Halli á viðskiptum við útlönd á fyrsta ársfjórðungi

Á fyrsta ársfjórðungi mældist 10,1 ma.kr. halli á viðskiptum við útlönd. Þetta var nokkuð betri niðurstaða en á fyrsta ársfjórðungi 2022. Skýrist þetta bæði af því að afgangur af þjónustuviðskiptum jókst samhliða fjölgun erlendra ferðamanna í ár og í stað halla á frumþáttatekjum eins og í fyrra mældist afgangur nú vegna verri afkomu fyrirtækja í erlendri eigu.

6. júní 2023

Fyrir helgi birti Seðlabankinn upplýsingar um greiðslujöfnuð við útlönd á fyrsta ársfjórðungi og erlenda stöðu í lok fjórðungsins. Áður hafði Hagstofan birt talnaefni um vöru- og þjónustujöfnuð á fjórðungnum og við fjölluðum um þær tölur í Hagsjá: Vöru- og þjónustujöfnuður neikvæður á fyrsta ársfjórðungi. Í raun var mjög lítið í tölunum sem kom á óvart, sem er frekar jákvætt.

Þriðja árið í röð sem að halli mælist á viðskiptum við útlönd á fyrsta ársfjórðungi

Alls var 10,1 ma.kr. halli á viðskiptum við útlönd á fyrsta ársfjórðungi. Halli mældist á vöruviðskiptum (-45,7 ma.kr.) og rekstrarframlögum (-12 ma.kr.), en afgangur af þjónustujöfnuði (+21,4 ma.kr.) og frumþáttatekjum (+26,1 ma.kr.). Þetta var rúmlega 20 ma.kr. betri niðurstaða en á fyrsta ársfjórðungi 2022. Skýrist þetta bæði af því að afgangur af þjónustuviðskiptum jókst samhliða fjölgun erlendra ferðamanna í ár og í stað halla á frumþáttatekjum eins og í fyrra mældist afgangur nú vegna verri afkomu fyrirtækja í erlendri eigu. Á móti kemur að hallinn á bæði vöruskiptajöfnuði og rekstrarframlögum jókst á milli ára. Þetta er þriðja árið í röð sem halli mælist á viðskiptum við útlönd á fyrsta ársfjórðungi, en á uppgangstíma ferðaþjónustunnar áður en heimsfaraldurinn skall á var samfelldur afgangur á fyrsta ársfjórðungi í sex ár.

Viðsnúningur í þáttatekjum skýrist af verri afkomu álfyrirtækja

Eins og kom fram að ofan var 26,1 ma.kr. afgangur af frumþáttatekjum, en til frumþáttatekna teljast fjármagnstekjur og gjöld, svo sem vaxtagreiðslur, arðgreiðslur og slíkt. Munar þar mestu um 18,2 ma.kr. afgang af jöfnuði af beinni fjárfestingu, en auk þess var afgangur af verðbréfafjárfestingu og af gjaldeyrisforða Seðlabanka Íslands.

Stærsti einstaki liður frumþáttatekna, og einnig sá liður sem sveiflast mest milli ársfjórðunga, er hagnaður eða tap fyrirtækja í eigu erlendra aðila. Sá liður telst með beinni fjárfestingu. SÍ fylgir alþjóðlegum reikningsstöðlum við útreikning á viðskiptajöfnuði sem segja til um að hagnaður fyrirtækja í erlendri eigu skuli koma til frádráttar í viðskiptajöfnuði, en tap til hækkunar. Hér er fyrst og fremst um að ræða álfyrirtækin, enda sést að á meðan heimsmarkaðsverð á áli var hvað hæst í fyrra mældist halli af þessum lið, sem breyttist í afgang samhliða lakari afkomu eftir að álverð lækkaði aftur.

Hafa ber í huga að flæði á gjaldeyri inn eða út úr landi þarf alls ekki að fylgja þáttatekjujöfnuði. Sérstaklega má nefna að verri afkoma fyrirtækja í eigu erlendra aðila, sem kemur til hækkunar á frumþáttatekjum, er að mestu leyti bókfært tap eða metið tap.

Hrein erlend staða batnaði um 50 ma.kr. á fjórðungnum

Á síðasta ári lækkaði hrein erlend staða þjóðarbúsins um 305 ma.kr. og var 972 ma.kr. í lok árs 2022. Skýrist þessi lækkun bæði af óhagstæðri þróun á erlendum mörkuðum og af því að það var halli á viðskiptum við útlönd. Smávegis viðsnúningur var núna á fyrsta ársfjórðungi og batnaði erlend staða þjóðarbúsins um 50 ma.kr. á fjórðungnum. Í lok fjórðungsins var hrein erlend staða þjóðarbúsins 1.022 ma.kr., eða 26% af vergri landsframleiðslu.

Erlend staða þjóðarbúsins batnaði mikið á uppgangstíma ferðaþjónustunnar. Frá árslokum 2012 (horft fram hjá þrotabúum gömlu bankanna) hefur staðan batnað um tæplega 1.500 ma.kr. og þjóðarbúið hefur farið úr því að skulda meira en sem nemur erlendum eignum í að erlendar eignir eru nokkuð ríflega umfram erlendar skuldir. Ef við skoðum stöðuna í alþjóðlegum samanburði sést að hrein erlend staða Íslands er mjög svipuð og Finnlands og aðeins lakari en Svíþjóðar og Danmerkur. Af Norðurlöndunum sker Noregur sig greinilega úr, en hrein erlend staða Noregs er rúmlega tvöföld landsframleiðsla þess.

Eigum von á að viðskipti við útlönd verði í jafnvægi

Yfirleitt er mesti afgangur af viðskiptum við útlönd á 3. ársfjórðungi. Það stefnir allt í mjög gott ferðamannasumar sem bendir til þess að við megum eiga von á nokkuð ríflegum afgangi á þeim fjórðungi. Það er erfitt að fullyrða mikið fyrir árið í heild út frá einum fjórðungi, en það hversu lítill hallinn var á fyrsta ársfjórðungi gefur ágætis fyrirheit um árið í heild. Það, ásamt erlend stöðu þjóðarbúsins, lofar góðu um að krónan ætti að vera nokkuð stöðug í ár.

Fyrirvari

Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara.

Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti.

Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.

Þú gætir einnig haft áhuga á

25. sept. 2023

Vikubyrjun 25. september 2023

Vísitala íbúðaverðs á höfuðborgarsvæðinu hækkaði um 0,7% milli mánaða í ágúst, samkvæmt gögnum sem HMS birti í síðustu viku. Vísitalan lækkaði þó nokkuð í júní og júlí og hækkunin kom því nokkuð á óvart. Í næstu viku ber hæst birting Hagstofunnar á vísitölu neysluverðs á fimmtudag.

20. sept. 2023

Vísitala íbúðaverðs hækkar lítillega og verðbólguspáin með

Vísitala íbúðaverðs hækkaði um 0,7% milli mánaða í ágúst. Árshækkun vísitölunnar fór úr 0,8% í 2,0%. Undirritaðir kaupsamningar á höfuðborgarsvæðinu voru 9,6% færri í júlí en í sama mánuði í fyrra. Vísitalan er hærri en við gerðum ráð fyrir við gerð verðbólguspár fyrir septembermánuð og því færum við hana upp og spáum 7,8% ársverðbólgu í stað 7,7%.

18. sept. 2023

Aukinn þjónustuútflutningur skýrist allur af vexti ferðaþjónustu

Um 282 þúsund erlendir ferðamenn fóru um Keflavíkurflugvöll í ágúst. Ef sumarmánuðirnir eru teknir saman hafa aðeins einu sinni komið fleiri ferðamenn að sumri, árið 2018. Samkvæmt nýjustu þjóðhagsreikningum Hagstofunnar jókst þjónustuútflutningur á fyrstu tveimur fjórðungum ársins um 21%, og má rekja allan þann vöxt til ferðaþjónustunnar.

18. sept. 2023

Vikubyrjun 18. september 2023

Í síðustu viku komu tölur um brottfarir frá Leifsstöð, skráð atvinnuleysi og veltu greiðslukorta. Í þessari viku ber hæst vísitala íbúðaverðs, sem kemur á þriðjudag, og yfirlýsing fjármálastöðugleikanefndar Seðlabanka Íslands, sem gefin verður út á miðvikudaginn.

15. sept. 2023

Frekari merki um hægari takt

Nýjar kortaveltutölur bera með sér frekari vísbendingar um að verulega sé að hægja á innlendri eftirspurn. Heildarkortavelta íslenskra heimila dróst saman um 3,4% milli ára í ágúst. Kortavelta Íslendinga innanlands var 4,3% minni en í ágúst í fyrra á föstu verðlagi og hefur nú dregist saman sex mánuði í röð. Erlendis jókst kortavelta Íslendinga um 0,7% á milli ára og kortaveltujöfnuður er jákvæður um 19,2 milljarða.

14. sept. 2023

Spáum 7,7% verðbólgu í september

Við spáum því að vísitala neysluverðs hækki um 0,07% milli mánaða í september og að ársverðbólga standi í stað og verði áfram 7,7%. Útsölulok hafa aftur mest áhrif til hækkunar milli mánaða í september samkvæmt spánni. Það sem helst dregur spána niður er árstíðabundin lækkun á flugfargjöldum til útlanda. Við gerum ráð fyrir að verðbólga lækki áfram næstu mánuði og verði 6,6% í desember.

11. sept. 2023

Vikubyrjun 11. september 2023

Í síðustu viku birti Seðlabankinn fundargerð peningastefnunefndar. Samkvæmt henni greiddi einn nefndarmaður atkvæði gegn tillögu seðlabankastjóra um að hækka vexti um 0,50 prósentustig á síðasta fundi nefndarinnar og hefði heldur kosið að hækka þá um 0,25 prósentustig. Í þessari viku berast gögn yfir fjölda brottfara um Leifsstöð, skráð atvinnuleysi og kortaveltu.

4. sept. 2023

Mánaðaryfirlit yfir sértryggð skuldabréf - ágúst 2023

Meðfylgjandi er mánaðarlegt yfirlit um sértryggð skuldabréf.

4. sept. 2023

Vikubyrjun 4. september 2023

Verðbólga jókst úr 7,6% í 7,7% samkvæmt ágústmælingu Hagstofunnar. Hagvöxtur mældist 4,5% á öðrum ársfjórðungi samkvæmt nýjum þjóðhagsreikningum sem Hagstofan birti í vikunni, en hagvöxtur á fyrsta ársfjórðungi mældist 7,1%. Minni vöxtur einkaneyslu skýrir að stórum hluta minni hagvöxt á öðrum ársfjórðungi.

31. ágúst 2023

Hægir á hagvexti og einkaneysla á mann dregst saman

Hagvöxtur mældist 4,5% á öðrum ársfjórðungi, samkvæmt fyrsta mati Hagstofunnar. Eins og við var að búast benda tölurnar til þess að hægt hafi á hagkerfinu, en hagvöxtur mældist 7,1% á fyrsta ársfjórðungi. Vaxtahækkanir hafa tekið að tempra innlenda eftirspurn á sama tíma og hægt hefur á vexti kaupmáttar á síðustu misserum. Einkaneysla jókst örlítið en vegna hraðrar fólksfjölgunar dróst hún saman á mann.