Ungt fólk og pen­ing­ar

Á ungt fólk að hugsa um sparnað? Pétur Kiernan, fjölmiðlamaður og nemi í fjármálaverkfræði, hefur kynnt sér ungt fólk og peninga með því að ræða við nokkur ungmenni og fá ráðgjöf hjá sérfræðingi Landsbankans.
4. september 2019 - Landsbankinn

Landsbankinn bað mig að kynna mér hvernig ungt fólk hugsar um peninga og sparnað. Ég er sjálfur 22 ára námsmaður og eins og flestir sem eru enn í skóla eða nýbyrjaðir að vinna þá hef ég takmarkaðar tekjur. Mig langar að spara en mér finnst ekki mjög spennandi að fylla út excel-skjöl með kalda núðlusúpu í fanginu. Ég vil líka geta lifað lífinu.

Til þess að fá hugmynd um það hvernig ungt fólk hugsar um fjármál spjallaði ég við nokkur ungmenni um peninga og hvernig þau sjá fyrir sér sparnað. Ég fékk líka góð ráð hjá sérfræðingi Landsbankans og reyndi að mynda mér skoðun á því hvernig er best að gera þetta. Útkomuna má sjá hérna í myndböndunum sem fylgja þessari grein.

Sparnaður nær yfir næstum allt sem við gerum

Eitt af því sem ég komst að er að allir sem ég talaði við segja að sparnaður sé nauðsynlegur til að vera laus við áhyggjur og ná markmiðum.

Annað sem kom í ljós var að sparnaður nær yfir næstum allt sem maður gerir. Fólkið sem ég talaði við nefndi allt íbúð, sem kemur í sjálfu sér ekki á óvart, en þau hugsuðu líka um sparnað út frá hverjum degi. Þau eru ekki bara að spara til að geta keypt sér tölvu eða til að fara í ferðalag. Þau spara ekki bara fyrir námi eða til að geta haft það gott á efri árum heldur eru þau líka hreinlega að spara til að eiga peninga út vikuna. Sparnaður snýst í raun um að vita hvað maður vill gera og safna fyrir því.

Hugsaðu um það hvert peningarnir eru að fara

Mikilvægast er kannski að byrja að horfa á launin sín og hugsa um hvað maður ætlar að gera við þau. Peningarnir eru fljótir að hverfa ef maður kaupir bara það sem manni dettur í hug og spáir ekkert í hvort maður hefur efni á því. Flestir hafa lent í því á einhverjum tímapunkti að eiga aðeins of skemmtilega helgi og fá svo smá áfall þegar appið er opnað á sunnudeginum. En ef maður veit hvað maður hefur og hvað maður vill gera er hægt að búa til plan um það hvernig maður ætlar að ná markmiðum sínum.

Þess vegna er sparnaður eitthvað sem maður á helst alltaf að vera að hugsa smá um. Þó maður sé í skóla þá eru tekjur aldrei of lágar til að skipuleggja hvernig maður vill nota peningana.

Notaðu peningana þar sem þú nýtur þeirra

Það að spara þýðir samt ekki að maður þurfi að lifa stanslaust einhverju munkalífi. Allir sem ég talaði við eru sammála um að það sé nauðsynlegt að njóta lífsins. Það er hins vegar gott að reyna að nota peningana þar sem maður nýtur þeirra mest en spara þess á milli. Að taka nesti með sér í staðinn fyrir að kaupa alltaf mat í hádeginu hefur t.d. sjaldnast áhrif á hversu góður dagurinn þinn er.

En ef maður ætlar að spara þá er líka gott að fá hjálp hjá einhverjum sem þekkir til og fá að vita hvað er mikilvægast að hafa í huga og hvar maður á að byrja. Sandra Hauksdóttir, sérfræðingur hjá Landsbankanum, settist niður með mér og ég bað hana að segja mér hvað hún myndi ráðleggja mér ef hún væri mamma mín.

Hvernig byrja ég?

Sparnaður þarf sem sagt ekki að vera flókinn. Einföld byrjun getur verið að stofna sér-sparnaðarreikning í netbankanum. Hægt er að leggja reglulega inn á reikninginn, t.d. ákveðna fjárhæð í hverjum mánuði.

Það er líka hægt að skrá sig í reglubundinn sparnað þar sem ákveðin fjárhæð er tekin mánaðarlega til hliðar. Kosturinn er sá að þá þarf maður ekki að muna eftir því eða taka ákvörðun í hverjum mánuði um að spara eða hversu mikið. Enn önnur leið er að hækka færslur á kortum en þá eru færslur hækkaðar í hvert sinn sem maður notar kortið og hækkunin lögð inn á sparnaðarreikning. Með þeirri leið tekur maður ekki eins mikið eftir sparnaðinum, en hann er furðu fljótur að safnast upp.

Það eru margar tegundir af sparnaðarreikningum í boði, vextir geta verið mismunandi eftir því hvort þú vilt geta tekið peninginn út hvenær sem er eða geyma hann lengi.

Það eru fleiri leiðir en bankareikningar til að leggja fyrir. Það er líka hægt að fjárfesta t.d. í sjóðum í áskrift eða með stökum kaupum. Kaup í sjóðum geta skilað hærri ávöxtun en ávöxtunin felur oft í sér meiri áhættu og getur sveiflast upp og niður. Þær sparnaðarleiðir henta því betur ef það á að spara til lengri tíma.

Þá ættu allir að vera í viðbótarlífeyrissparnaði því maður fær 2% mótframlag frá vinnuveitandanum sem er í rauninni launahækkun. Þeir sem vilja eignast sína fyrstu íbúð geta nýtt greiðslur í viðbótarlífeyrissparnað sem útborgun við íbúðarkaup eða niðurgreiðslu íbúðalána.

Þú gætir einnig haft áhuga á
10. mars 2023

Bankaþjónusta fyrir börn og unglinga

Þegar börn verða níu ára geta þau, með samþykki foreldra eða forsjáraðila, fengið debetkort og skoðað bankareikninginn sinn í appi og netbanka. Ýmis bankaþjónusta er í boði fyrir börn og unglinga og skýrar reglur gilda um fjármál þeirra.
20. feb. 2023

Hvaða áhrif hafa vaxtahækkanir á lánin mín?

Hærri stýrivextir leiða til þess að vextir og mánaðarleg greiðslubyrði á lánum sem eru með breytilega vexti hækka. Þetta á meðal annars við um neytendalán á borð við yfirdrátt og greiðsludreifingu á kreditkortum en mestu munar þó yfirleitt um íbúðalánin.
15. feb. 2023

Hvernig virkar greiðslubyrðarhlutfall þegar ég sæki um íbúðalán?

Greiðslubyrðarhlutfall er fyrir mörgum nýyrði þegar kemur að umsóknum um íbúða- og fasteignalán. Útreikningurinn á hlutfallinu – sem er misjafn eftir því hvort lán eru verðtryggð eða óverðtryggð – vefst líka fyrir mörgum.
24. jan. 2023

Auðvelt að bera saman ávöxtun á fjárfestingum

Það er gott að hefja nýtt ár á að fara yfir fjárfestingarnar sínar og skoða hvort maður sé að fá bestu ávöxtunina sem völ er á miðað við eigin markmið og áhættuvilja.
12. jan. 2023

Byrjum árið með góða yfirsýn og setjum okkur sparnaðarmarkmið

Við þekkjum það örugglega mörg að skilja ekkert í því í hvað peningarnir fara og hvers vegna okkur gengur svona hægt að spara. Einföld leið til að breyta þessu er að skapa sér betri yfirsýn yfir fjármálin.
Skipulagning framkvæmda
6. des. 2022

Hvað kostar að taka skammtímalán?

Óvænt útgjöld eða tekjufall geta valdið því að stundum þarf að taka lán til skamms tíma og með litlum fyrirvara. Ýmis skammtímalán eru í boði og það borgar sig að kanna hvar hægt er að fá bestu kjörin.
Íbúðahús
9. nóv. 2022

Hvernig virka verðtryggð lán?

Verðtryggð lán eru bundin við vísitölu neysluverðs sem er notuð til að mæla verðbólgu. Það þýðir að höfuðstóll lánsins hækkar í takt við verðbólguna hverju sinni. Ef verðbólga er mikil getur hækkunin verið umtalsverð og haft þau áhrif að greiðslubyrði verðtryggðra lána hækkar þegar líður á lánstímann.
2. nóv. 2022

Hvernig er hægt að ávaxta sparnað í verðbólgu?

Þegar verðbólga er há getur verið snúið að ávaxta sparnað til skemmri tíma. Ef ávaxta á sparnaðinn til lengri tíma eru fleiri möguleikar í stöðunni.
20. okt. 2022

Þú getur byggt upp séreign með skyldulífeyrissparnaðinum

Í hugum margra er lítill munur á lífeyrissjóðum og þeirri þjónustu sem þeir bjóða upp á. Sú er þó ekki raunin og liggur munurinn m.a. í því að sumir lífeyrissjóðir bjóða fólki upp á þann kost að greiða hluta af skyldulífeyrissparnaði í séreign sem ella hefði runnið í samtryggingu. Séreignin erfist að fullu við fráfall sjóðsfélaga.
Fasteignir
2. sept. 2022

Ætti ég að festa vextina á íbúðaláninu mínu?

Seðlabankinn hefur á árinu 2022 hækkað stýrivexti, úr 2% í 5,5% en lægstir voru stýrivextir 0,75% á árinu 2021. Þegar vextir byrjuðu að hækka varð algengara að fólk festi vextina, í 3 eða 5 ár. Í þessari grein er fjallað um muninn á föstum og breytilegum vöxtum og hvað þarf að hafa í huga þegar ákvörðun um lánsform er tekin.
Vefkökur

Með því að smella á “Leyfa allar” samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur