Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur

Halli á við­skipt­um við út­lönd á fyrsta árs­fjórð­ungi

Á fyrsta ársfjórðungi mældist 10,1 ma.kr. halli á viðskiptum við útlönd. Þetta var nokkuð betri niðurstaða en á fyrsta ársfjórðungi 2022. Skýrist þetta bæði af því að afgangur af þjónustuviðskiptum jókst samhliða fjölgun erlendra ferðamanna í ár og í stað halla á frumþáttatekjum eins og í fyrra mældist afgangur nú vegna verri afkomu fyrirtækja í erlendri eigu.
Fólk við Geysi
6. júní 2023

Fyrir helgi birti Seðlabankinn upplýsingar um greiðslujöfnuð við útlönd á fyrsta ársfjórðungi og erlenda stöðu í lok fjórðungsins. Áður hafði Hagstofan birt talnaefni um vöru- og þjónustujöfnuð á fjórðungnum og við fjölluðum um þær tölur í Hagsjá: Vöru- og þjónustujöfnuður neikvæður á fyrsta ársfjórðungi. Í raun var mjög lítið í tölunum sem kom á óvart, sem er frekar jákvætt.

Þriðja árið í röð sem að halli mælist á viðskiptum við útlönd á fyrsta ársfjórðungi

Alls var 10,1 ma.kr. halli á viðskiptum við útlönd á fyrsta ársfjórðungi. Halli mældist á vöruviðskiptum (-45,7 ma.kr.) og rekstrarframlögum (-12 ma.kr.), en afgangur af þjónustujöfnuði (+21,4 ma.kr.) og frumþáttatekjum (+26,1 ma.kr.). Þetta var rúmlega 20 ma.kr. betri niðurstaða en á fyrsta ársfjórðungi 2022. Skýrist þetta bæði af því að afgangur af þjónustuviðskiptum jókst samhliða fjölgun erlendra ferðamanna í ár og í stað halla á frumþáttatekjum eins og í fyrra mældist afgangur nú vegna verri afkomu fyrirtækja í erlendri eigu. Á móti kemur að hallinn á bæði vöruskiptajöfnuði og rekstrarframlögum jókst á milli ára. Þetta er þriðja árið í röð sem halli mælist á viðskiptum við útlönd á fyrsta ársfjórðungi, en á uppgangstíma ferðaþjónustunnar áður en heimsfaraldurinn skall á var samfelldur afgangur á fyrsta ársfjórðungi í sex ár.

Viðsnúningur í þáttatekjum skýrist af verri afkomu álfyrirtækja

Eins og kom fram að ofan var 26,1 ma.kr. afgangur af frumþáttatekjum, en til frumþáttatekna teljast fjármagnstekjur og gjöld, svo sem vaxtagreiðslur, arðgreiðslur og slíkt. Munar þar mestu um 18,2 ma.kr. afgang af jöfnuði af beinni fjárfestingu, en auk þess var afgangur af verðbréfafjárfestingu og af gjaldeyrisforða Seðlabanka Íslands.

Stærsti einstaki liður frumþáttatekna, og einnig sá liður sem sveiflast mest milli ársfjórðunga, er hagnaður eða tap fyrirtækja í eigu erlendra aðila. Sá liður telst með beinni fjárfestingu. SÍ fylgir alþjóðlegum reikningsstöðlum við útreikning á viðskiptajöfnuði sem segja til um að hagnaður fyrirtækja í erlendri eigu skuli koma til frádráttar í viðskiptajöfnuði, en tap til hækkunar. Hér er fyrst og fremst um að ræða álfyrirtækin, enda sést að á meðan heimsmarkaðsverð á áli var hvað hæst í fyrra mældist halli af þessum lið, sem breyttist í afgang samhliða lakari afkomu eftir að álverð lækkaði aftur.

Hafa ber í huga að flæði á gjaldeyri inn eða út úr landi þarf alls ekki að fylgja þáttatekjujöfnuði. Sérstaklega má nefna að verri afkoma fyrirtækja í eigu erlendra aðila, sem kemur til hækkunar á frumþáttatekjum, er að mestu leyti bókfært tap eða metið tap.

Hrein erlend staða batnaði um 50 ma.kr. á fjórðungnum

Á síðasta ári lækkaði hrein erlend staða þjóðarbúsins um 305 ma.kr. og var 972 ma.kr. í lok árs 2022. Skýrist þessi lækkun bæði af óhagstæðri þróun á erlendum mörkuðum og af því að það var halli á viðskiptum við útlönd. Smávegis viðsnúningur var núna á fyrsta ársfjórðungi og batnaði erlend staða þjóðarbúsins um 50 ma.kr. á fjórðungnum. Í lok fjórðungsins var hrein erlend staða þjóðarbúsins 1.022 ma.kr., eða 26% af vergri landsframleiðslu.

Erlend staða þjóðarbúsins batnaði mikið á uppgangstíma ferðaþjónustunnar. Frá árslokum 2012 (horft fram hjá þrotabúum gömlu bankanna) hefur staðan batnað um tæplega 1.500 ma.kr. og þjóðarbúið hefur farið úr því að skulda meira en sem nemur erlendum eignum í að erlendar eignir eru nokkuð ríflega umfram erlendar skuldir. Ef við skoðum stöðuna í alþjóðlegum samanburði sést að hrein erlend staða Íslands er mjög svipuð og Finnlands og aðeins lakari en Svíþjóðar og Danmerkur. Af Norðurlöndunum sker Noregur sig greinilega úr, en hrein erlend staða Noregs er rúmlega tvöföld landsframleiðsla þess.

Eigum von á að viðskipti við útlönd verði í jafnvægi

Yfirleitt er mesti afgangur af viðskiptum við útlönd á 3. ársfjórðungi. Það stefnir allt í mjög gott ferðamannasumar sem bendir til þess að við megum eiga von á nokkuð ríflegum afgangi á þeim fjórðungi. Það er erfitt að fullyrða mikið fyrir árið í heild út frá einum fjórðungi, en það hversu lítill hallinn var á fyrsta ársfjórðungi gefur ágætis fyrirheit um árið í heild. Það, ásamt erlend stöðu þjóðarbúsins, lofar góðu um að krónan ætti að vera nokkuð stöðug í ár.

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara.

Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti.

Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
Flutningaskip við Vestmannaeyjar
7. maí 2025
Stór hluti íslensks vöruútflutnings til Bandaríkjanna undanþeginn tollum
Ætla má að um þriðjungur íslenskra vara sem fluttar eru frá Íslandi til Bandaríkjanna sé undanþeginn þeim tollum sem nú eru í gildi, til dæmis lyf og flestar lækningavörur. Óvissa um framvindu mála í alþjóðaviðskiptum getur samt ein og sér leitt til þess að fyrirtæki halda að sér höndum og ráðast síður í nýjar fjárfestingar. Á síðasta ári fór um 12% af vöruútflutningi Íslands til Bandaríkjanna.
Dollarar og Evrur
5. maí 2025
Vikubyrjun 5. maí 2025
Í apríl jókst verðbólga úr 3,8% í 4,2%, nokkuð umfram okkar spá um 4,0% verðbólgu. Velta samkvæmt VSK-skýrslum jókst á milli ára í flestum atvinnugreinum á fyrstu tveimur mánuðum ársins. Á fyrsta ársfjórðungi mældist hagvöxtur á evrusvæðinu en samdráttur í Bandaríkjunum. Í þessari viku er vaxtaákvörðun í Bandaríkjunum og einnig í Bretlandi.
2. maí 2025
Mánaðamót 2. maí 2025
Mánaðarlegt fréttabréf frá Greiningardeild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.
Fasteignir
2. maí 2025
Leiguverð á hraðari uppleið en kaupverð undanfarið
Ör fólksfjölgun og hækkun húsnæðisverðs hefur aukið eftirspurn eftir leiguíbúðum. Stærstur hluti Airbnb-íbúða er nú leigður út af leigusölum með fleiri en tvær íbúðir í útleigu. Frumvarp um hert skilyrði um skammtímaleigu hefur verið sett í samráðsgátt. Hömlur á skammtímaleigu gætu aukið framboð leiguíbúða og jafnvel söluframboð. 
29. apríl 2025
Verðbólga yfir væntingum og mælist 4,2%
Verðbólga mældist 4,2% í apríl og hækkaði úr 3,8% frá því í mars. Verðbólga var umfram okkar spá, einkum vegna þess að reiknuð húsaleiga og verð á matvörum hækkaði meira en við bjuggumst við.
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn
28. apríl 2025
Versnandi efnahagshorfur í heiminum að mati AGS
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn (AGS) birti nýja efnahagsspá um páskana. Hagvaxtarhorfur í heiminum hafa verið færðar niður og AGS telur að spenna í alþjóðaviðskiptum og veruleg óvissa komi til með að draga úr umsvifum í heimshagkerfinu.
USD
28. apríl 2025
Vikubyrjun 28. apríl 2025
Hagstofan birtir verðbólgutölur fyrir aprílmánuð á morgun og við búumst við að verðbólga hækki tímabundið upp í 4%. Í vikunni fáum við fyrstu uppgjör fyrir fyrsta ársfjórðung og fyrsta mat á hagvexti í Bandaríkjunum og á evrusvæðinu á fyrsta ársfjórðungi.
Íbúðir
23. apríl 2025
Horfur á hófstilltum hækkunum á íbúðaverði
Við teljum horfur á tiltölulega hófstilltum verðhækkunum á íbúðamarkaði næstu árin, 5,9% hækkun á þessu ári, 4,8% hækkun á næsta ári og 6,4% hækkun árið 2027. Til samanburðar hefur íbúðaverð hækkað um 9% á ári að jafnaði frá aldamótum, og að meðaltali um 13% á ári frá árinu 2021. 
Greiðsla
22. apríl 2025
Vikubyrjun 22. apríl 2025
Leiguverð hefur hækkað um 11,3% á síðustu tólf mánuðum, þó nokkuð meira en íbúðaverð sem hefur hækkað um 8% á sama tímabili. Hækkanir á íbúða- og leigumarkaði eru þó nokkuð umfram almennar verðhækkanir í landinu, en verðbólga mældist 3,8% í mars. Áfram er kraftur í innlendri neyslu, greiðslukortavelta heimila hefur aukist statt og stöðugt síðustu mánuði og var 1,8% meiri í mars síðastliðnum en í mars í fyrra.  
Gönguleið
16. apríl 2025
Óljósar horfur í ferðaþjónustu vegna sviptinga í alþjóðasamskiptum
Sviptingar í alþjóðaviðskiptum gætu haft margvísleg áhrif á ferðaþjónustu hér á landi. Tollar gætu rýrt kaupmátt Bandaríkjamanna og haft áhrif á komur þeirra hingað til lands. Auk þess eru merki um að áhugi Evrópubúa á að heimsækja Bandaríkin fari dvínandi, sem gæti haft áhrif hingað heim, enda hafa Evrópubúar gjarnan komið við á Íslandi á leið sinni vestur um haf. Í nýrri hagspá gerum við ráð fyrir samdrætti í ferðaþjónustu á þessu ári, en að hún taki aftur við sér á næstu tveimur árum.