Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur

Neysla heim­ila meiri en áður var tal­ið 

Uppfærð gögn Seðlabankans gefa til kynna að kortavelta íslenskra heimila hafi verið þó nokkuð meiri á þessu ári en áður var talið. Heildarkortavelta Íslendinga hefur aukist á milli ára alla mánuði ársins og hefur verið 4% meiri að raunvirði það sem af er ári en á sama tímabili í fyrra.
19. ágúst 2024

Þessi aukna kortavelta vekur athygli í þrálátu hávaxtastigi og kann að vera merki um aukna einkaneyslu. Þannig renna gögnin frekari stoðum undir spá okkar um að peningastefnunefnd sjái sér ekki fært að hefja vaxtalækkunarferli á miðvikudaginn. 

Alls nam greiðslukortavelta íslenskra heimila rúmum 120 mö.kr. í júlí og jókst um 3,1% á milli ára, að raunvirði. Innanlands jókst kortavelta íslenskra heimila um 1,2% á föstu verðlagi á milli ára og erlendis jókst hún um 9,8% á föstu gengi.  

Seðlabankinn tilkynnti á föstudag um endurskoðun og uppfærða aðferð við birtingu gagna um greiðslumiðlun. Í ljósi þess hversu verulega fyrirtækjum í greiðslumiðlun og greiðslulausnum hefur fjölgað hafa hagtölur um kortaveltu verið endurbirtar aftur til janúar 2023 með gögnum frá fleiri aðilum en áður.  

Meiri kraftur í hagkerfinu en áður var talið?

Nú sýna gögn Seðlabankans að heildarkortavelta Íslendinga hefur aukist á milli ára í hverjum einasta mánuði þetta árið og hefur alls verið 4% meiri það sem af er ári en á sama tímabili í fyrra. Fyrri tölur bentu til þess að aukningin væri ekki nema 0,6% á milli ára. Því má segja að uppfærðu tölurnar séu vísbendingar um mun meiri eftirspurnarkraft í hagkerfinu en áður var talið, en það rímar ágætlega við þróun verðbólgunnar, sem hefur verið umfram væntingar. Kortaveltugögn eru á meðal þeirra hagvísa sem peningastefnunefnd lítur til við vaxtaákvarðanir, enda gefa þau gjarnan góða vísbendingu um þróun einkaneyslu. Þar sem neysla landsmanna reynist aukast af krafti þrátt fyrir hátt vaxtastig teljum við ólíklegt að peningastefnunefnd telji tímabært að slaka á aðhaldinu.  

Verulega aukin neysla í útlöndum 

Eftir uppfærsluna sést skýrt hversu verulega kortavelta Íslendinga erlendis hefur færst í aukana. Það sem af er ári hefur kortaveltan erlendis verði 6,1% meiri en áður var talið og 13,2% meiri en á sama tímabili í fyrra, miðað við fast gengi. Það er athyglisvert í ljósi þess að utanlandsferðum Íslendinga hefur ekki fjölgað á milli ára, heldur fækkað um 0,9%. Líklega má því rekja stóran hluta af kortaveltu Íslendinga erlendis til netverslunar. 

Tæplega fjórðungur, eða 24%, af kortaveltu íslenskra heimila í júlí átti sér stað erlendis.  Hlutfallið hefur aukist statt og stöðugt, sem gæti bæði skýrst af hlutfallslega aukinni neyslu Íslendinga á ferðalögum og hlutfallslega aukinni netverslun. Greiðslukortajöfnuður var jákvæður um 15,4 ma.kr. í júlí, svipaður og í fyrra þegar hann var 16,3 ma.kr. í júlímánuði. Almennt er afgangur á sumrin en halli á veturna. Undanfarið hefur það ýmist verið í október eða nóvember sem afgangurinn snýst í halla. Í kortajöfnuði er litið til kortaveltu ferðamanna hér á landi að frádreginni kortaveltu Íslendinga erlendis, en með uppfærslu Seðlabankans kom einnig í ljós að kortavelta ferðamanna hefur verið meiri síðustu misseri hér á landi en áður var talið.

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara.

Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti.

Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
Seðlabanki
17. nóv. 2025
Vikubyrjun 17. nóvember 2025
Skráð atvinnuleysi var 3,9% í október, 0,5 prósentustigum meira en í sama mánuði í fyrra. Brottförum erlendra ferðamanna um Keflavíkurflugvöll fækkaði um 6,2% í október en utanlandsferðum Íslendinga fjölgaði um 3%. Peningastefnunefnd kemur saman á miðvikudaginn og við búumst við að stýrivöxtum verði haldið óbreyttum.
Seðlabanki Íslands
14. nóv. 2025
Spáum óbreyttum vöxtum þrátt fyrir sviptingar í efnahagslífinu
Við spáum því að peningastefnunefnd haldi stýrivöxtum óbreyttum í næstu viku. Verðbólga jókst umfram væntingar í október og verðbólgumælingin bar þess merki að undirliggjandi verðþrýstingur hefði aukist. Í ljósi breytts lánaframboðs og óviðbúinna áfalla í útflutningsgeirunum má líkast til búast við mildari tón frá peningastefnunefnd.
13. nóv. 2025
Spáum 4,3% verðbólgu í nóvember
Við spáum því að verðbólga standi óbreytt á milli mánaða og mælist 4,3% í nóvember. Flugfargjöld til útlanda verða til lækkunar á vísitölunni, en reiknuð húsaleiga og matarkarfan verða til hækkunar. Við búumst við aukinni verðbólgu á næstu mánuðum.
Hverasvæði
10. nóv. 2025
Raungengi enn í hæstu hæðum
Raungengi krónunnar er mjög hátt í sögulegu samhengi en hefur gefið lítillega eftir á allra síðustu dögum. Horfur í álútflutningi eru dræmar eftir bilun hjá Norðuráli og aflaheimildir gefa fyrirheit um samdrátt í útflutningi sjávarafurða. Ferðaþjónusta hefur vaxið umfram væntingar það sem af er ári og telja má horfur á vexti í nýjustu útflutningsstoðum Íslands. Velta samkvæmt VSK-skýrslum hefur þróast með svipuðum hætti í útflutningsgeiranum og í innlenda hagkerfinu, en ávöxtun hlutabréfa félaga í kauphöllinni með tekjur í erlendri mynt er mun lakari en fyrirtækja með tekjur í íslenskum krónum.
10. nóv. 2025
Vikubyrjun 10. nóvember 2025
Fáar áhugaverðar hagtölur voru birtar í síðustu viku, en í þessari viku birtir Vinnumálastofnun skráð atvinnuleysi og Ferðamálastofa birtir ferðamannatölur. Uppgjörstímabilið fyrir þriðja ársfjórðung er í fullum gangi.
Byggingakrani og fjölbýlishús
6. nóv. 2025
Óvissa á íbúðamarkaði og takmarkaðar raunverðshækkanir í kortunum 
Hátt vaxtastig og ströng lánþegaskilyrði hafa slegið verulega á verðhækkanir á íbúðamarkaði. Á sama tíma hefur fjöldinn allur af nýjum íbúðum risið og sölutími þeirra lengst til muna. Eftir að dómur Hæstaréttar í vaxtamálinu féll hafa viðskiptabankarnir tekið lánaframboð til endurskoðunar og það sama má segja um suma lífeyrissjóðina. Seðlabankinn ákvað í síðustu viku að slaka lítillega á lánþegaskilyrðum.  
3. nóv. 2025
Mánaðamót 1. nóvember 2025
Mánaðarlegt fréttabréf frá Greiningardeild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.
Fataverslun
3. nóv. 2025
Vikubyrjun 3. nóvember 2025
Verðbólga jókst umfram væntingar í október og mældist 4,3%. Svo mikil hefur verðbólga ekki verið síðan í febrúar síðastliðnum. Telja má áhyggjuefni að aukin verðbólga skýrist ekki af tilfallandi sveiflukenndum liðum heldur virðist undirliggjandi verðþrýstingur hafa aukist. Í þessari viku halda félög áfram að birta uppgjör og hugsanlega má búast við fleiri púslum í breytta mynd af framboði íbúðalána í kjölfar vaxtamálsins.  
Smiður
31. okt. 2025
Minnkandi spenna á vinnumarkaði og minni fólksfjölgun
Eftirspurn eftir vinnuafli hefur minnkað og dregið hefur úr hækkun launa. Atvinnuleysi hefur aukist smám saman og rólegri taktur í atvinnulífinu hefur endurspeglast í hægari fólksfjölgun. Kaupmáttur hefur aukist jafnt og þétt og við teljum að þótt hægi á launahækkunum komi kaupmáttur til með að aukast áfram á næstu árum. Mikill kraftur er í neyslu landsmanna, kortavelta eykst sífellt og Íslendingar hafa aldrei farið í fleiri utanlandsferðir.
Paprika
30. okt. 2025
Verðbólga jókst umfram væntingar
Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,47% á milli mánaða í október og verðbólga jókst úr 4,1% í 4,3%. Vísitala neysluverðs hækkaði meira en við bjuggumst við, ekki síst reiknuð húsaleiga og verð á mat og drykk. Skammtímaspá okkar gerir nú ráð fyrir að verðbólga haldist í 4,3% út árið, en aukist svo í janúar og mælist 4,5%.