Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur

Spá­um áfram­hald­andi hjöðn­un verð­bólg­unn­ar í októ­ber

Við spáum því að vísitala neysluverðs hækki um 0,3% milli mánaða í október. Gangi spáin eftir lækkar ársverðbólgan úr 9,3% í 9,0%. Ef spáin rætist yrði þarna um að ræða þriðja mánuðinn í röð sem verðbólga hjaðnar. Við teljum að hámarki verðbólgunnar sé þegar náð og að hún muni halda áfram að hjaðna næstu mánuði.
Flugvél
13. október 2022 - Greiningardeild

Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,09% milli mánaða í september, sem var ögn minni hækkun milli mánaða en við áttum von á. Við höfðum spáð 0,14% hækkun þannig að það munaði frekar litlu og má því segja að mælingin hafi verið í takt við væntingar. Þrátt fyrir það var ýmislegt sem kom okkur á óvart í septembermælingunni. Flugfargjöld til útlanda lækkuðu mun meira en við áttum von á, matarkarfan hækkaði minna og reiknuð húsaleiga var nokkuð óbreytt, en við áttum von á lækkun milli mánaða.

Flugfargjöld til útlanda, matarkarfan og dælueldsneyti hækka milli mánaða

Við spáum því að vísitalan hækki um 0,3% milli mánaða í október. Gangi það eftir lækkar verðbólgan um 0,3 prósentustig, eða úr 9,3% í 9,0%. Mun þá verðbólgan vera 0,9 prósentustigum lægri en þegar hún mældist hæst í þessum verðbólgukúf, 9,9% í júlí. Spá okkar gerir ráð fyrir að flugfargjöld til útlanda hækki um 4,3% milli mánaða og að áhrif þess verði 0,07% til hækkunar, matarkarfan hækki um 0,4% sem mun hafa 0,06% áhrif til hækkunar og dæluverð á eldsneyti hækki um 1,3% sem hefur 0,05% áhrif. Þessir þrír undirliðir skýra 60% af hækkun vísitölunnar milli mánaða. Það er lítið um að undirliðir lækki að þessu sinni, einungis póstur og sími sem við spáum að lækki milli mánaða, en áhrif þess á vísitöluna í heild eru óveruleg.

Spá um októbermælingu VNV

Spá
Undirliður Vægi í VNV Breyting Áhrif
Matur og drykkjarvara 15,0% 0,4% 0,06%
Áfengi og tóbak 2,4% 0,1% 0,00%
Föt og skór 3,5% 0,5% 0,02%
Húsnæði án reiknaðra húsaleigu 10,3% 0,1% 0,01%
- Reiknuð húsaleiga 19,9% 0,1% 0,02%
Húsgögn og heimilisbúnaður 6,4% 0,0% 0,00%
Heilsa 3,7% 0,4% 0,01%
Ferðir og flutningar (annað) 4,0% 0,2% 0,01%
- Kaup ökutækja 5,9% 0,2% 0,01%
- Bensín og díselolía 3,8% 1,3% 0,05%
- Flugfargjöld til útlanda 1,7% 4,3% 0,07%
Póstur og sími 1,6% -0,6% -0,01%
Tómstundir og menning 9,3% 0,4% 0,04%
Menntun 0,7% 0,0% 0,00%
Hótel og veitingastaðir 5,0% 0,0% 0,00%
Aðrar vörur og þjónusta 7,0% 0,4% 0,03%
Alls 100,0% 0,33%

Fasteignamarkaðurinn loks að róast

Mikil hækkun á húsnæðisverði hefur verið megindrifkraftur verðbólgunnar undanfarið. Þannig skýrði reiknuð húsaleiga, sem endurspeglar kostnað þess að búa í eigin húsnæði, um 40% af ársverðbólgunar í september, eða 3,8 prósentustig af 9,3% verðbólgu. Nú sjáum við aftur á móti mjög skýr merki þess að markaðurinn sé að róast. Mæling Hagstofunnar á markaðsverði íbúðarhúsnæðis, sem var notuð við útreikning á reiknaðri húsaleigu í september, var óbreytt milli mánaða. Nýjasta mæling Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar (HMS) á vísitölu íbúðaverðs á höfuðborgarsvæðinu sýndi lækkun milli mánaða og í mánaðarskýrslu stofnunarinnar sem kom út um miðjan september kom fram að hlutfall íbúða sem selst yfir ásettu verði hefði lækkað, íbúðum í sölu fjölgað og kaupsamningum fækkað. Allt bendir þetta til þess að markaðurinn sé að róast.

Í september var áhrif vaxtabreytinga á reiknaða húsaleigu til hækkunar í fyrsta sinn síðan í janúar 2019, en framlag vaxtabreytinga fór lægst í 0,5 prósentustig til lækkunar sumarið 2020. Við eigum von á mjög hófstilltum hækkunum á húsnæðisverði næstu mánuði. Þó munu áhrif vaxtabreytinga til hækkunar á reiknaðri húsaleigu aukast. Spá okkar til næstu mánaða gerir ráð fyrir í mesta lagi 0,2% hækkunum milli mánaða og að áhrifin á vísitöluna verði ekki meiri en 0,03 prósentustig. Til samanburðar hækkaði reiknuð húsaleiga að meðaltali um 2,1% milli mánaða fyrstu sjö mánuði ársins, þannig að þetta verður veruleg breyting gangi spá okkar eftir.

Dýrara að keyra, fljúga og taka strætó

Ferðir og flutningar eru um 15% af vísitölu neysluverðs. Alls gerum við ráð fyrir að þessi liður hækki um 0,9% milli mánaða og að áhrifin á vísitölu neysluverðs verði 0,14% til hækkunar.

Spá okkar gerir ráð fyrir að flugfargjöld til útlanda hækki um 4,3% milli mánaða. Gangi það eftir verður tæplega 20% dýrara að fljúga til útlanda en í október 2019, en frá því í júní hafa flugfargjöld verið á bilinu 15% til 30% dýrari en í sama mánuði 2019. Þess ber auðvitað að geta að flugfargjöld til útlanda eiga það til að sveiflast mjög milli mánaða og er sá undirliður vísitölu neysluverðs sem  greinendur eiga einna erfiðast með að spá fyrir um.

Heimsmarkaðsverð á hráolíu (Brent) er núna um 95 USD/fatið, en var að meðaltali um 91 USD/fatið í verðkönnunarvikunni í september. Alls er heimsmarkaðsverð því 4,3% hærra í Bandaríkjadölum, en vegna þess að Bandaríkjadalur hefur styrkst er fatið núna um 8,5% hærra í krónum talið. Verðkönnun okkar bendir til þess að bensín hafi hækkað um 1,5% milli mánaða en díselolía hafi staðið í stað. Alls mun liðurinn bensín og díselolía því hækka um 1,3% milli mánaða. Gangi það eftir mun árshækkun dælueldsneytis mælast 26%.

Að lokum hækkaði gjaldskrá Strætó um 12,5% þann 1. október. Strætisvagnar eru 0,07% af vísitölu neysluverðs og eru áhrif þeirrar hækkunar á VNV um 0,01 prósentustig.

Matarkarfan hækkar

Eins og fram hefur komið hækkaði matarkarfan mun minna milli mánaða í september en við áttum von á. Verðlagsnefnd búvara hækkaði lágmarksverð mjólkur til bænda og heildsöluverð mjólkur og mjólkurafurða hækkaði því milli ágúst- og septembermælingar vísitölu neysluverðs. Áhrifin voru svipuð og við áttum von á. Það sem kom samt á óvart var að heildaráhrif hinna liðanna í matarkörfunni voru engin og mjólk og mjólkurafurðir skýrðu því alla hækkunina á matarkörfunni milli mánaða í september. Við eigum von á að matarkarfan hækki um 0,4% milli mánaða núna í október. Gangi það eftir verður matarkarfan um 8,4% dýrari en í október 2021.

Eigum von á 8,4% verðbólgu í lok árs

Spá okkar um 9,0% verðbólgu í október er 0,1 prósentustigum hærri en síðasta birta spá okkar fyrir októbermánuð. Hún birtist 28. september, daginn sem Hagstofan birti septembermælingu vísitölu neysluverðs. Skýrist munurinn af því að samkvæmt verðmælingu okkar hefur verð á bensíni hækkað, en við gerðum ráð fyrir óverulegri breytingu milli mánaða. Krónan er einnig örlítið veikari en þá. Við gerum óverulega breytingu á spá okkar fyrir aðra undirliði. Skoðun okkur á framvindu næstu mánuði er einnig óbreytt. Við eigum ennþá von á hægfara hjöðnun verðbólgu út árið. Ársverðbólgan mun líklega lækka nokkuð í janúar á næsta ári vegna grunnáhrifa, en þá dettur mæling milli desember 2021 og janúar 2022 út úr ársverðbólgunni og en sú mæling var nokkuð há miðað við dæmigerðan janúarmánuð.

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara. Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti. Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
Bananar
28. júlí 2025
Vikubyrjun 28. júlí 2025
Verðbólga hjaðnaði úr 4,2% í 4,0% í júlí. Við teljum ekki horfur á að verðbólga fari aftur niður fyrir efri vikmörk verðbólgumarkmiðs Seðlabanka Íslands í ár, heldur haldist á bilinu 4,0% til 4,3% út árið.
25. júlí 2025
Minni verðbólga með bættri aðferð
Nú er liðið rúmt ár síðan Hagstofan tók upp nýja aðferð við að mæla reiknaða húsaleigu, sem er sá hluti vísitölu neysluverðs sem metur kostnað fólks við að búa í eigin húsnæði.
24. júlí 2025
Verðbólga aftur við efri vikmörk
Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,32% á milli mánaða og verðbólgan hjaðnaði úr 4,2% í 4,0%. Þetta var í samræmi við væntingar, en við spáðum 0,26% aukningu VNV á milli mánaða og 4,0% verðbólgu. Við teljum að verðbólga komist ekki undir 4,0% efri vikmörk verðbólgumarkmiðs Seðlabankans í ár.
Fjölbýlishús
21. júlí 2025
Vikubyrjun 21. júlí 2025
Í júní dró úr árshækkun bæði vísitölu íbúðaverðs og leiguverðs. Ró virðist hafa færst yfir húsnæðismarkaðinn og HMS fjallaði um það í síðustu viku að markaðurinn væri frekar á valdi kaupenda en seljenda. Á fimmtudag birtir Hagstofan verðbólgutölur en við spáum því að verðbólga hjaðni úr 4,2% í 4,0%.
Háþrýstiþvottur
14. júlí 2025
Vikubyrjun 14. júlí 2025
Erlendum ferðamönnum fjölgaði um 10,1% á milli ára í júní, en það sem af er ári hafa þeir verið álíka margir og á sama tíma í fyrra. Atvinnuleysi jókst um 0,3 prósentustig á milli ára í júní, sem er svipuð aukning og hefur verið síðustu mánuði. Við birtum verðbólguspá í vikunni og teljum að verðbólga hjaðni úr 4,2% í 4,0%. Í þessari viku birtir HMS vísitölu íbúðaverðs, vísitölu leiguverðs og mánaðarskýrslu.
10. júlí 2025
Spáum 4% verðbólgu í júlí
Við spáum því að verðbólga minnki lítillega í júlí og mælist 4,0%. Eins og almennt í júlímánuði má búast við að sumarútsölur og breytingar á flugfargjöldum hafi mest áhrif á vísitölu neysluverðs. Við teljum ekki horfur á að verðbólga þokist nær verðbólgumarkmiði á árinu og spáum 4,2% verðbólgu í lok árs.
Fjölbýlishús
9. júlí 2025
Raunverð íbúða hefur þrefaldast frá aldamótum 
Íbúðaverð á Íslandi hefur hækkað langtum meira en laun og almennt verðlag frá aldamótum. Greiðslubyrði af meðalláni hélst tiltölulega stöðug til ársins 2021 þegar hún tók að hækka skarpt, sérstaklega greiðslubyrði af óverðtryggðum lánum.   
Hús í Reykjavík
7. júlí 2025
Matur og húsnæði helstu drifkraftar verðbólgu
Hækkandi matvöruverð og húsnæðiskostnaður eru þeir þættir sem eiga stærstan þátt í því að viðhalda verðbólgu á Íslandi um þessar mundir. Verðbólga mældist 4,2% í júní, nokkuð umfram spár. Ef matvara og húsnæði væru ekki hluti af vísitölu neysluverðs hefði verðbólga verið undir markmiði Seðlabankans frá því í ágúst í fyrra. Þættir á borð við sterkari krónu og lækkandi olíuverð hafa líkast til haldið aftur af verðhækkunum á ýmsum vörum upp á síðkastið, en á móti hefur þjónustuverð hækkað.
Bakarí
7. júlí 2025
Vikubyrjun 7. júlí 2025
Hagstofa Íslands spáir 2,2% hagvexti á yfirstandandi ári, samkvæmt hagspá sem birt var á föstudaginn. Hagvaxtarhorfur hafa verið færðar upp frá marsspánni þegar gert var ráð fyrir 1,8% hagvexti á árinu. Hagstofan spáir lítillega auknu atvinnuleysi næstu misserin, en Vinnumálastofnun birtir atvinnuleysistölur fyrir júnímánuð síðar í þessari viku.
1. júlí 2025
Mánaðamót 1. júlí 2025
Mánaðarlegt fréttabréf frá Greiningardeild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.