Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur

Skýr við­snún­ing­ur í hag­kerf­inu á síð­asta ári

Hagvöxtur mældist 4,1% árið 2023, samkvæmt fyrsta mati Hagstofunnar. Vöxturinn var meiri en búist var við, en það skýrist ekki síst af miklum breytingum í nýjustu uppfærslu Hagstofunnar á gögnum um 1. til 3. ársfjórðung. Árið hófst af miklum krafti en eftir því sem leið á það hægðist um og hver fjórðungur var rólegri en sá á undan.
29. febrúar 2024

Samkvæmt fyrsta mati Hagstofunnar mældist 4,1% hagvöxtur í fyrra. Einkaneysla jókst um 0,5% milli ára, fjármunamyndun dróst saman um 0,6%, útflutningur jókst um 4,8% og innflutningur dróst saman um 6%. Hvort sem horft er á hagvöxt í heild, einkaneyslu, fjármunamyndun, útflutning eða innflutning er heildarsagan sú sama. Árið hófst af miklum krafti en eftir því sem leið á það hægðist um og hver fjórðungur var rólegri en sá á undan.

Á fjórða ársfjórðungi dró bæði úr einkaneyslu og fjármunamyndun á milli ára. Útflutningur stóð í stað á fjórðungum en innflutningur dróst saman um heil 6%. Hagvöxtur mældist 0,6% á fjórðungnum sem má rekja til mikils samdráttar í innflutningi, sem rímar ágætlega við samdráttinn í einkaneyslu og fjármunamyndun, en samdráttur í innflutningi kemur til aukningar á landsframleiðslu.

Meiri hagvöxtur en búist var við skýrist ekki síst af uppfærslu á gögnum um 1. til 3. ársfjórðung

Hagvöxtur í fyrra var nokkuð meiri en búist var við, en það skýrist aðallega af uppfærslu Hagstofunnar á áður birtum gögnum um fyrstu níu mánuði ársins. Samhliða birtingu á gögnum fyrir fjórða ársfjórðung voru birtar í morgun uppfærðar tölur yfir fjórðungana á undan. Í ljós kemur þó nokkuð meiri hagvöxtur í upphafi árs en fyrstu tölur höfðu gefið til kynna. Í stað 4,2% hagvaxtar á fyrstu 9 mánuðum ársins gerir Hagstofan nú ráð fyrir að hagvöxtur hafi verið 5,3%. Því má segja að nýjustu hagspár fyrir árið 2023 hafi byggt á gögnum sem nú hafa tekið þó nokkrum breytingum.

Hagstofan uppfærði einnig tölur fyrir árin 2020 til 2022. Stærsta breytingin var að í stað 7,2% hagvaxtar árið 2022 mælist hann nú 8,9%. Munar hér mest um að atvinnuvegafjárfesting var að mati Hagstofunnar töluvert vanmetin í fyrri tölum, en tölurnar nú byggja á nákvæmari gögnum um fjármunamyndun sem urðu aðgengileg undir lok síðasta árs.

Einkaneysla dróst saman um 2,3%

Einkaneysla dróst saman annan ársfjórðunginn í röð, um 2,3% á fjórða ársfjórðungi og um 1,1% á þeim þriðja. Samdráttur í einkaneyslu var viðbúinn, enda hefur kortavelta Íslendinga nú dregist saman milli ára síðustu níu mánuði. Einkaneysla jókst um 0,5% á árinu öllu. Hún jókst af nokkrum krafti í upphafi árs eftir ríflegar launahækkanir og eingreiðslur í kjölfar kjaraviðræðna. Síðasta vor varð svo ljóst að hækkandi vaxtastig væri farið að segja til sín í heimilisbókhaldi landsmanna, sem héldu í auknum mæli aftur af neysluaukningu og fækkuðu utanlandsferðum.

Það er tiltölulega fátítt að einkaneysla dragist saman milli ára. Hún dróst saman þrjá ársfjórðunga í röð á meðan á faraldrinum stóð og samfellt í eitt og hálft ár í kjölfar efnahagshrunsins 2008. Að öðru leyti hefur hún aukist nær alla fjórðunga frá því árið 2003 og meðalaukning í fjórðungi er 2,7% frá aldamótum.

Hafa ber í huga að samkvæmt mannfjöldatölum Hagstofunnar fjölgaði landsmönnum um 3% á árinu 2023. Þótt einkaneysla landsmanna í heild hafi aukist um 0,5% dróst einkaneysla á mann því saman um 2,5%. Þessu þarf þó að taka með þeim fyrirvara að enn er beðið eftir uppfærðum mannfjöldatölum frá Hagstofunni, en talið er að mannfjöldi sé ofmetinn í þeim gögnum sem nú eru aðgengileg.

Samneysla jókst um 2,9% á fjórða ársfjórðungi

Samneysla jókst um 2,2% í fyrra, eftir 2,3% vöxt árið 2022. Samneysla jókst mest á fjórða ársfjórðungi, um 2,9%. Að einhverju leyti hlýtur að mega rekja þessi aukna samneyslu síðustu ár til fjölgunar landsmanna en Hagstofan áætlar að birta nánari umfjöllun um fjármál hins opinbera um miðjan mars.

Fjármunamyndun dróst saman milli ára

Fjármunamyndun, sem samanstendur af atvinnuvegafjárfestingu, íbúðafjárfestingu og fjárfestingu hins opinbera dróst saman á fjórða ársfjórðungi, sem má rekja til þess að atvinnuvegafjárfesting dróst saman um 15% á meðan íbúðafjárfesting og fjárfesting hins opinbera jókst á milli ársfjórðunga. Á árinu í heild jókst almenn atvinnuvegafjárfesting lítillega en íbúðafjárfesting dróst saman og fjárfesting hins opinbera sömuleiðis.

Samkvæmt uppfærðum tölum tók íbúðafjárfesting að aukast örlítið á þriðja fjórðungi eftir samfelldan samdrátt frá árinu 2021. Hún jókst svo til muna á fjórða fjórðungi, um 9,4%. Áhugavert verður að fylgjast með þróuninni næstu mánuði og hvort þessu mikla aukning á fjórða fjórðungi sé merki um viðsnúning í greininni og aukna íbúðauppbyggingu.

Fjárfesting hins opinbera dróst verulega saman á árinu, aðallega vegna mikils samdráttar á þriðja ársfjórðungi sem skýrist af grunnáhrifum frá sama tímabili árið áður þegar hið opinbera keypti norðurhluta höfuðstöðva Landsbankans við Reykjastræti árið 2022. Þá jókst opinber fjárfesting skyndilega til muna og grunnáhrifin koma fram í miklum samdrætti á þriðja fjórðungi árið 2023.

Jákvætt framlag utanríkisviðskipta til hagvaxtar skýrist af minni innflutningi

Framlag utanríkisverslunar til hagvaxtar var jákvætt um 4,3% á fjórða ársfjórðungi sem skýrist af því að innflutningur dróst saman um 6% á meðan útflutningur stóð í stað. Útflutningur jókst sífellt minna eftir því sem leið á árið í fyrra. Samkvæmt bráðabirgðatölum Hagstofunnar stóð hann í stað á lokafjórðungi ársins. Til samanburðar jókst útflutningur um 6,4% á fyrstu þremur fjórðungum ársins.

Vöruútflutningur jókst á loka fjórðungi ársins um 3%, eftir að hafa dregist lítillega saman á öðrum og þriðja ársfjórðungi. Hann jókst um 1,1% yfir árið.

Þjónustuútflutningur var 5,5% minni á fjórða ársfjórðungi 2023 en á sama fjórðungi árið á undan en yfir árið í heild jókst þjónustuútflutningur þó um tæplega 10%. Í byrjun árs jókst þjónustuútflutningur af miklum krafti eftir því sem ferðaþjónustan náði vopnum sínum eftir faraldurinn. Eftir því sem leið á árið hægði svo á vexti í greininni en okkur reiknast til að hann hafi enn mælst rúm 5% á fjórða ársfjórðungi. Samdrátturinn í þjónustuútflutningi á lokafjórðungnum má því ekki rekja til ferðaþjónustu heldur annars þjónustuútflutnings. Enn er því ljóst að ferðaþjónustan leikur lykilhlutverk í aukinni útflutningi.

Minni eftirspurn í hagkerfinu kallar á minni innflutning

Í takt við þróun einkaneyslu og fjármunamyndunar dróst innflutningur saman eftir því sem leið á árið. Það er engin tilviljun að þessir liðir sveiflist með svipuðum hætti, enda stór hluti einkaneyslu og fjármunamyndunar innfluttur. Á lokafjórðungi ársins dróst innflutningur saman um 6% milli ára sem má rekja til bæði samdráttar í vöru- og þjónustuinnflutningi. Þjónustuinnflutningur dróst saman um 4,2% á loka fjórðungi ársins. Það sem helst skýrir þennan samdrátt er minnkandi innflutt ferðaþjónusta eftir því sem leið á árið.

Á árinu í heild dróst innflutningur saman um 1,4%, þar sem vöruinnflutingur dróst saman um 2,6% en þjónustuinnflutningur jókst um 1,2%.

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara.

Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti.

Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
Flutningaskip við Vestmannaeyjar
7. maí 2025
Stór hluti íslensks vöruútflutnings til Bandaríkjanna undanþeginn tollum
Ætla má að um þriðjungur íslenskra vara sem fluttar eru frá Íslandi til Bandaríkjanna sé undanþeginn þeim tollum sem nú eru í gildi, til dæmis lyf og flestar lækningavörur. Óvissa um framvindu mála í alþjóðaviðskiptum getur samt ein og sér leitt til þess að fyrirtæki halda að sér höndum og ráðast síður í nýjar fjárfestingar. Á síðasta ári fór um 12% af vöruútflutningi Íslands til Bandaríkjanna.
Dollarar og Evrur
5. maí 2025
Vikubyrjun 5. maí 2025
Í apríl jókst verðbólga úr 3,8% í 4,2%, nokkuð umfram okkar spá um 4,0% verðbólgu. Velta samkvæmt VSK-skýrslum jókst á milli ára í flestum atvinnugreinum á fyrstu tveimur mánuðum ársins. Á fyrsta ársfjórðungi mældist hagvöxtur á evrusvæðinu en samdráttur í Bandaríkjunum. Í þessari viku er vaxtaákvörðun í Bandaríkjunum og einnig í Bretlandi.
2. maí 2025
Mánaðamót 2. maí 2025
Mánaðarlegt fréttabréf frá Greiningardeild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.
Fasteignir
2. maí 2025
Leiguverð á hraðari uppleið en kaupverð undanfarið
Ör fólksfjölgun og hækkun húsnæðisverðs hefur aukið eftirspurn eftir leiguíbúðum. Stærstur hluti Airbnb-íbúða er nú leigður út af leigusölum með fleiri en tvær íbúðir í útleigu. Frumvarp um hert skilyrði um skammtímaleigu hefur verið sett í samráðsgátt. Hömlur á skammtímaleigu gætu aukið framboð leiguíbúða og jafnvel söluframboð. 
29. apríl 2025
Verðbólga yfir væntingum og mælist 4,2%
Verðbólga mældist 4,2% í apríl og hækkaði úr 3,8% frá því í mars. Verðbólga var umfram okkar spá, einkum vegna þess að reiknuð húsaleiga og verð á matvörum hækkaði meira en við bjuggumst við.
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn
28. apríl 2025
Versnandi efnahagshorfur í heiminum að mati AGS
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn (AGS) birti nýja efnahagsspá um páskana. Hagvaxtarhorfur í heiminum hafa verið færðar niður og AGS telur að spenna í alþjóðaviðskiptum og veruleg óvissa komi til með að draga úr umsvifum í heimshagkerfinu.
USD
28. apríl 2025
Vikubyrjun 28. apríl 2025
Hagstofan birtir verðbólgutölur fyrir aprílmánuð á morgun og við búumst við að verðbólga hækki tímabundið upp í 4%. Í vikunni fáum við fyrstu uppgjör fyrir fyrsta ársfjórðung og fyrsta mat á hagvexti í Bandaríkjunum og á evrusvæðinu á fyrsta ársfjórðungi.
Íbúðir
23. apríl 2025
Horfur á hófstilltum hækkunum á íbúðaverði
Við teljum horfur á tiltölulega hófstilltum verðhækkunum á íbúðamarkaði næstu árin, 5,9% hækkun á þessu ári, 4,8% hækkun á næsta ári og 6,4% hækkun árið 2027. Til samanburðar hefur íbúðaverð hækkað um 9% á ári að jafnaði frá aldamótum, og að meðaltali um 13% á ári frá árinu 2021. 
Greiðsla
22. apríl 2025
Vikubyrjun 22. apríl 2025
Leiguverð hefur hækkað um 11,3% á síðustu tólf mánuðum, þó nokkuð meira en íbúðaverð sem hefur hækkað um 8% á sama tímabili. Hækkanir á íbúða- og leigumarkaði eru þó nokkuð umfram almennar verðhækkanir í landinu, en verðbólga mældist 3,8% í mars. Áfram er kraftur í innlendri neyslu, greiðslukortavelta heimila hefur aukist statt og stöðugt síðustu mánuði og var 1,8% meiri í mars síðastliðnum en í mars í fyrra.  
Gönguleið
16. apríl 2025
Óljósar horfur í ferðaþjónustu vegna sviptinga í alþjóðasamskiptum
Sviptingar í alþjóðaviðskiptum gætu haft margvísleg áhrif á ferðaþjónustu hér á landi. Tollar gætu rýrt kaupmátt Bandaríkjamanna og haft áhrif á komur þeirra hingað til lands. Auk þess eru merki um að áhugi Evrópubúa á að heimsækja Bandaríkin fari dvínandi, sem gæti haft áhrif hingað heim, enda hafa Evrópubúar gjarnan komið við á Íslandi á leið sinni vestur um haf. Í nýrri hagspá gerum við ráð fyrir samdrætti í ferðaþjónustu á þessu ári, en að hún taki aftur við sér á næstu tveimur árum.