Spá­um vaxta­lækk­un um 0,5 pró­sentu­stig

Spáum óbreyttu taumhaldi frá síðustu ákvörðun 

Verðbólga hefur verið á rólegri niðurleið síðustu mánuði og stýrivextir nokkurn veginn elt hjöðnunina frá því á haustmánuðum. Þegar peningastefnunefnd kom síðast saman, þann 20. nóvember, stóð verðbólga í 5,1% og hafði hjaðnað um 0,3 prósentustig frá októberfundinum. Þá var ákveðið að lækka stýrivexti um 0,5 prósentustig og við það lækkuðu raunstýrivextir miðað við liðna verðbólgu úr 3,9% í 3,4%.  

Verðbólga mældist 4,6% í janúar og hefur hjaðnað um 0,8 prósentustig frá því áður en vaxtalækkunarferlið hófst í byrjun október (5,4% verðbólga í september). Lækkun stýrivaxta um 0,5 prósentustig myndi færa raunstýrivexti aftur niður í 3,4%, sama gildi og eftir síðustu ákvörðun. Þótt 50 punkta lækkun virðist stórt skref hefði hún í för með sér þétt og óbreytt taumhald. 

Minnkandi verðþrýstingur á húsnæðismarkaði slær á verðbólgu 

Hjöðnun verðbólgunnar skýrist langmest af því hversu verulega hefur hægt á hækkun húsnæðisliðarins líkt og við greindum frá fyrr í dag. Árshækkun húsnæðisliðarins var 13,8% á októberfundi peningastefnunefndar en er núna 9,7%. Aðrir liðir hafa haldist tiltölulega stöðugir, enda hækkaði verðbólga án húsnæðis lítillega í janúar.   

Verðbólguvæntingar á réttri leið 

Verðbólguvæntingar skipta Seðlabankann miklu máli. Verðbólgutölur segja til um það hvernig verðlag hefur hækkað á síðustu tólf mánuðum, en væntingar um verðbólgu gefa hugmynd um það sem koma skal, enda geta væntingar einar og sér haft veruleg áhrif á verðbólguþróun. Þær hafa áhrif á verðsetningu fyrirtækja og launakröfur launafólks, og því er mikið í húfi að halda þeim í skefjum.  

Einn mælikvarði á væntingar er verðbólguálag á skuldabréfamarkaði. Það hefur haldist tiltölulega stöðugt síðustu vikur. Munur á skammtímaálagi og langtímaálagi hefur minnkað á síðustu mánuðum, eftir því sem verðbólga hefur hjaðnað, og markaðurinn virðist gera ráð fyrir að verðbólga eftir fimm ár verði svipuð og nú, í kringum 4%.  

Væntingar má líka meta út frá könnunum Seðlabankans, annars vegar meðal heimila og fyrirtækja og hins vegar meðal markaðsaðila. Niðurstöður úr nýlegri væntingakönnun markaðsaðila voru birtar í gær og samkvæmt þeim hafa væntingar lítið breyst frá því í nóvember. Markaðsaðilar vænta þess að verðbólga hjaðni smám saman en komist ekki niður í markmið á næstunni. Væntingar eru um 3,6% verðbólgu eftir eitt ár, 3,3% eftir tvö ár og 3,4% að meðaltali næstu fimm árin. 

Hátt vaxtastig segir til sín á íbúðamarkaði og vinnumarkaði 

Hátt vaxtastig hefur dregið úr umsvifum í hagkerfinu á síðustu tveimur árum. Merki um hægagang er meðal annars að finna á íbúðamarkaði, þar sem verðhækkanir hafa verið nokkuð hófstilltar á síðustu mánuðum. Vísitala íbúðaverðs var á góðu flugi um mitt síðasta ár, um það leyti sem eftirspurn eftir íbúðum jókst skyndilega vegna hamfaranna í Grindavík. Hægja tók á hækkunartaktinum á haustmánuðum, líklega ekki síst í tengslum við hækkanir á verðtryggðum vöxtum lánastofnana. Íbúðaverð lækkaði lítillega á milli mánaða í desember og árshækkun íbúðaverðs fór úr 10,6% í nóvember í 7,7% í desember. Raunverð íbúða er 5% hærra en á sama tíma í fyrra, sé verðið leiðrétt með vísitölu neysluverðs án húsnæðis. 

Vinnumarkaðurinn hefur leitað í jafnvægi á síðustu mánuðum. Laun hækkuðu að meðaltali mun minna á síðasta ári en árin þrjú á undan, bæði vegna minni kjarasamningsbundinna hækkana en síðustu ár og minna launaskriðs. Kaupmáttur hefur lítið aukist og ljóst að vinnumarkaðurinn styður nú mun betur við markmið um verðstöðugleika en áður. 

Skýr merki eru um minnkandi eftirspurn eftir starfsfólki á síðustu mánuðum en samkvæmt könnun Seðlabankans meðal stjórnenda 400 stærstu fyrirtækjanna telja sífellt færri stjórnendur að vöntun sé á starfsfólki á íslenskum vinnumarkaði. Atvinnuleysi hefur þó lítið breyst og síðustu mánuði hefur það verið 0,2-0,4 prósentustigum meira en það var í sama mánuði árið áður.  

Áfram er tilefni til að fylgjast vel með stöðunni á vinnumarkaði. Kjaraviðræður kennara virðast enn í hnút og að óbreyttu hefjast skæruverkföll á ný nú um mánaðamót janúar og febrúar. Sú breiða sátt sem náðist með langtímakjarasamningum á síðasta ári er mikilvægur þáttur í því að tryggja efnahagslegan stöðugleika. Því er mikið í húfi að viðhalda þeirri sátt.   

Seigla í kortaveltu og neysla hugsanlega áhyggjuefni 

Gögn um kortaveltu bera þess merki að neysla landsmanna hafi haldið ágætum dampi þrátt fyrir hátt vaxtastig. Aukin kortavelta skýrist líklega ekki síst af uppsöfnuðum sparnaði eftir langt hávaxtaskeið, en einnig spila inn í kröftugar launahækkanir síðustu ára. Peningastefnunefnd verður líklega á varðbergi gagnvart neyslustiginu næstu mánuði og leitast við að koma í veg fyrir að vaxtalækkanir ýti sparnaði of hratt út í neyslu.  

Teljum langmestar líkur á 50 punkta lækkun 

Í næstu viku verða tólf vikur frá síðustu ákvörðun og aðeins sex vikur í þá næstu. Frá síðasta fundi hefur verðbólga hjaðnað um 0,5 prósentustig.  Við teljum að nefndinni þyki tilefni til að lækka vexti í takt við hjöðnunina, um 0,5 prósentustig. Verðbólguhorfur eru líka ágætar en samkvæmt okkar spá verður verðbólga 3,9% í mars og apríl.  

Auk óvissu í tengslum við kjaraviðræður kennara snúa óvissuþættir í verðbólgu- og vaxtaþróun ekki síst að efnahagshorfum erlendis. Harðnandi milliríkjadeilur og hömlur á alþjóðaviðskipti geta hratt smitað út frá sér hingað til Íslands, aukið verðbólgu og dregið úr hagvexti.  

Við teljum að peningastefnunefnd taki varfærin næstu skref, enda segir í síðustu yfirlýsingu að áfram þurfi að „viðhalda hæfilegu aðhaldsstigi til þess að koma verðbólgu í markmið innan ásættanlegs tíma“.