Daníel Svavars­son: „Arð­sem­in fer batn­andi“

Ný greining Hagfræðideildar Landsbankans á stöðu ferðaþjónustunnar sýnir að afkoma greinarinnar fer jafnt og þétt batnandi. Daníel Svavarsson, forstöðumaður Hagfræðideildar, segir þó rekstur fyrirtækja í ferðaþjónustu mjög misjafnan. Almennt gangi stórum fyrirtækjum betur og mikill munur sé á afkomu eftir þeirri þjónustu sem fyrirtækin bjóða. Kristján Kristjánsson ræddi við Daníel.
15. mars 2013

Hagfræðideildin gerði einnig greiningu á ferðaþjónustunni fyrir um ári, en þá var frekar horft til fjárfestinga í greininni en nú er sjónum beint að rekstri og afkomu fyrirtækja og opinberum innviðum. „Úrtakið að þessu sinni er mun stærra en fyrir ári síðan og það gefur mjög raunhæfa mynd af stöðunni að okkar mati. Niðurstöðurnar eru á hinn bóginn nokkuð sambærilegar.“

Daníel segir einnig að það hafi þótt áhugavert að skoða þær aðstæður sem ferðaþjónustu séu búnar af hálfu hins opinbera. „Já, við fórum þá leið nú að fjalla meira um umgjörð ferðaþjónustunnar. Okkur þótti forvitnilegt að skoða þann þátt betur og það er margt þar sem vekur athygli.

Vöxtur greinarinnar í heild og aðdráttarafl hennar sem starfsumhverfi fyrir hæfileikaríkt starfsfólk veltur mjög á því að skynsamlegur rammi sé settur um starfsemi fyrirtækja í greininni.“

Fjöldinn ekki eini mælikvarði á árangur

Daníel segir greinilegt að árangur ferðaþjónustu hafi fyrst og fremst verið metinn út frá fjölda ferðamanna og segja megi að nánast hafi verið einblínt á þann þátt. „Erlendum ferðamönnum hefur fjölgað nær stöðugt í langan tíma og hafa margir talið þá þróun sjálfkrafa ávísun á viðvarandi árangur og síauknar tekjur. Þá er einnig bent á fjölda starfa og gjaldeyristekjur sem mælikvarða um þjóðhagslegan ábata. 

Hins vegar er það svo að hvorki fjöldi ferðamanna né fjöldi starfa eða gjaldeyrisöflun ein og sér eru nothæfir mælikvarðar á afrakstur og framleiðni. Mæla þarf árangur í ferðaþjónustu eins og gert er í öðrum greinum. Í okkar rannsókn er gerð tilraun til að meta afkomu og eiginfjárstöðu fyrirtækja í greininni út frá ársreikningum þeirra. Niðurstöður hennar benda til þess að rekstur og afkoma fyrirtækja í greininni sé mjög misjöfn, bæði með tilliti til stærðar fyrirtækja og þeirrar þjónustu sem þau bjóða.“

Rússarnir kaupglaðir

Daníel segir að auk fjöldatalna sé mikið horft á árstíðasveiflu og tekjur af hverjum ferðamanni. „Það er ánægjulegt að sjá að það dró úr árstíðasveiflunni í ferðaþjónustunni á síðasta ári þegar horft er til fjölda gistinátta. Að þessu hafa allir stefnt og það hefur greinilega skilað árangri. Svo er líka athyglisvert að rýna í endurgreiðslur vegna „tax free“ verslunar erlendra ferðamanna hér á landi. 

Þar kemur t.d. í ljós að rússneskir ferðamenn versla að meðaltali langmest af öllum ferðamönnum sem sækja landið heim. Rúmlega tvöfalt meira en Norðmenn sem verma annað sætið og margfalt meira en t.d. breskir og hollenskir ferðamenn. 

Rannsóknin sýnir að veltan af erlendum ferðamönnum hefur aukist gríðarlega á síðustu misserum. Bæði vegna þess að þeim hefur fjölgað en einnig er meðalferðamaðurinn að eyða talsvert meiri fjármunum í krónum talið. Allar forsendur virðast því vera til staðar fyrir ferðaþjónustufyrirtæki að skila jákvæðri afkomu og byggja upp innviði og eigið fé sem heldur þegar til mögru áranna kemur.“

Reksturinn enginn dans á rósum

Daníel segir að hið dæmigerða ferðaþjónustufyrirtæki sé enn sem komið er mjög lítið og líklega í mörgum tilvikum rekið sem nokkurs konar hliðarstarfsemi með annarri vinnu. Aðeins tæplega helmingur fyrirtækjanna í úrtakinu skilaði rekstrarhagnaði árið 2011 sem reyndist heldur verri útkoma en árið 2010. 

Hann segir jafn augljóst að stærri fyrirtækjum virðist vegna betur og arðsemi þeirra sé almennt mun betri en smærri fyrirtækja. „Reksturinn í þessari grein er sumsé ekki eintómur dans á rósum og fyrir utan smæðina sem gerir mörgum erfitt fyrir hefur fjöldi fyrirtækja verið rekinn með tapi um árabil. Við drögum þá ályktun að það sé nauðsynlegt að horft verði til að sameina rekstur fyrirtækja ef arðsemin á að vera viðunandi.“ 

Skýrsla Hagfræðideildar í heild sinni á vef Landsbankans.

Þú gætir einnig haft áhuga á
Ferðamenn
18. mars 2024
Vikubyrjun 18. mars 2024
Gögn síðasta árs benda til þess að þeir ferðamenn sem hingað komu hafi að meðaltali dvalið skemur en árið á undan en aftur á móti eytt meiru á dag.
Vélsmiðja Guðmundar
15. mars 2024
Að flytja út „annað“ er heldur betur að skila sér
Útflutningur hefur alltaf verið mjög mikilvægur fyrir Íslendinga og íslenskan efnahag. Lengst af var fiskurinn okkar aðal útflutningsvara, svo bættist álið við og nú síðasta áratuginn eða svo hefur ferðaþjónusta rutt sér til rúms og er orðin stærsta einstaka útflutningsvara Íslendinga. Á síðustu árum hefur annar útflutningur, þ.e. útflutningur sem ekki heyrir undir neinn þessara flokka, vaxið hratt og raunar hraðar en ferðaþjónustan, þó faraldurinn torveldi samanburðinn aðeins.
Fjölbýlishús
14. mars 2024
Spáum 6,6% verðbólgu í mars
Við spáum því að vísitala neysluverðs hækki um 0,57% milli mánaða í mars og að ársverðbólga verði óbreytt í 6,6%. Mest áhrif til hækkunar í spá okkar hafa reiknuð húsaleiga, flugfargjöld til útlanda, föt og skór og matarkarfan. Við eigum enn von á að verðbólgan hjaðni rólega næstu mánuði og verði komin niður í 5,4% í júní.
14. mars 2024
Óbreytt vaxtastig en bjartur tónn
Þrátt fyrir hjaðnandi verðbólgu og sátt um langtímakjarasamning á stórum hluta vinnumarkaðar teljum við að peningastefnunefnd haldi meginvöxtum bankans óbreyttum í 9,25% í næstu viku, fjórða skiptið í röð. Verðlag hækkaði umfram væntingar í febrúar og verðbólguvæntingar hafa lítið breyst frá síðasta fundi nefndarinnar. Auk þess ríkir enn óvissa um framvindu kjarasamninga annarra hópa. Við teljum þó að tónninn í yfirlýsingunni verði bjartari en verið hefur og að vaxtalækkun kunni að vera handan við hornið.
Sky Lagoon
12. mars 2024
Neysla erlendra ferðamanna helst ekki í hendur við fjölgun þeirra
Um 156 þúsund erlendir ferðamenn fóru um Keflavíkurflugvöll í febrúar. Aðeins einu sinni hafa fleiri ferðamenn farið um flugvöllinn í febrúarmánuði, eða á metárinu 2018. Fjölgunin var um 14% á milli ára í fjölda ferðamanna, en erlend kortavelta jókst aðeins um 3,1%, á föstu gengi. Þeir ferðamenn sem nú koma virðast því eyða minna en þeir sem komu fyrir ári síðan.
Ferðafólk
11. mars 2024
Vikubyrjun 11. mars 2024
Stóru útflutningsgreinarnar þrjár, ferðaþjónusta (600 ma. kr.), ál og álafurðir (320 ma. kr.) og sjávarafurðir (350 ma. kr.), stóðu undir 70% af heildarútflutningsverðmæti síðasta árs. Verðmæti annars útflutnings var um 580 ma. kr. og skilaði því meira verðmæti en sjávarafurðir eða ál og álafurðir.
Flutningaskip
5. mars 2024
Utanríkisviðskipti í góðu jafnvægi
Alls var 41,4 ma.kr. afgangur af viðskiptum við útlönd í fyrra. Eins og við var búist var mikill halli á vöruskiptajöfnuði, mikill afgangur af þjónustujöfnuði, smá afgangur af frumþáttatekjum og smá halli á rekstrarframlögum. Erlend staða þjóðarbúsins batnaði nokkuð í fyrra, en í lok árs voru erlendar eignir þjóðarbúsins um 1.600 ma.kr. meiri en erlendar skuldir.
5. mars 2024
Mánaðaryfirlit yfir sértryggð skuldabréf - febrúar 2024
Meðfylgjandi er mánaðarlegt yfirlit sértryggðra skuldabréfa.
4. mars 2024
Fréttabréf Hagfræðideildar 4. mars 2024
Mánaðarlegt fréttabréf frá Hagfræðideild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.
4. mars 2024
Vikubyrjun 4. mars 2024
Eftir næstum tvö ár af mjög kröftugum hagvexti í kjölfar heimsfaraldursins, hægði mjög á umsvifum í hagkerfinu eftir því sem leið á síðasta ár.
Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur