Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur

Spá­um 0,75 pró­sentu­stiga hækk­un stýri­vaxta í ág­úst

Við spáum því að peningastefnunefnd Seðlabanka Íslands hækki vexti bankans um 0,75 prósentustig í næstu viku. Gangi spá okkar eftir fara meginvextir bankans, sjö daga bundin innlán, úr 4,75% upp í 5,5%.
Seðlabanki
18. ágúst 2022 - Greiningardeild

Seðlabankinn hóf vaxtahækkunarferli sitt í maí á síðasta ári og tók óvenjustór skref nú í maí og júní síðastliðnum þegar peningastefnunefnd hækkaði stýrivextina um 1 prósentustig í hvort skiptið. Stýrivextir er nú 4,75%, 4 prósentustigum frá sögulegu lágmarki þeirra í maí á síðasta ári. Ljóst er að vaxtahækkunarferlinu er ekki lokið og mun Seðlabankinn enn þurfa að herða nafnaðhaldið með hækkunum vaxta til þess að draga úr eftirspurn og með því móti draga úr verðbólgu. Að öllum líkindum mun Seðlabankinn halda áfram að hækka vexti fram til áramóta. Fyrir utan ágústfundinn eru vaxtaákvarðanir ráðgerðar í október og nóvember.

Verðbólguspáin líklega hækkuð

Að þessu sinni hefur nefndin uppfærða verðbólgu- og þjóðhagsspá til að styðjast við en slíkt eykur jafnan óvissuna um ákvörðun nefndarinnar hverju sinni. Verðbólguspá Seðlabankans frá því í maí gerði ráð fyrir að verðbólga yrði 7,5% á öðrum fjórðungi. Raunin varð 7,9%. Spáin þá gerði ráð fyrir að verðbólga yrði 8,1% á þriðja fjórðungi og 8% á fjórða ársfjórðungi. Við teljum að nefndin muni styðja sig við nýja spá sem sýni meiri verðbólgu en spáin frá því í maí. Við spáum því að verðbólga verði 9,8% á þriðja fjórðungi og 8,9% á fjórða fjórðungi. Hækki Seðlabankinn spá sína ætti það að leiða til hærri vaxtahækkunar en ella.

Spá um hagvöxt líklega hækkuð einnig

Líklegt er að spá Seðlabankans um hagvöxt á þessu ári verði einnig hækkuð. Meiri hagvöxtur ætti síðan aftur að kalla á meiri framleiðsluspennu að öðru óbreyttu og þar með á hertara aðhald. Vöxtur ferðaþjónustunnar hefur verið mikill nú í sumar og var fjöldi ferðamanna nú í júlí þegar orðinn meiri en í sama mánuði 2019, síðasta árið fyrir faraldur. Miðað við flugframboð næstu mánuði má ætla að fjöldi ferðamanna verði svipaður og í sömu mánuðum 2019. Gangi það eftir mun fjöldi erlendra ferðamanna sem heimsækja Ísland verða í kringum 1,7 milljónir í ár. Seðlabankinn gerði ráð fyrir 1,4 milljónum ferðamanna í síðustu spá sinni og má gera ráð fyrir að sú spá verði hækkuð að þessu sinni.

Er að hægja á fasteignamarkaðnum?

Fasteignaverð hefur verið megindrifkraftur verðbólgu hér á landi að undanförnu. Nú eru komnar fram sterkar vísbendingar um að farið sé að hægja verulega á miklum verðhækkunum á þeim markaði. Þjóðskrá birti í fyrradag vísitölu íbúðaverðs á höfuðborgarsvæðinu sem sýndi 1,1% hækkun í júlímánuði miðað við mánuðinn á undan. Þetta er minnsta hækkunin síðan í nóvember á síðasta ári. Það að hægi á verðhækkunum á fasteignamarkaði mun styðja við hjöðnun verðbólgunnar. Það er hins vegar ólíklegt að fasteignaverð muni almennt lækka eða hækka minna en sem nemur verðbólgumarkmiðinu. Fasteignamarkaðurinn mun því áfram hafa þau áhrif að halda verðbólgu yfir verðbólgumarkmiðinu. Verði aftur á móti lækkanir á fasteignamarkaði eða mun minni hækkanir en verðbólgumarkmiðið mun það styðja betur við hjöðnun verðbólgunnar og minnka vanda peningastefnunefndar.  

Íslenski Seðlabankinn í annarri stöðu en flestir aðrir seðlabankar

Heimshagkerfið gengur í gegnum mjög óvenjulega tíma um þessar mundir. Verðbólga er í áratugahámarki í flestum viðskiptalöndum Íslands og mikil óvissa um hvenær og hversu mikið þurfi til, í formi vaxtahækkana, til að ná henni aftur niður í markmið. Á sama tíma er eftirspurn fremur lítil og hagvaxtarhorfur ekki góðar. Nokkrar líkur eru því taldar á kreppuverðbólgu (e. stagflation) sem einkennist af óðaverðbólgu á sama tíma og hagkerfi dragast saman. Seðlabankar viðskiptalandanna eru flestir í þeirri stöðu að þurfa að hækka vextina nægilega mikið til þess að hemja verðbólgu án þess að keyra hagkerfin áfram niður á við. Allt önnur staða blasir við hér á landi þar sem hjól efnahagslífsins eru farin að snúast hratt eftir faraldur. Framleiðsluspenna hefur myndast í hagkerfinu og skortur á starfsfólki hefur ekki verið jafn mikill síðan 2007. Líklegt er að áframhaldandi uppgangur ferðaþjónustunnar muni skapa enn meiri skort á vinnuafli a.m.k. til skemmri tíma litið. Hagvaxtahorfur fyrir næsta ár eru einnig góðar.

0,75 prósentustiga hækkun líklegust

Við teljum líklegast að nefndin muni ræða vaxtahækkun á bilinu 0,5-1,0 prósentustig og er nær öruggt að vaxtahækkunin verði á því bili. 1 prósentustiga hækkun er ólíkleg en þó alls ekki útilokuð. 0,5 prósentustiga hækkun væri í ósamræmi við verðbólguþróun á síðustu mánuðum, síðustu verðbólguspár Seðlabankans og yfirlýsingar peningastefnunefndar frá því í vor. Líklegast er því að 0,75 prósentustiga hækkun verði ofan á.

Vaxtaákvarðanir PSN

Dags. Lagt til Atkvæði með Atkvæði móti Kosið annað Niðurst. Meginv.
3.2.2021 óbr. Allir     óbr. 0,75
24.3.2021 óbr. Allir     óbr. 0,75
19.5.2021 +0,25 Allir   GJ (+0,50) +0,25 1,00
25.8.2021 +0,25 Allir   GJ,GZ (+0,50) +0,25 1,25
6.10.2021 +0,25 ÁJ, RS, KÓ GJ,GZ (+0,50)   +0,25 1,50
17.11.2021 +0,50 Allir     +0,50 2,00
9.2.2022 +0,75 Allir     +0,75 2,75
4.5.2022 +1,00 Allir     +1,00 3,75
22.6.2022 +1,00 Allir   GZ (+1,25) +1,00 4,75
24.8.2022            
5.10.2022            
23.11.2022            
Heimild: Seðlabanki Íslands
Fyrirvari
Innihald og form skjals þessa er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsmanna Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara. Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti. Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
1. júlí 2025
Mánaðamót 1. júlí 2025
Mánaðarlegt fréttabréf frá Greiningardeild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.
Flugvél á flugvelli
30. júní 2025
Vikubyrjun 30. júní 2025
Verðbólga jókst úr 3,8% og mældist 4,2% í júní. Aukin verðbólga skýrist aðallega af auknum þrýstingi á innfluttum vörum en einnig af hækkandi flugfargjöldum og verðhækkun á þjónustu. Þá jókst velta samkvæmt virðisaukaskattsskýrslum um 1,5% að raunvirði í mars og apríl.
Paprika
27. júní 2025
Verðbólga umfram væntingar
Verðbólga mældist 4,2% í júní og jókst úr 3,8% frá því í maí. Verðlag hækkaði umfram spár, en við höfðum spáð 3,9% verðbólgu. Aukin verðbólga skýrist aðallega af auknum verðþrýstingi á innfluttum vörum, einkum fötum, skóm og tómstundarvörum, en einnig af hækkandi flugfargjöldum og verðhækkun á þjónustu.
Orlofshús á Íslandi
27. júní 2025
Viðskipti með sumarhús færast aftur í aukana
Sumarhúsum á Íslandi hefur fjölgað um 45% á síðustu 20 árum. Viðskipti með sumarhús færðust verulega í aukana á tímum faraldursins. Fyrst eftir faraldurinn hægðist um en nú virðist aftur hafa glaðnað yfir markaðnum.
Herðubreið
25. júní 2025
Áfram merki um viðnámsþrótt í hagkerfinu
Velta samkvæmt virðisaukaskattsskýrslum jókst um 1,5% að raunvirði í mars og apríl og um 5,2% í janúar og febrúar, samkvæmt nýbirtum gögnum Hagstofunnar. Veltugögnin bera þess merki að hagkerfið standi vaxtastigið vel af sér sem er í takt við aukinn hagvöxt í byrjun árs. Það sem af er ári hefur velta aukist mest í sölu og viðhaldi á bílum en einnig má greina aukin umsvif í helstu útflutningsgreinunum: álframleiðslu, sjávarútvegi og ferðaþjónustu.
Ferðafólk
23. júní 2025
Færri ferðamenn en meiri ferðaþjónusta?
Færri ferðamenn hafa heimsótt Ísland það sem af er ári en á sama tíma í fyrra. Þrátt fyrir það hefur erlend kortavelta aukist á milli ára og það sama má segja um útflutningstekjur af ferðaþjónustu. Við teljum ýmislegt benda til þess að erlendir ferðamenn hafi verið fleiri síðustu mánuði en talning Ferðamálastofu segir til um.
Íbúðahús
23. júní 2025
Vikubyrjun 23. júní 2025
Vísitala íbúðaverðs lækkaði um 0,45% á milli mánaða í maí. Vísitalan lækkaði þar með í fyrsta sinn á þessu ári og ársbreytingin hefur ekki verið jafn lítil frá því í byrjun síðasta árs. Áfram er kraftur í kortaveltu Íslendinga, ekki síst erlendis.
Kortagreiðsla
19. júní 2025
Kortavelta Íslendinga erlendis eykst og veldur auknum greiðslukortahalla
Kortavelta jókst um 6,8% á milli ára í maí að raunvirði þar af jókst hún um 21% erlendis. Það sem af er ári hefur kortavelta aukist um 5,5% frá sama tímabili í fyrra, að teknu tilliti til verðlags og gengis. Íslendingar hafa aldrei farið í fleiri utanlandsferðir í maímánuði en nú í ár. Greiðslukortajöfnuður var neikvæður um 4,2 ma.kr. sem er töluvert meiri halli en í maí í fyrra.
Hús í Reykjavík
16. júní 2025
Vikubyrjun 16. júní 2025
Í síðustu viku fór fram uppgjör við eigendur HFF-bréfa. Erlendum ferðamönnum fjölgaði aðeins á milli ára í maí og atvinnuleysi jókst á milli ára. Í vikunni fram undan birtir HMS vísitölu íbúðaverðs, vísitölu leiguverðs og mánaðarskýrslu.
12. júní 2025
Spáum 3,9% verðbólgu í júní
Við spáum því að verðbólga aukist lítillega í júní og mælist 3,9%. Verðbólga helst líklega nær óbreytt í sumar en eykst svo aðeins með haustinu, þegar einskiptisliðir vegna skólagjalda og skólamáltíða detta út úr tólf mánaða taktinum. Við gerum áfram ráð fyrir 4,0% verðbólgu í árslok.