Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,29% milli mánaða í nóvember og hjaðnaði verðbólga, úr 9,4% í 9,3%. Þetta var svipað og við áttum von á, en við höfðum spáð 0,27% hækkun. Það var þó tvennt sem kom á óvart: Matur og drykkjarvörur hækkuðu meira en við áttum von á og húsgögn og heimilisbúnaður lækkuðu óvænt.
Reiknuð húsaleiga, nýir bílar og flugfargjöld til útlanda hækka milli mánaða
Við spáum því að vísitalan hækki um 0,55% milli mánaða. Gangi það eftir hækkar ársverðbólgan úr 9,3% í 9,6%. Að þessu sinni eru það þrír undirliðir sem hafa mest áhrif. Við eigum von á að reiknuð húsaleiga hækki um 0,6% milli mánaða (+0,12% áhrif á vísitölu), kaup á nýjum bílum hækki um 1,3% (0,08% áhrif á vísitölu) og flugfargjöld til útlanda hækki um 19,5% (0,34% áhrif á vísitölu). Þessir þrír undirliðir skýra 0,57 prósentustig af 0,68% hækkun VNV, eða 78%. Spá okkar um 9,6% ársverðbólgu í desember er 0,1 prósentustigi hærri en spáin sem við birtum í nóvember. Skýrist munurinn af hærri spá um flugfargjöld til útlanda í desember. Á móti kemur að dælueldsneyti lækkar milli mánaða, en í nóvember gerðum við ráð fyrir smávægilegri hækkun. Skoðun okkar á öðrum undirliðum vísitölunnar er nokkurn veginn óbreytt frá því í nóvember.
| Undirliður | Vægi í VNV | Breyting | Áhrif |
| Matur og drykkjarvara | 15,2% | 0,1% | 0,01% |
| Áfengi og tóbak | 2,4% | 0,0% | 0,00% |
| Föt og skór | 3,5% | 0,4% | 0,01% |
| Húsnæði án reiknaðrar húsaleigu | 10,3% | 0,3% | 0,03% |
| - Reiknuð húsaleiga | 20,0% | 0,6% | 0,12% |
| Húsgögn og heimilisbúnaður | 6,4% | 0,5% | 0,03% |
| Heilsa | 3,7% | 0,6% | 0,02% |
| Ferðir og flutningar (annað) | 3,8% | 0,2% | 0,01% |
| - Kaup ökutækja | 5,9% | 1,3% | 0,08% |
| - Bensín og díselolía | 3,9% | -1,0% | -0,04% |
| - Flugfargjöld til útlanda | 1,7% | 19,5% | 0,34% |
| Póstur og sími | 1,6% | 1,0% | 0,02% |
| Tómstundir og menning | 9,2% | 0,0% | 0,00% |
| Menntun | 0,7% | 0,0% | 0,00% |
| Hótel og veitingastaðir | 4,9% | 0,2% | 0,01% |
| Aðrar vörur og þjónusta | 7,0% | 0,6% | 0,04% |
| Samtals | 0,27% |
Framlag vaxtabreytinga hefur mikil áhrif
Fasteignaverð kemur beint inn í útreikning Hagstofunnar á vísitölu neysluverðs í gegnum reiknað endurgjald vegna búsetu í eigin húsnæði (reiknuð húsaleiga). Mikil hækkun á húsnæðisverði hefur verið einn megindrifkraftur verðbólgunnar undanfarið ár. Þegar mest gekk á í sumar fór hækkun á markaðsverði húsnæðis, sem Hagstofan mælir og notar í útreikningi á reiknaðri húsaleigu, hæst í 3,2% milli mánaða og tæplega 25% milli ára. Beint framlag húsnæðisverðs til vísitölu neysluverðs fór hæst í 4,2 prósentustig í ágúst og skýrði þá rétt yfir 40% af ársverðbólgunni.
Núna í haust sáust fyrstu merki þess að byrjað væri að hægja á markaðnum. Í september stóð markaðsverð húsnæðis í stað og því kom það nokkuð á óvart þegar húsnæðisverð hækkaði í október og nóvember. Þrátt fyrir þessar hækkanir gerum við ráð fyrir því að loks sé farið að hægjast um á markaðnum og að hækkanir á markaðsverði húsnæðis verði mjög hófstilltar næstu mánuði. Þó er það svo, að eftir að hafa haft áhrif til lækkunar samfellt síðan í janúar 2018, hefur framlag vaxtabreytinga verið til hækkunar síðustu þrjá mánuði. Við eigum von á að svo verði áfram og að á næstu mánuðum muni framlag vaxtabreytinga til hækkunar aukast nokkuð.
Eigum von á að verðbólgan hjaðni hægt á næstu mánuðum
Það hefur ekki orðið veruleg breyting á verðbólguhorfum til næstu mánaða frá því að við birtum síðast verðbólguspá í lok nóvember. Við eigum ennþá von á að verðbólgan hjaðni rólega á næstu mánuðum.
Við gerum ráð fyrir að janúarútsölurnar verði svipaðar og á árunum fyrir heimsfaraldur, þ.e.a.s. nokkuð góðar. Síðustu tvö ár hefur verð á fötum og skóm lækkað minna en áður í janúar sem mátti mögulega rekja til færri utanlandsferða og meiri verslunar innanlands. Sú staða hefur nú snúist við með aukinni verslun Íslendinga erlendis. Spá okkar gerir ráð fyrir að föt og skór lækki um 9% milli mánaða og húsgögn og heimilisbúnaður lækki um tæp 5% milli mánaða í janúar. Gangi þetta eftir verða heildaráhrif janúarútsala 0,6% til lækkunar á VNV. Í janúar koma einnig til framkvæmda ýmsar skattbreytingar. Mestu munar um breytingar á vörugjaldi ökutækja, en samkvæmt mati fjármálaráðuneytisins má búast við að útsöluverð nýrra bíla hækki um allt að 5% vegna þeirra og að bein áhrif á vísitölu neysluverðs verði 0,2 prósentustig til hækkunar. Fjármálaráðuneytið gerir ráð fyrir að áhrif annarra skattbreytinga um áramót verði 0,2 prósentustig til hækkunar á VNV og að heildaráhrif skattbreytinga um áramót geti orðið allt að 0,4%. Alls gerum við ráð fyrir að VNV hækki um 0,07% milli mánaða í janúar og að ársverðbólgan lækki úr 9,6% í 9,1%.
Við eigum síðan von á að vísitalan hækki aftur um 0,68% í febrúar og 0,27% í mars, aðallega vegna útsöluloka, en janúarútsölurnar ganga yfirleitt til baka í febrúar og mars. Verðbólga var töluverð í febrúar og mars á þessu ári og því mun ársverðbólgan hjaðna við það að þessir mánuðir detti út úr mælingunni. Gangi spá okkar eftir mun ársverðbólgan lækka niður í 8,6% í febrúar og 7,9% í mars.
