Spá­um óbreytt­um vöxt­um í næstu viku

Vextir voru lækkaðir nokkurn veginn í takt við hjöðnun verðbólgu á haustmánuðum í fyrra og áfram í febrúar og mars. Raunstýrivextir miðað við liðna verðbólgu hafa verið á bilinu 3-4% síðan í haust og seðlabankastjóri gaf í skyn á kynningarfundi eftir febrúarákvörðunina að raunstýrivextir í kringum 4% virtust virka vel. Þar kom einnig fram að nefndin myndi ekki slaka á taumhaldinu fyrr en ljóst væri að verðbólguþrýstingur væri sannarlega í rénun. Einnig var talað um að verðbólguvæntingar væru allt of háar. Við teljum ekki augljóst að verðbólguþrýstingur sé meira í rénun nú en í febrúar og verðbólguvæntingar hafa ekki gefið eftir.

Þá er auðvelt að tína til ýmislegt fleira sem gæti undirbyggt ákvörðun um óbreytt vaxtastig. Við teljum að þótt verðbólga hjaðni í sumar verði verðbólga í lok árs í svipuðum gildum og nú. Þá virðist enn þó nokkur kraftur í hagkerfinu: Kortavelta hefur aukist stöðugt að raunvirði á milli ára og enn virðist vera innistæða fyrir aukinni neyslu hjá heimilum landsins. Auk þess er hvorki að sjá að vaxtastigið hafi dregið allan þrótt úr vinnumarkaði né íbúðamarkaði.

Verðbólga óbreytt á milli funda – og umfram væntingar í apríl

Verðbólga var á hröðu undanhaldi undir lok síðasta árs og á fyrstu mánuðum þessa árs. Í apríl gerðum við ráð fyrir að verðbólga myndi aukast úr 3,8% í 4,0%, ekki síst vegna tímasetningar páskanna. Hún jókst umfram væntingar og mældist 4,2%. Verðbólga án húsnæðis fór úr 2,5% í 3,2% í apríl og verð á mat og drykk hækkaði meira en við bjuggumst við.

Þegar peningastefnunefnd hittist síðast, í mars, var verðbólga sú sama og nú, 4,2%. Samsetning verðbólgunnar hefur þó breyst. Framlag kostnaðar við að búa í eigin húsnæði (reiknuð húsaleiga) hefur lækkað skarpt á milli funda, enda hækkaði reiknuð húsaleiga verulega í mars og apríl í fyrra og þær hækkanir duttu út úr ársverðbólgunni nú. Á móti má telja áhyggjuefni að framlag innfluttra vara án bensíns hefur aukist og einnig framlag innlendra vara og almennrar þjónustu.

Verðbólguvæntingar hafa ekki lækkað og við spáum aukinni verðbólgu í haust

Væntingar um verðbólgu gefa hugmynd um verðbólgu fram í tímann og geta líka einar og sér haft veruleg áhrif á verðbólguþróun. Þær hafa áhrif á verðsetningu fyrirtækja og launakröfur launafólks og því er til mikils að vinna að halda þeim í skefjum. Verðbólguvæntingar má líka túlka sem eins konar mælikvarða á trúverðugleika Seðlabankans í baráttu við verðbólgu. Þess vegna er það peningastefnunefnd mikið keppikefli að koma væntingum niður í 2,5% verðbólgumarkmið.

Einn mælikvarði á verðbólguvæntingar er verðbólguálag á skuldabréfamarkaði. Hægt er að fylgjast með breytingum á þeim mælikvarða dag frá degi. Verðbólguálagið er nokkurn veginn óbreytt frá síðasta fundi en athygli vekur að það er þó nokkuð hærra en það var í október, þegar vaxtalækkunarferlið hófst.

Væntingar má líka meta út frá könnunum Seðlabankans, annars vegar meðal heimila og fyrirtækja og hins vegar meðal markaðsaðila. Niðurstöður úr könnun meðal markaðsaðila voru birtar í gær og báru þess merki að væntingar um verðbólgu á þessu ári hefðu hækkað lítillega frá síðustu könnun sem var gerð í janúar sl. Til dæmis vænta markaðsaðilar nú 0,25% meiri verðbólgu á þriðja ársfjórðungi heldur en þeir gerðu ráð fyrir í janúar. Líklega hefur verðbólga umfram væntingar í apríl haft sitt að segja. Væntingar til lengri tíma lækkuðu aftur á móti lítillega.

Rétt eins og væntingar markaðsaðila hefur okkar verðbólguspá til næstu mánaða hækkað lítillega frá því við síðustu vaxtaákvörðun. Við teljum að verðbólga hjaðni í sumar en aukist svo í haust og mælist þá aftur 4,2%. Við teljum að verðbólga aukist í ágúst og september þegar einskiptisliðir sem kölluðu fram hjöðnun síðasta haust detta út úr ársverðbólgunni. Verðbólga hjaðnaði hressilega þegar skólamáltíðir í grunnskólum voru gerðar gjaldfrjálsar og skólagjöld voru afnumin í ákveðnum háskólum. Í lok árs spáum við enn 4% verðbólgu.

Hagkerfið þolir vaxtastigið merkilega vel

Við teljum að þrátt fyrir þrálátt hátt vaxtastig séu fá merki um að hagkerfið hrópi á vaxtalækkun. Fyrsta mat Hagstofunnar á hagvexti á fyrsta ársfjórðungi verður ekki birt fyrr en í lok maí, en flest bendir til þess að landsframleiðsla hafi haldið áfram að aukast lítillega. Velta í hagkerfinu jókst um 4,5% á milli ára í janúar og febrúar, skv. gögnum sem byggja á virðisaukaskattskýrslum, og veltan jókst einna mest í sölu og viðgerð á bílum. Kortavelta landsmanna hefur aukist á milli ára að raunvirði í hverjum einasta mánuði frá október 2023, án þess að yfirdráttur hafi færst í aukana, á sama tíma og sparnaður heimila á innlánsreikningum hefur aukist þó nokkuð. Þannig hafa heimilin að meðaltali áfram útgjaldasvigrúm og eftir því sem raunvextir lækka er líklegra að sparnaður leiti út í neyslu. Þá er enn þó nokkur velta á íbúðamarkaði og íbúðaverð hefur haldið áfram að hækka, þótt það hækki hægar en þegar vextir voru í lágmarki. Vaxtastigið virðist heldur ekki hafa lagst verulega þungt á vinnumarkaðinn þótt atvinnuleysi hafi aukist lítillega.

Í ljósi þessa ætti peningastefnunefnd ekki að þykja sérlega aðkallandi að slaka á aðhaldinu og líklegra að nefndin leggi nú áherslu á að tryggja eigin trúverðugleika.

Hafa ber í huga að dagana fyrir vaxtaákvörðunina berast fleiri gögn sem skipta máli í þessu samhengi. Seðlabankinn birtir gögn um kortaveltu í apríl á föstudaginn og HMS birtir vísitölu íbúðaverðs fyrir aprílmánuð á þriðjudaginn.

Teljum að nefndin ræði lækkun en bíði með hana þar til í ágúst

Eftir fjórar vaxtalækkanir í röð er ekki furða að fólk og fyrirtæki vonist eftir fimmtu lækkuninni strax í næstu viku. Sennilega kemur til tals á fundi peningastefnunefndar að lækka vexti um 0,25 prósentustig, með hliðsjón af spám um lækkandi verðbólgu í sumar. Einnig er langt í næstu ákvörðun og ef verðbólga hjaðnar í takt við spár verður taumhaldið nokkuð þétt í sumar, miðað við óbreytt vaxtastig. Við teljum þó að nefndin komist að þeirri niðurstöðu að skynsamlegra sé að staldra við í þetta skiptið og eiga þá frekar inni meiri vaxtalækkun í ágúst.

Líkt og á síðustu fundum nefndarinnar snýr óvissa um verðbólgu- og vaxtaþróun ekki síst að efnahagshorfum erlendis og alþjóðaviðskiptum. Óvissa um utanríkisviðskipti og aðgengi að erlendum mörkuðum getur ein og sér valdið því að fyrirtæki haldi að sér höndum þegar kemur að fjárfestingaráformum og þannig dregið úr umsvifum í hagkerfinu. Við teljum að þótt Seðlabankinn sé vakandi fyrir mögulegum áhrifum ýmiss konar sviptinga í heimshagkerfinu verði þau ekki ráðandi þáttur í næstu vaxtaákvörðun.