Verð­bólga tölu­vert minni hér á landi en í Evr­ópu

Síðustu áratugi hefur verðbólga hér á landi jafnan verið hærri og stundum mun hærri en í þeim löndum sem við viljum bera okkur saman við. Í dag er þessu öfugt farið og er verðbólga hér á landi nú minni en í langflestum samanburðarlöndum.
25. október 2022

Verðhækkanir á mat og drykk hafa verið mun minni hér á landi en víðast hvar annars staðar og orkukostnaður hefur hækkað margfalt minna. Þessu til viðbótar er verðbólga hér á landi byrjuð að hjaðna, öfugt við flest önnur lönd Evrópu, þar sem enn sjást engin merki hjöðnunar.

Einungis eitt land í Evrópu með minni verðbólgu en við

Verðbólga hér á landi mæld með samræmdri vísitölu neysluverðs (SVN) í Evrópu var 6% í september en verðbólga á mælikvarða neysluverðsvísitölunnar (VNV), sem er sú verðbólga sem við tölum jafnan um hér á landi, var á sama tíma 9,3%. Munurinn á þessum tveimur verðbólgutölum liggur fyrst og fremst í því að SVN undanskilur fasteignaverðsþróun í hverju landi í verðmælingunni en fasteignaverðsþróun hefur verið megindrifkraftur verðbólgu hér á landi. SVN er mæld og reiknuð í 36 löndum í Evrópu og sé litið til septembermánaðar var einungis eitt land með minni verðbólgu en við. Þetta var Sviss en þar var verðbólga 3,2% á mælikvarða SVN. Það land sem kom næst á eftir okkur var Frakkland með 6,2% verðbólgu og því næst Malta með 7,4%. Á Norðurlöndunum lá verðbólgan á bilinu 7,7% (Noregur) til 11,2% (Danmörk). Sé horft til Vestur-Evrópulanda var verðbólgan mest í Hollandi, eða 17,1%, en þar á eftir kom Grikkland með 12,1% verðbólgu, sömuleiðis mæld með SVN. Af þessum 36 löndum er verðbólga langmest í Tyrklandi en þar er hún 83%. Verðbólga á evrusvæðinu var 9,9% í september og 10,9% í löndum Evrópusambandsins.

Verðbólga hér á landi byrjuð að hjaðna, ólíkt flestum öðrum löndum

Ekki nóg með að verðbólga sé lægri hér á landi heldur er hún einnig byrjuð að hjaðna. Það að verðbólgan sé byrjuð að hjaðna heyrir til undantekninga sé horft til ofangreindra landa en í flestum þessara landa var verðbólga að ná nýju hámarki nú í september. Það að verðbólga sé byrjuð að hjaðna er skýr vísbending þess að hámarki hafi verið náð og ólíklegt að verðbólga nái nýju hámarki á næstunni. Staðan kann enn að versna í Evrópu áður en hún batnar, þar sem nýjustu gögn sýna að verðbólga færist enn í aukana. Þetta á við um öll Norðurlöndin, evrusvæðið og lönd Evrópusambandsins. Ísland er þó ekki eina landið þar sem verðbólga hafði þegar náð hámarki fyrir september heldur á það einnig við um Kýpur, Frakkland, Írland, Lúxemborg og Spán.

Matvælaverð hefur hækkað mun minna hér á landi en í Evrópu

Verðbólga er mæld á grundvelli ákveðinnar neyslukörfu sem endurspeglar neyslukörfu meðalheimilis. Það er ánægjulegt að geta bent á að hér á landi hefur matvælaverð á grundvelli SVN hækkað minna á síðustu 12 mánuðum en í flestum, ef ekki öllum, löndum Evrópu. Í september hafði verð á mat og drykk hækkað um 8,6% hér á landi. Í samanburðinum sem gögnin ná yfir var ekkert land með lægri verðbólgu í matvöru. Það land sem kom næst á eftir okkur var Lúxemborg með 8,8% en þar á eftir kom Kýpur með 9,1%. Verðhækkun á matvöru á evrusvæðinu var 13,8% og 15,5% í löndum Evrópusambandsins. Á Norðurlöndunum var hækkun að meðaltali 14,6% en hún var lægst 12% í Noregi og hæst í Svíþjóð 16,4%. Það ber að hafa í huga að samsetning neyslukörfunnar er töluvert breytileg eftir tekjum heimila og sömuleiðis hlutfall þess í útgjöldum heimilisins alls. Þannig vega matarinnkaup t.d. mun þyngra hjá heimilum með lægri tekjur en heimilum með hærri tekjur.

Orkuverð hefur hækkað margfalt meira í Evrópu en hér á landi

Það sem er og mun sennilega halda áfram að valda evrópskum heimilum hvað mestum búsifjum í vetur eru gríðarlega miklar hækkanir á orkuverði, bæði raforkuverði og húshitunarkostnaði. Ísland er í algjörum sérflokki hvað þetta varðar en 12 mánaða verðhækkun á orkukostnaði hér á landi í september nam einungis 7% á mælikvarða SVN. Vegna náttúrulegra aðstæðna búum við Íslendingar afskaplega vel hvað varðar framboð á ódýrri raforku og heitu vatni og erum sjálfum okkur nóg í þeim efnum. Sé horft til áðurnefndra samanburðarlanda var næst minnsta verðbólgan í orku í september í Slóvakíu, 17,5%, en þar á eftir kom Serbía með 18,5%. Mesta hækkunin var í Hollandi en þar hefur orkuverð hvorki meira né minna en þrefaldast á síðustu 12 mánuðum og liggur þar skýringin á því af hverju verðbólga í Vestur-Evrópu er hæst í Hollandi. Hækkunin á evrusvæðinu nemur 55,5% og er hækkunin svipuð í löndum Evrópusambandsins. Hækkunin á Norðurlöndum liggur á bilinu 20% (Noregur) og upp í 73% (Danmörk) en meðaltalið hjá Norðurlöndunum er 44%. Í þessu sambandi má einnig benda á að líklegt kann að verða að orkuverð muni halda áfram að hækka á næstunni í Evrópu eftir því sem veðurfar fer kólnandi og eftirspurn eftir orku eykst. Á móti kemur að stjórnvöld ýmissa ríkja hafa rætt það að setja þak á orkukostnað heimila sem gæti unnið á móti kostnaðarauka heimilanna.

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara. Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti. Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
29. sept. 2023
Spáum 0,5 prósentustiga stýrivaxtahækkun
Við spáum því að peningastefnunefnd Seðlabanka Íslands hækki vexti bankans um 0,5 prósentustig í næstu viku. Hækkunin yrði sú fimmtánda í röð og meginvextir bankans, vextir á sjö daga bundnum innlánum, færu úr 9,25% í 9,75%.
Fjölbýlishús
28. sept. 2023
Ársverðbólga eykst úr 7,7% í 8,0%
Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,35% milli mánaða í september og við það jókst ársverðbólga úr 7,7% í 8,0%. Flugfargjöld til útlanda lækkuðu mun minna en við bjuggumst við en að öðru leyti var mælingin nokkurn veginn í takt við okkar spá. Framlag þjónustu og húsnæðis til ársverðbólgu jókst á hlut annarra liða. Við gerum enn ráð fyrir að verðbólga hjaðni næstu mánuði.
Byggingakrani og fjölbýlishús
25. sept. 2023
Vikubyrjun 25. september 2023
Vísitala íbúðaverðs á höfuðborgarsvæðinu hækkaði um 0,7% milli mánaða í ágúst, samkvæmt gögnum sem HMS birti í síðustu viku. Vísitalan lækkaði þó nokkuð í júní og júlí og hækkunin kom því nokkuð á óvart. Í næstu viku ber hæst birting Hagstofunnar á vísitölu neysluverðs á fimmtudag.
Fasteignir
20. sept. 2023
Vísitala íbúðaverðs hækkar lítillega og verðbólguspáin með
Vísitala íbúðaverðs hækkaði um 0,7% milli mánaða í ágúst. Árshækkun vísitölunnar fór úr 0,8% í 2,0%. Undirritaðir kaupsamningar á höfuðborgarsvæðinu voru 9,6% færri í júlí en í sama mánuði í fyrra. Vísitalan er hærri en við gerðum ráð fyrir við gerð verðbólguspár fyrir septembermánuð og því færum við hana upp og spáum 7,8% ársverðbólgu í stað 7,7%.
Flugvöllur, Leifsstöð
18. sept. 2023
Aukinn þjónustuútflutningur skýrist allur af vexti ferðaþjónustu
Um 282 þúsund erlendir ferðamenn fóru um Keflavíkurflugvöll í ágúst. Ef sumarmánuðirnir eru teknir saman hafa aðeins einu sinni komið fleiri ferðamenn að sumri, árið 2018. Samkvæmt nýjustu þjóðhagsreikningum Hagstofunnar jókst þjónustuútflutningur á fyrstu tveimur fjórðungum ársins um 21%, og má rekja allan þann vöxt til ferðaþjónustunnar.
Hverasvæði
18. sept. 2023
Vikubyrjun 18. september 2023
Í síðustu viku komu tölur um brottfarir frá Leifsstöð, skráð atvinnuleysi og veltu greiðslukorta. Í þessari viku ber hæst vísitala íbúðaverðs, sem kemur á þriðjudag, og yfirlýsing fjármálastöðugleikanefndar Seðlabanka Íslands, sem gefin verður út á miðvikudaginn.
Símagreiðsla
15. sept. 2023
Frekari merki um hægari takt
Nýjar kortaveltutölur bera með sér frekari vísbendingar um að verulega sé að hægja á innlendri eftirspurn. Heildarkortavelta íslenskra heimila dróst saman um 3,4% milli ára í ágúst. Kortavelta Íslendinga innanlands var 4,3% minni en í ágúst í fyrra á föstu verðlagi og hefur nú dregist saman sex mánuði í röð. Erlendis jókst kortavelta Íslendinga um 0,7% á milli ára og kortaveltujöfnuður er jákvæður um 19,2 milljarða.
Flugvél
14. sept. 2023
Spáum 7,7% verðbólgu í september
Við spáum því að vísitala neysluverðs hækki um 0,07% milli mánaða í september og að ársverðbólga standi í stað og verði áfram 7,7%. Útsölulok hafa aftur mest áhrif til hækkunar milli mánaða í september samkvæmt spánni. Það sem helst dregur spána niður er árstíðabundin lækkun á flugfargjöldum til útlanda. Við gerum ráð fyrir að verðbólga lækki áfram næstu mánuði og verði 6,6% í desember.
Foss
11. sept. 2023
Vikubyrjun 11. september 2023
Í síðustu viku birti Seðlabankinn fundargerð peningastefnunefndar. Samkvæmt henni greiddi einn nefndarmaður atkvæði gegn tillögu seðlabankastjóra um að hækka vexti um 0,50 prósentustig á síðasta fundi nefndarinnar og hefði heldur kosið að hækka þá um 0,25 prósentustig. Í þessari viku berast gögn yfir fjölda brottfara um Leifsstöð, skráð atvinnuleysi og kortaveltu.
4. sept. 2023
Mánaðaryfirlit yfir sértryggð skuldabréf - ágúst 2023
Meðfylgjandi er mánaðarlegt yfirlit um sértryggð skuldabréf.
Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur