra, en í lok árs voru erlendar eignir þjóðarbúsins um 1.600 ma.kr. meiri en erlendar skuldir.
5. mars 2024
Mánaðaryfirlit yfir sértryggð skuldabréf - febrúar 2024
Meðfylgjandi er mánaðarlegt yfirlit sértryggðra skuldabréfa.
Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur