Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur

Verð­bólga geng­ur hæg­ar nið­ur á næst­unni vegna veik­ari krónu

Krónan hefur veikst verulega hratt í nóvembermánuði en evran fór yfir 150 krónur sl. mánudag sem var lægsta gildi hennar í 12 mánuði. Þó að krónan hafi aðeins komið til baka á síðustu dögum er hún mun veikari en þegar við birtum síðustu verðbólguspá. Við spáum því enn að verðbólga muni áfram hjaðna á næstu mánuðum en gengisveikingin mun hliðra þeirri þróun fram í tímann.
Epli
17. nóvember 2022 - Greiningardeild

Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,67% í október en við höfðum í uppfærðri spá okkar spáð 0,44% hækkun. Þetta var því meiri hækkun en við áttum von á. 12 mánaða verðbólga mældist 9,4% sem var örlítil hækkun frá fyrri mánuði þegar hún var 9,3% en mun lægra en þegar hún náði hæsta gildi sínu í 9,9% í júlí. Það sem helst skýrði spáskekkjuna í október var að matvöruverð hækkaði um 1,6% milli mánaða. Það var mesta hækkun á matvöru síðan í maí 2020, en spá okkar hljóðaði upp á 0,4% hækkun. Skýringuna var helst að finna í mikilli hækkun á kjöti sem hækkaði um 4,8% milli mánaða. Samkvæmt frétt Hagstofunnar skýrðist sú hækkun að mestu leyti af lambakjöti sem hækkaði um 16,7% milli mánaða.

Gengisveiking krónunnar, meiri hækkun á fasteignaverði og hækkandi húsnæðislánavextir

Forsendur verðbólguspár okkar fram á við hafa breyst töluvert frá því síðast. Það helgast helst af gengisþróun krónunnar. Íbúðaverð hækkaði meira nú í október en við væntum auk þess sem húsnæðislánavextir hafa hækkað. Saman valda þessir þættir meiri hækkun en ella á reiknaðri húsaleigu.

Við spáum því að vísitalan muni hækka um 0,27% milli október og nóvember og gangi spáin eftir fer 12 mánaða verðbólga aftur niður í 9,3%. Það sem helst hefur áhrif á verðbólguspána að þessu sinni er reiknuð húsaleigu. Við teljum að hún hækki um 0,89% og verða áhrif þess 0,18% á vísitöluna eða ríflega helmingurinn af hækkun hennar. Að megninu til skýrist sú hækkun af fasteignaverðshækkun en vaxtaliðurinn hefur þó einnig töluverð áhrif. Við spáum því að húsgögn og heimilisbúnaður hækki um 0,77% og að áhrif þess verði 0,05%. Verðmæling okkar bendir til þess að dæluverð á eldsneyti hafi hækkað um 0,9% milli mánaða og að áhrif þess séu 0,03%. Við teljum að flugfargjöld til útlanda muni lækka um 9,2% sem er í samræmi við árstíðarsveiflu og að áhrif þess á vísitölu neysluverðs verði neikvæð um 0,16%.

Spá um undirliði VNV og áhrif þeirra á verðlag

       
  Vægi Breyting Áhrif
Matur og drykkjarvörur 15,1% 0,36% 0,05%
Áfengi og tóbak 2,4% 0,03% 0,00%
Föt og skór 3,5% -0,06% 0,00%
Húsnæði, hiti og rafmagn 10,3% 0,15% 0,02%
Reiknuð húsaleiga 19,9% 0,89% 0,18%
Húsgögn, heimilisbúnaður o.fl. 6,5% 0,77% 0,05%
Heilsa 3,7% 0,12% 0,00%
Ferðir og flutningar 3,9% 0,33% 0,01%
Kaup ökutækja 5,9% 0,10% 0,01%
Bensín og olíur 3,8% 0,90% 0,03%
Flugfargjöld til útlanda 1,7% -9,22% -0,16%
Póstur og sími 1,6% 0,50% 0,01%
Tómstundir og menning 9,2% 0,24% 0,02%
Menntun 0,7% 0,00% 0,00%
Hótel og veitingastaðir 4,9% 0,31% 0,02%
Aðrar vörur og þjónusta 7,0% 0,37% 0,03%
Samtals     0,27%

Gengi krónunnar hefur veikst hratt á stuttum tíma. Evran var 143 krónur í upphafi mánaðarins en fór yfir 150 evrur þann 14. nóvember en hefur styrkst ögn síðan þá. Þetta er mjög hröð veiking á stuttum tíma en veikinguna má að mestu leyti rekja til aukins vöruskiptahalla á síðustu mánuðum. Hann skýrist svo aftur bæði af auknum vöruinnflutningi og minni vöruútflutningi. Forsendur okkar um gengisþróun krónunnar á næstu mánuðum eru að krónan muni leita til styrkingar en að sú styrking verði hæg og að gengið verði umtalsvert veikara á næstu mánuðum en við gerðum ráð fyrir þegar við birtum verðbólguspá okkar fyrir október.

Vísitala íbúðaverðs á höfuðborgarsvæðinu sem birtist á þriðjudaginn var hærri en við bjuggumst við. Vísitalan hækkaði um 0,6% milli mánaða sem er ívið minni hækkun en í september en meiri en í ágúst þegar hún lækkaði milli mánaða. Hækkunin nú skýrist af hækkun á fjölbýli en sérbýli lækkaði í verði milli mánaða. Hækkunin á fjölbýli var 0,93% eftir lækkun bæði í ágúst og september. Þetta er þó engu að síður mun minni hækkun en var í sumar. Skoðun okkar á því að fasteignamarkaðurinn hafi kólnað verulega frá því í sumar hefur ekkert breyst og við búumst áfram við fremur litlum hækkunum á fasteignamarkaði á næstu mánuðum.

Húsnæðislánavextir hafa farið hækkandi samfara hækkun almenns vaxtastigs í landinu á síðustu mánuðum. Verðtryggðir vextir, sem eru þeir vextir sem Hagstofan notar til að reikna út vaxtaliðinn í reiknaðri húsaleigu, hafa því hækkað og hefur það þau áhrif að hækka þann vaxtalið og þar með auka verðbólgu. Þessar hækkanir vaxta á verðtryggðum kjörum koma inn með ákveðinni tímatöf og gerum við ráð fyrir að þær hækkanir sem þegar hafa orðið á verðtryggðum vöxtum eigi eftir að sjást greinilega í reiknaðri húsaleigu á næstu mánuðum. Við spáum því að reiknuð húsaleiga eigi eftir að hækka um 0,89% nú í nóvember. Af því er hækkun á húsnæðisverði 0,65% og hækkun á vaxtalið 0,24% sem er svipað og var í október.

Verðbólga verður umtalsvert hærri á næstu mánuðum en við spáðum í október

Veiking krónunnar mun hafa í för með sér að verðbólga verður umtalsvert meiri í nóvember og næstu mánuði en við spáðum í október. Álit okkar á meginframvindunni hefur þó ekki breyst. Við spáum þannig áfram hjaðnandi verðbólgu á næstu mánuðum. Við spáum 9,3% verðbólgu í nóvember en spáðum áður 8,8% verðbólgu. Verðbólgan mun hækka tímabundið upp í 9,5% í desember en lækka svo niður í 8,8% í janúar og fara niður í 8,4% í febrúar. Spá okkar frá því í október gerði ráð fyrir að verðbólga færi niður í 8,6% í desember og yrði komin niður í 7,1% í febrúar. Verðbólga verður því 1,2 prósentustigum hærri í febrúar en við spáðum í október.

Líkt og oft áður er gengisþróun krónunnar einn meginóvissuþátturinn í spánni. Sem fyrr segir gerum við samt ráð fyrir því að krónan muni leita til styrkingar til lengri tíma litið og skýrist það af því að við teljum að strax á næsta ári verði afgangur af vöru- og þjónustuviðskiptum. Til skamms tíma kann krónan þó að sveiflast og jafnvel veikjast frekar, en Seðlabankinn hefur gripið inn í á gjaldeyrismarkaði til þess að draga úr hraða veikingarinnar. Styrkist krónan hraðar en við væntum er ljóst að það mun að öðru óbreyttu leiða til hraðari hjöðnun verðbólgunnar.

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara.

Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti.

Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
Flutningaskip
6. júní 2025
Áfram verulegur halli á viðskiptum við útlönd
Alls var 59,5 ma.kr. halli á viðskiptum við útlönd á fyrsta fjórðungi ársins. Viðskiptahalli Íslands hefur aldrei verið jafnmikill og á síðustu tveimur fjórðungum. Hann skýrist að verulegu leyti af stórfelldum innflutningi á tölvubúnaði vegna uppbyggingar á gagnaverum. Erlend staða þjóðarbúsins breyttist lítið á fjórðungnum.
Strönd
5. júní 2025
Stóraukin útgjöld til hernaðar- og varnarmála um allan heim
Útgjöld til hernaðar- og varnarmála hafa stóraukist á síðustu árum, einkum í Evrópu og Mið-Austurlöndum. Leiðtogafundur NATO verður haldinn í Haag í lok mánaðarins og talið er að viðmið um útgjöld aðildarríkja til varnarmála verði hækkað til muna. Enn er óljóst upp að hvaða marki Ísland gæti þurft að auka varnartengd útgjöld. Aukin hernaðaruppbygging litar hagvaxtar- og verðbólguhorfur á heimsvísu og getur haft margþætt efnahags- og samfélagsleg áhrif.
2. júní 2025
Mánaðamót 2. júní 2025
Mánaðarlegt fréttabréf frá Greiningardeild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.
Gróðurhús
2. júní 2025
Vikubyrjun 2. júní 2025
Verðbólga hjaðnaði úr 4,2% í 3,8% í apríl og landsframleiðsla jókst um 2,6% á milli ára á fyrsta ársfjórðungi. Gistinóttum fjölgaði alls um 11,6% á milli ára í apríl. Í vikunni birtir Seðlabankinn viðskiptajöfnuð við útlönd og fundargerð peningastefnunefndar.
Lyftari í vöruhúsi
30. maí 2025
2,6% hagvöxtur á fyrsta ársfjórðungi en samdráttur í fyrra
2,6% hagvöxtur mældist á fyrsta ársfjórðungi þessa árs, samkvæmt fyrsta mati Hagstofunnar sem var birt í morgun. Samkvæmt endurskoðuðum þjóðhagsreikningum mældist 0,7% samdráttur á síðasta ári en ekki 0,5% hagvöxtur eins og áður var áætlað.
Epli
28. maí 2025
Verðbólga hjaðnar og mælist 3,8%
Verðbólga mældist 3,8% í maí og hjaðnar úr 4,2% frá því í apríl. Verðbólga var örlítið undir okkar spá, einkum vegna þess að flugfargjöld til útlanda lækkuðu nokkuð á milli mánaða. Við eigum von á að verðbólga fari lægst í 3,6% í júlí, en hækki síðan aftur upp í 3,8% í ágúst.
Þjóðvegur
27. maí 2025
Launavísitalan hækkað um 8,2% á einu ári
Á síðustu mánuðum hefur smám saman hægt á hækkunartakti launa eftir ríflegar launahækkanir síðustu ár. Launahækkanir eru þó enn langt umfram verðbólgu og gera má ráð fyrir að kaupmáttur haldi áfram að aukast næstu misseri. Óvissa um launaþróun minnkaði eftir að langtímakjarasamningar náðust á stærstum hluta vinnumarkaðar, en líkt og í kjarasamningum síðustu ára eru hækkanir mismiklar eftir hópum.
26. maí 2025
Vikubyrjun 26. maí 2025
Peningastefnunefnd Seðlabanka Íslands lækkaði vexti um 0,25 prósentur í síðustu viku. HMS birti vísitölu íbúðaverðs, en árshækkun vísitölunnar lækkaði úr 8,0% í 7,6%. Í þessari viku birtir Hagstofan verðbólgumælingu fyrir maí, en við spáum því að verðbólgan hjaðni úr 4,2% í 3,9%.
Fjölbýlishús
22. maí 2025
Íbúðaverð heldur áfram að hækka þótt hægi á
Vísitala íbúðaverðs hækkaði um 0,45% á milli mánaða í apríl. Árshækkun vísitölu íbúðaverðs hefur lækkað síðustu þrjá mánuði og mælist nú 7,6%. Raunverð íbúða er töluvert hærra núna en fyrir ári síðan. Undirrituðum kaupsamningum hefur fækkað á milli ára síðustu þrjá mánuði, eftir að hafa fjölgað sífellt frá september 2023, ef frá er talinn desember síðastliðinn.
Flugvöllur, Leifsstöð
19. maí 2025
Vikubyrjun 19. maí 2025
Kortavelta Íslendinga jókst verulega í apríl, sérstaklega erlendis þar sem hún var 32,8% meiri en í apríl í fyrra að raunvirði. Íslendingar hafa aldrei farið í jafnmargar utanlandsferðir í einum mánuði og í apríl síðastliðnum. Nýlegar vísbendingar um aukinn eftirspurnarþrýsting draga enn frekar úr líkum á vaxtalækkun á miðvikudaginn, en við spáum því að vöxtum verði haldið óbreyttum fram í ágúst.