Spá­um 0,5 pró­sentu­stiga hækk­un stýri­vaxta í októ­ber

Við spáum því að peningastefnunefnd Seðlabanka Íslands hækki vexti bankans um 0,5 prósentustig í næstu viku. Gangi spá okkar eftir fara meginvextir bankans, sjö daga bundin innlán, úr 5,5% upp í 6%.
Seðlabanki
29. september 2022 - Greiningardeild

Stýrivextir Seðlabankans náðu sögulegu lágmarki í 0,75 prósentustigum í maí á síðasta ári. Síðan hefur peningastefnunefnd hækkað stýrivexti um 4,75 prósentustig og eru vextir bankans því 5,5% nú. Líklegt er að vaxtahækkunarferlinu sé ekki lokið og mun Seðlabankinn enn þurfa að herða aðhaldið með hækkunum vaxta til þess að koma í veg fyrir að mikil verðbólga festist í sessi. Mjög mikilvægt er einnig að peningastefnunefnd takist að draga úr verðbólguvæntingum til þess að verðbólga aukist ekki enn frekar. Aðilar hagkerfisins, þ.e. fyrirtæki og heimili, verða að öðlast trú á að Seðlabankanum takist að ná verðbólgu niður í markmið innan ásættanlegs tíma.

Viðsnúningur í verðbólguþróuninni hafinn

Verðbólgan náði tímabundnu hámarki í 9,9% í júlí. Hún hjaðnaði niður í 9,7% í ágúst. Var það fyrsta merki þess að verðbólga hefði náð hámarki og fram undan væru lægri verðbólgutölur. Þetta var jafnframt í fyrsta sinn síðan í júní í fyrra sem 12 mánaða verðbólga minnkaði milli mánaða. Verðbólgan í september mældist 9,3%, sem er þá annar mánuðurinn í röð með minnkandi verðbólgu, og frekari staðfesting þess að verðbólga fari hjaðnandi. Líkur á að hámark verðbólgunnar hafi verið nú í júlí teljum við vera mjög miklar og þarf ansi margt að ganga á svo að verðbólga mælist hærri en svo á næstu mánuðum. Það sem hefur mikil áhrif á verðbólguþróunina nú um stundir er sá mikli viðsnúningur sem hefur orðið á þróun fasteignaverðs. Miklar fasteignaverðshækkanir hafa verið megindrifkraftur aukinnar verðbólgu á þessu ári. Hröð kólnun markaðarins í júlí og ágúst bendir eindregið til þess að þessar miklu verðhækkanir á fasteignamarkaði séu að baki og við taki mjög litlar hækkanir, stöðnun eða jafnvel lítils háttar verðlækkanir.

Seðlabankinn líklegast að ofspá verðbólgu á fjórða fjórðungi

Þróunin á íbúðamarkaði mun styðja við hjöðnun verðbólgunnar og við spáum því að verðbólga mælist 8,5% á fjórða ársfjórðungi en hún mældist 9,7% á þriðja fjórðungi. Fram undan er því hæg hjöðnun verðbólgunnar að okkar mati. Við erum þar á öndverðum meiði við Seðlabankann sem spáði því í lok ágúst að verðbólgan myndi ná hámarki í 10,8% á fjórða fjórðungi. Sú spá gerði ráð fyrir 10,2% verðbólgu á þriðja fjórðungi en raunin varð 9,7%. Þetta var í fyrsta sinn síðan á fjórða ársfjórðungi 2020 sem Seðlabankinn ofmetur verðbólguna á sama fjórðungi og spáin kemur út. Það er nokkuð ljóst að spá Seðlabankans um verðbólgu frá því í ágúst er úrelt og ólíklegt að peningastefnunefnd horfi mikið til hennar í vaxtaákvörðuninni í næstu viku. Seðlabankinn birtir nýja verðbólguspá í nóvember og teljum við líklegt að sú spá verði færð niður á við.

Verðbólguvæntingar eru langt umfram verðbólgumarkmiðið

Eitt helsta verkefni seðlabanka um allan heim í dag er að koma í veg fyrir að sú háa verðbólga sem mælist nú leiði af sér áframhaldandi mikla verðbólgu í framtíðinni. Verðbólguvæntingar heimila og fyrirtækja hér á landi sem og annars staðar hafa aukist mikið á stuttum tíma og eru nú víðast hvar verulega hærri en verðbólgumarkmið. Háar verðbólguvæntingar hafa tilhneigingu til að rætast og því skiptir miklu máli að ná þeim niður á ný. Í sinni einföldustu mynd leiða háar verðbólguvæntingar heimila til hærri launakrafna til þess að verja kaupmátt og það skilar sér í hærri launakostnaði fyrirtækja sem er hætt við að verði velt út í verðlag. Háar verðbólguvæntingar fyrirtækja auka hvata þeirra til þess að hækka verð tíðar og meira í þeirri trú að önnur fyrirtæki geri slíkt hið sama. Verðbólguvæntingar heimila voru í lok júní komnar upp í 8% og höfðu ekki verið hærri síðan í júní 2010 en þá mældist verðbólga 7,1%. Verðbólguvæntingar fyrirtækja voru 6% í lok júní en svo háar hafa þær ekki mælst síðan í árslok 2009.

Lækkun verðbólguvæntinga er lykilatriði fyrir þróun stýrivaxta fram á við

Það ríkir töluverð óvissa um það hversu hátt peningastefnunefnd telur að stýrivextir þurfi að fara og hversu lengi þeir þurfi að vera háir. Það mun ráðast af samspili verðbólguþróunar og verðbólguvæntinga. Mikilvægt er að háar verðbólguvæntingar festist ekki í sessi hér á landi því það mun þýða að hækka verði vextina meira og halda þeim háum lengur en ella til þess að verðbólgumarkmiðið náist innan ásættanlegs tíma. Þróun verðbólguvæntinga mun eflaust ráðast að miklu leyti af sjálfri verðbólguþróuninni. Ekki er ólíklegt að draga taki úr verðbólguvæntingum um leið og heimili og fyrirtæki sjá að verðbólga fer hjaðnandi líkt og hún er þegar byrjuð að gera.

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara. Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti. Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
14. nóv. 2024
Spáum vaxtalækkun um 0,5 prósentustig í næstu viku
Verðbólga hefur hjaðnað nokkuð kröftuglega á síðustu mánuðum og við spáum því að hún mælist 4,5% í nóvember. Loks má greina merki um hægari gang í neyslu heimilanna og íbúðaverð virðist vera á minna flugi en áður. Þá virðist eftirspurn eftir vinnuafli hafa minnkað auk þess sem hægt hefur á launahækkunum. Peningalegt aðhald hefur aukist statt og stöðugt og landsframleiðsla gæti orðið lítillega minni á þessu ári en því síðasta.
Epli
14. nóv. 2024
Spáum 4,5% verðbólgu í nóvember
Við spáum því að vísitala neysluverðs lækki um 0,13% á milli mánaða í nóvember og að verðbólga hjaðni úr 5,1% í 4,5%. Flugfargjöld til útlanda og reiknuð húsaleiga koma til lækkunar að þessu sinni, en húsnæði án reiknaðrar húsaleigu til hækkunar. Við eigum von á áframhaldandi hjöðnun næstu mánuði og að ársverðbólga verði komin niður í 3,5% í febrúar á næsta ári.
Selfoss
11. nóv. 2024
Vikubyrjun 11. nóvember 2024
Skráð atvinnuleysi hækkaði lítillega á milli ára í október og halli á vöruskiptajöfnuði jókst aðeins. Hagstofan birti þjóðhagsspá og bæði Seðlabanki Bandaríkjanna og Englandsbanki lækkuðu vexti. Í vikunni fáum við gögn um fjölda ferðamanna um Keflavíkurflugvöll, niðurstöður úr væntingakönnun markaðsaðila og tölur um veltu greiðslukorta. Uppgjörstímabilið í Kauphöllinni heldur áfram.
Flutningaskip
8. nóv. 2024
Hægir á vexti vöruskiptahallans
Halli á vöruviðskiptum jókst lítillega á milli ára í október og mældist 49,4 ma.kr, en var 47,5 ma.kr. í október í fyrra. Uppsafnaður halli á vöruskiptum hefur aukist frá fyrra ári, en þó hægar í ár en síðustu ár, og var 330 ma.kr. í október, sem er einungis lítillega meira en mældist á sama tíma í fyrra þegar hann var 320 ma.kr.
Bílar
6. nóv. 2024
Minni spenna á vinnumarkaði en lítil breyting á atvinnuleysi
Staðan á vinnumarkaði hefur haldist merkilega stöðug í gegnum hraðar breytingar í hagkerfinu og þrátt fyrir vaxtahækkanir síðustu ára hefur atvinnuleysi lítið aukist. Þó eru vísbendingar um að eftirspurn eftir launafólki hafi minnkað og laun hækka ekki jafn hratt og áður. Óvissa hefur aukist lítillega síðustu daga vegna átaka á opinberum vinnumarkaði.
5. nóv. 2024
Mánaðaryfirlit yfir sértryggð skuldabréf - október 2024
Meðfylgjandi er mánaðarlegt yfirlit sértryggðra skuldabréfa.
Ferðamenn við Strokk
5. nóv. 2024
Ágætur þriðji fjórðungur í ferðaþjónustu
Ferðamönnum fjölgaði um tæplega prósent á þriðja ársfjórðungi, stærsta ferðaþjónustutímabili ársins, frá fyrra ári. Gistinóttum ferðamanna fækkaði hins vegar um tæpt prósent, en kortavelta á föstu verðlagi jókst um 2% á milli ára.
Fjölbýlishús
4. nóv. 2024
Þörf á íbúðum og ágætis uppbygging í kortunum 
Íbúðafjárfesting hefur færst í aukana, starfsfólki fjölgar sífellt í byggingarstarfsemi, velta í greininni hefur aukist síðustu árin og innflutningur á byggingarefni er í hæstu hæðum. Íbúðauppbygging virðist nokkuð kröftug, enda er þörfin brýn - kjarnafjölskyldum hefur fjölgað mun hraðar en íbúðum síðustu ár. 
Flutningaskip við Vestmannaeyjar
4. nóv. 2024
Vikubyrjun 4. nóvember 2024
Verðbólga lækkaði úr 5,4% niður í 5,1% í október, í samræmi við væntingar. Samhliða birtingu VNV tilkynnti Hagstofan að fyrirhugað kílómetragjald yrði tekið inn í vísitöluna. Í þessari viku birtir Vinnumálastofnum skráð atvinnuleysi í október, kosið verður um nýjan forseta í Bandaríkjunum, Seðlabanki Bandaríkjanna og Englandsbanki tilkynna um vaxtaákvarðanir og uppgjörstímabilið í Kauphöllinni er áfram í fullum gangi.
1. nóv. 2024
Fréttabréf Greiningardeildar 1. nóvember 2024
Mánaðarlegt fréttabréf frá Greiningardeild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.
Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur