Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur

Verð­bólga lækk­ar áfram og mæl­ist 5,1% í októ­ber

Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,28% á milli mánaða í október og verðbólga lækkar því úr 5,4% í 5,1%. Verð á mat og drykkjarvörum og flugfargjöld til útlanda höfðu mest áhrif til hækkunar. Reiknuð leiga hækkaði mjög lítið á milli mánaða. Kílómetragjald á bensín- og olíubíla verður með í verðmælingum Hagstofunnar.
Fjölskylda við sumarbústað
30. október 2024

Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,28% á milli mánaða í október og verðbólga hjaðnaði við það í 5,1%. Verðbólga lækkaði því í takt við okkar spá, en við spáðum 0,27% hækkun á milli mánaða og 5,1% verðbólgu. Breyting stakra undirliða var í nokkrum tilfellum þó nokkuð önnur en við höfðum spáð. Verðbólga án húsnæðis stóð í stað í 2,8% á milli mánaða.

Framlag reiknaðrar húsaleigu til ársverðbólgu lækkar töluvert í október

Reiknuð húsaleiga hækkaði aðeins um 0,1% á milli mánaða í október. Fyrir ári síðan hækkaði liðurinn um rétt rúmlega 2% og því hefur liðurinn töluverð áhrif til lækkunar á ársverðbólgu í mánuðinum. Alls lækkaði framlag reiknaðrar húsaleigu til ársverðbólgu um 0,4 prósentustig, þ.e. meira en lækkun ársverðbólgu á milli mánaða. Árshækkun vísitölu neysluverðs án húsnæðis var óbreytt í 2,8% á milli mánaða.

Svo lítil hækkun á reiknaðri húsaleigu kom okkur nokkuð á óvart, en við höfðum spáð 0,7% hækkun á milli mánaða. Leiguverð á höfuðborgarsvæðinu hefur lækkað tvo mánuði í röð samkvæmt vísitölu leiguverðs Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar. Sú vísitala mælir breytingar á leiguverði nýrra samninga, en Hagstofan mælir, með nokkurri einföldun, meðalleiguverð allra gildra samninga hvers mánaðar. Það má því ætla að þar sem algengt er að leigusamningar séu tengdir við vísitölu neysluverðs með tveggja mánaða töf hafi lítil hækkun á VNV í ágúst haft áhrif til lítillar hækkunar nú.

Helstu liðir vísitölunnar

  • Verð á mat og drykkjarvörum hækkaði um 0,84% í október (+0,12% áhrif). Hækkunin skýrist að mestu leyti af verðhækkun á ávöxtum og kjöti. Verð á kjöti hækkar jafnan í október, en heilt á litið hækkaði verð á mat og drykkjarvörum minna en í fyrra og hefur því áhrif til lækkunar ársverðbólgu í október.
  • Flugfargjöld til útlanda hækkuðu um 6,6% (+0,12% áhrif) í október. Flugfargjöld hækka jafnan á milli mánaða í október. Hækkunin var þó nokkuð meiri en við spáðum. Verð á flugfargjöldum lækkaði minna en við spáðum í síðasta mánuði en þessi liður sveiflast töluvert á milli mánaða.
  • Reiknuð leiga hækkaði lítið í mánuðinum, eða um 0,1% (+0,02% áhrif). Þar sem liðurinn hækkaði töluvert mikið fyrir ári hefur hann mest áhrif til lækkunar á ársverðbólgu.
  • Verð á ökutækjum lækkaði um 0,7% í mánuðinum (-0,04% áhrif).
  • Húsgögn og heimilisbúnaður lækkuðu í verði um 0,9% (-0,05%).

Matarkarfan og flugfargjöld til útlanda höfðu mest áhrif til hækkunar í mánuðinum

Nokkrir liðir komu á óvart í októbermælingunni auk reiknaðra húsaleigu. Verð á mat og drykkjarvörum hækkaði um 0,84% á milli mánaða, en við höfðum spáð 0,2% hækkun. Þessi hækkun skýrist að mestu af hækkun á verði ávaxta, en einnig af hækkun á kjöti. Í ágúst og september lækkaði verð á matarkörfunni á milli mánaða sem hafði ekki gerst síðan um mitt ár 2021. Hækkunin nú er þó minni en fyrir ári síðan og hefur liðurinn áhrif til lækkunar á ársverðbólgu.

Almennt má sjá nokkuð skýra árstíðarsveiflu á flugfargjöldum til útlanda. Þau eru hæst í júlí, lækka svo með haustinu og hækka svo aftur fyrir jól og páska. Flugfargjöld lækkuðu um 16,5% í september, nokkuð umfram okkar spá og hækkuðu um 6,6% nú í október, nokkuð meira en við spáðum. Það er nú um 4,6% dýrara að fljúga til útlanda en í október í fyrra.

Væntum áframhaldandi hjöðnunar næstu 3 mánuði

Hagstofan hefur nú gefið það út að kílómetragjaldið muni koma inn í mælingar VNV. Rökin eru þau að gjaldið er háð notkun á vegum, þ.e. greitt í réttu hlutfalli við akstur, og því litið á það sem veggjald. Kílómetragjaldið myndi því hafa áhrif til hækkunar á VNV, en á sama tíma falla niður bensín- og olíugjöld. Heildaráhrifin á vísitöluna eru óljós, þar sem endanleg útfærsla á vogum liggur t.d. ekki fyrir. Spár okkar um verðbólgu hafa gert ráð fyrir kílómetragjaldi í mælingum og breytast því lítið við þessar fréttir.

Við gerum ráð fyrir að vísitalan lækki um 0,19% í nóvember, hækki um 0,28% í desember og lækki síðan um 0,47% í janúar á næsta ári. Gangi spáin eftir verður ársverðbólga 4,5% í nóvember, 4,3% í desember og 4,0% í janúar á næsta ári. Spáin er aðeins lægri en verðbólguspáin sem við birtum í síðustu verðkönnunarviku. Munurinn skýrist aðallega af lægri spá um reiknaða húsaleigu næstu mánuði.

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Greiningardeildar Landsbankans hf. (greiningardeild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Greiningardeildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara.

Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti.

Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Greiningardeild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
Greiðsla
20. okt. 2025
Vikubyrjun 20. október 2025
Kortavelta Íslendinga jókst um 7,6% að raunvirði á milli ára í september. Á fyrstu níu mánuðum ársins hefur kortavelta heimila verið um 5,2% meiri en á sama tímabili í fyrra, að teknu tilliti til verðlags og gengis. Í vikunni birtir Greiningardeild Landsbankans nýja hagspá til ársins 2028. HMS birtir vísitölu íbúðaverðs, vísitölu leiguverðs og mánaðarskýrslu.  
Flugvél
16. okt. 2025
Spáum 4,2% verðbólgu í október
Við spáum því að verðbólga aukist lítillega í október, úr 4,1% í 4,2%. Mest áhrif til hækkunar á vísitölunni hafa flugfargjöld til útlanda, reiknuð húsaleiga og matarkarfan. Gangi spáin eftir verður október níundi mánuðurinn í röð þar sem verðbólga er á bilinu 3,8% til 4,2%. Við teljum að verðbólga verði áfram á þessu bili næstu mánuði.
Fjölskylda við matarborð
13. okt. 2025
Vikubyrjun 13. október 2025
Peningastefnunefnd hélt vöxtum óbreyttum í síðustu viku, eins og við var búist. Þó mátti greina aukna bjartsýni í yfirlýsingu nefndarinnar. Skráð atvinnuleysi var 3,5% í september og jókst um 0,1 prósentustig á milli mánaða. Brottförum erlendra ferðamanna um Keflavíkurflugvöll fjölgaði um 0,5% í september og utanlandsferðum Íslendinga fjölgaði um 14%.
Play
6. okt. 2025
Vikubyrjun 6. október 2025
Fall Fly Play hf. var stærsta fréttin í síðustu viku. Um 400 manns misstu vinnuna og má búast við að atvinnuleysi aukist um um það bil 0,2 prósentustig þess vegna. Við búumst ekki við verulegum þjóðhagslegum áhrifum af falli Play. Peningastefnunefnd kemur saman á miðvikudaginn og við búumst við að stýrivöxtum verði áfram haldið í 7,50%.  
Seðlabanki Íslands
2. okt. 2025
Þrálát verðbólga kallar á óbreytta vexti
Við spáum því að peningastefnunefnd haldi stýrivöxtum óbreyttum í næstu viku. Verðbólga hefur haldist á þröngu bili í kringum 4% frá því í febrúar og horfur eru á nær óbreyttri verðbólgu á næstu mánuðum. Áfram má greina skýr merki um þenslu í hagkerfinu og nær óhugsandi að peningastefnunefnd telji tímabært að halda vaxtalækkunarferlinu áfram. 
1. okt. 2025
Mánaðamót 1. október 2025
Mánaðarlegt fréttabréf frá Greiningardeild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.
Íbúðahús
29. sept. 2025
Vikubyrjun 29. september 2025
Verðbólga mældist í takt við væntingar í september og fór úr 3,8% í 4,1%, samkvæmt vísitölu neysluverðs, sem Hagstofan birti í síðustu viku. Aukin verðbólga var fyrirséð og mælingin ber þess ekki merki að verðbólguþrýstingur í hagkerfinu hafi aukist. Kaupmáttur launa er 3,8% meiri en í ágúst í fyrra.
Litríkir bolir á fataslá
25. sept. 2025
Verðbólga eykst í takt við væntingar
Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,11% á milli mánaða í september og verðbólga jókst úr 3,8% í 4,1%. Hækkunin skýrist að langmestu leyti af því að lækkunaráhrif gjaldfrjálsra skólamáltíða duttu nú úr 12 mánaða taktinum. Fátt í septembermælingunni kom á óvart en við spáðum 0,07% hækkun á vísitölunni og 4,1% verðbólgu. Við gerum ráð fyrir að verðbólga verði áfram á þessu bili út árið og verði 4,0% í árslok.
Bílar
23. sept. 2025
Aukin neysla, aldrei jafnmargar utanlandsferðir og bílakaup færast í aukana
Greiðslukortavelta heimila heldur áfram að aukast samhliða aukinni einkaneyslu. Það sama má segja um utanlandsferðir Íslendinga en það sem af er ári hafa Íslendingar farið í rúmlega 20% fleiri utanlandsferðir en á sama tímabili í fyrra. Auk þess að fara meira til útlanda virðast landsmenn kaupa þó nokkuð fleiri bíla en í fyrra. Á fyrstu átta mánuðum þessa árs voru nýskráðir bílar um 28% fleiri en á sama tíma í fyrra.
Íbúðahús
22. sept. 2025
Vikubyrjun 22. september 2025
Raunverð íbúða lækkaði á milli ára í ágúst, í fyrsta skipti frá því í byrjun árs 2024. Nafnverð íbúða hefur aðeins hækkað um 2,2% á einu ári og sífellt lengri tíma tekur að selja íbúðir. Leiguvísitalan hækkaði þó í ágúst og hækkandi leiguverð hefur með tímanum áhrif á verðbólgumælingar. Hagstofan birtir vísitölu neysluverðs næsta fimmtudag.