Mjög mis­mun­andi launa­hækk­an­ir hópa á samn­ings­tíma­bil­inu

Launavísitalan hækkaði um 0,3% milli september og október samkvæmt tölum Hagstofu Íslands. Síðustu 12 mánuði hefur launavísitalan hækkað um 7,9%. Launahækkanir halda ekki lengur í við verðbólguþróun og er kaupmáttur því á niðurleið.
Siglufjörður
23. nóvember 2022

Kaupmáttur lætur undan síga

Verðbólga mældist 9,4% í október 2022. Árshækkun launavísitölunnar var 7,9% þannig að kaupmáttur launa minnkaði um 1,4% milli októbermánaða 2021 og 2022. Kaupmáttur í október var 3,9% lægri en hann var í janúar 2022, en þá var kaupmáttur sá mesti í sögunni.

Kjarasamningar á almennum vinnumarkaði runnu út í lok október og var kaupmáttur í október að meðaltali 6,9% meiri en í mars 2019, mánuði áður en nýir kjarasamningar tóku gildi. Þetta er mun minni kaupmáttaraukning en á samningstímabilinu þar á undan, en þá jókst kaupmáttur að meðaltali um 21,7% frá janúar 2015 til ársloka 2018.

Tölur um niðurbrot launavísitölunnar á hópa ná fram til ágúst 2022, þannig að þar vantar enn tvo mánuði af síðasta samningstímabili. Launavísitalan hækkaði að meðaltali um 1,2% þessa tvo mánuði sem upp á vantar. Þar sem viðræður um endurnýjun kjarasamninga eru hafnar er ekki úr vegi að skoða hvernig laun hinna ýmsu hópa hafa hækkað á samningstímabilinu frá mars 2019 fram til ágúst 2022. Vísitala neysluverðs hækkaði um 19,3% á þessu tímabili þannig að þeir hópar sem hafa fengið meiri launahækkun hafa náð kaupmáttaraukningu, hópar með minni launahækkanir hafa orðið fyrir kaupmáttarrýrnun.

Laun á opinbera markaðnum hækkuðu hraðar

Frá mars 2019 höfðu laun á almennum markaði hækkað um 25,7% á þessu tímabili og laun opinberra starfsmanna um 30%. Umframhækkun opinbera markaðarins kom öll til vegna launahækkana hjá sveitarfélögunum þar sem laun hækkuðu um 34,8% á meðan þau hækkuðu um 26% hjá ríkinu. Útfærsla samninganna með krónutöluhækkunum ræður miklu um þessa niðurstöðu, ásamt því sem vinnutími styttist meira á opinbera markaðnum en á þeim almenna, en hluti styttingar er metinn til launabreytinga. Allir þessir hópar hafa fengið kaupmáttaraukningu á tímabilinu.

Verkafólk hefur hækkað mest í launum

Launabreytingar eru mjög mismunandi fyrir þær starfsstéttir sem Hagstofan birtir gögn um. Þannig er launabreyting hæsta hópsins um 80% hærri en þess lægsta. Annars vegar verkafólk og hins vegar þjónustu-, sölu- og afgreiðslufólk tróna á toppnum með u.þ.b. 33% launahækkun á tímabilinu. Á neðri endanum eru stjórnendur með rúmlega 18% launahækkun og sérfræðingar með um 21% hækkun. Eins og áður skiptir krónutöluútfærslan miklu máli fyrir þennan samanburð - þeir sem hafa lægri laun fá hærri prósentubreytingar og öfugt. Stjórnendur höfðu þegar á þessum tíma, í ágúst 2022, orðið fyrir kaupmáttarrýrnun miðað við upphaf samningstímabilsins og líklegt er að a.m.k. sérfræðingar lendi í þeim hópi þegar tölur verða komnar fyrir nóvember

Fulltrúar þriggja efstu hópanna á myndinni standa nú í samningaviðræðum undir stjórn sáttasemjara.

Laun á veitinga- og gististöðum hækka mest

Meðal þeirra atvinnugreina sam Hagstofan birtir gögn um hafa laun hækkað langmest í veitinga- og gististarfsemi, um 37,9%. Launabreytingin þar er næstum tvöfalt meiri en í fjármála- og vátryggingarstarfsemi þar sem hún var 18,8% á tímabilinu. Þessi mikli munur endurspeglar þann mun sem er á tekjustigi í þessum tveimur greinum, þar sem önnur er hátekjugrein og hin lágtekjugrein. Þá eru aðstæður í þessum tveimur greinum mismunandi með þeim hætti að nokkuð stöðug fækkun er á starfsfólki í fjármálastarfsemi á meðan erfitt hefur verið að tryggja nægilegan fjölda starfsfólks í ferðþjónustu og veitinga- og gististarfsemi.

Viðræður um kjarasamninga í gangi

Samflot félaga verslunar og skrifstofufólks og hluta Starfsgreinasambandsins hefur verið í viðræðum við atvinnurekendur í nokkrar vikur og hefur málinu nú verið vísað til sáttasemjara. Það sama gildir um fleiri hópa. Venjan hefur verið sú í nokkrum síðustu viðræðulotum að einhver samflotshópur innan ASÍ hefur samið fyrst og búið til ramma fyrir aðra samninga. Nokkuð ljóst er að ekki er mikill áhugi á krónutöluhækkunum meðal sumra hópa. Þess er þó að vænta að ekki fari að draga til mikilla tíðinda úr Karphúsinu fyrr en þessi hópur fer að sjá til lands, hvenær sem það verður.

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara.

Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti.

Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
Fjölbýlishús
28. sept. 2023
Ársverðbólga eykst úr 7,7% í 8,0%
Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,35% milli mánaða í september og við það jókst ársverðbólga úr 7,7% í 8,0%. Flugfargjöld til útlanda lækkuðu mun minna en við bjuggumst við en að öðru leyti var mælingin nokkurn veginn í takt við okkar spá. Framlag þjónustu og húsnæðis til ársverðbólgu jókst á hlut annarra liða. Við gerum enn ráð fyrir að verðbólga hjaðni næstu mánuði.
Byggingakrani og fjölbýlishús
25. sept. 2023
Vikubyrjun 25. september 2023
Vísitala íbúðaverðs á höfuðborgarsvæðinu hækkaði um 0,7% milli mánaða í ágúst, samkvæmt gögnum sem HMS birti í síðustu viku. Vísitalan lækkaði þó nokkuð í júní og júlí og hækkunin kom því nokkuð á óvart. Í næstu viku ber hæst birting Hagstofunnar á vísitölu neysluverðs á fimmtudag.
Fasteignir
20. sept. 2023
Vísitala íbúðaverðs hækkar lítillega og verðbólguspáin með
Vísitala íbúðaverðs hækkaði um 0,7% milli mánaða í ágúst. Árshækkun vísitölunnar fór úr 0,8% í 2,0%. Undirritaðir kaupsamningar á höfuðborgarsvæðinu voru 9,6% færri í júlí en í sama mánuði í fyrra. Vísitalan er hærri en við gerðum ráð fyrir við gerð verðbólguspár fyrir septembermánuð og því færum við hana upp og spáum 7,8% ársverðbólgu í stað 7,7%.
Flugvöllur, Leifsstöð
18. sept. 2023
Aukinn þjónustuútflutningur skýrist allur af vexti ferðaþjónustu
Um 282 þúsund erlendir ferðamenn fóru um Keflavíkurflugvöll í ágúst. Ef sumarmánuðirnir eru teknir saman hafa aðeins einu sinni komið fleiri ferðamenn að sumri, árið 2018. Samkvæmt nýjustu þjóðhagsreikningum Hagstofunnar jókst þjónustuútflutningur á fyrstu tveimur fjórðungum ársins um 21%, og má rekja allan þann vöxt til ferðaþjónustunnar.
Hverasvæði
18. sept. 2023
Vikubyrjun 18. september 2023
Í síðustu viku komu tölur um brottfarir frá Leifsstöð, skráð atvinnuleysi og veltu greiðslukorta. Í þessari viku ber hæst vísitala íbúðaverðs, sem kemur á þriðjudag, og yfirlýsing fjármálastöðugleikanefndar Seðlabanka Íslands, sem gefin verður út á miðvikudaginn.
Símagreiðsla
15. sept. 2023
Frekari merki um hægari takt
Nýjar kortaveltutölur bera með sér frekari vísbendingar um að verulega sé að hægja á innlendri eftirspurn. Heildarkortavelta íslenskra heimila dróst saman um 3,4% milli ára í ágúst. Kortavelta Íslendinga innanlands var 4,3% minni en í ágúst í fyrra á föstu verðlagi og hefur nú dregist saman sex mánuði í röð. Erlendis jókst kortavelta Íslendinga um 0,7% á milli ára og kortaveltujöfnuður er jákvæður um 19,2 milljarða.
Flugvél
14. sept. 2023
Spáum 7,7% verðbólgu í september
Við spáum því að vísitala neysluverðs hækki um 0,07% milli mánaða í september og að ársverðbólga standi í stað og verði áfram 7,7%. Útsölulok hafa aftur mest áhrif til hækkunar milli mánaða í september samkvæmt spánni. Það sem helst dregur spána niður er árstíðabundin lækkun á flugfargjöldum til útlanda. Við gerum ráð fyrir að verðbólga lækki áfram næstu mánuði og verði 6,6% í desember.
Foss
11. sept. 2023
Vikubyrjun 11. september 2023
Í síðustu viku birti Seðlabankinn fundargerð peningastefnunefndar. Samkvæmt henni greiddi einn nefndarmaður atkvæði gegn tillögu seðlabankastjóra um að hækka vexti um 0,50 prósentustig á síðasta fundi nefndarinnar og hefði heldur kosið að hækka þá um 0,25 prósentustig. Í þessari viku berast gögn yfir fjölda brottfara um Leifsstöð, skráð atvinnuleysi og kortaveltu.
4. sept. 2023
Mánaðaryfirlit yfir sértryggð skuldabréf - ágúst 2023
Meðfylgjandi er mánaðarlegt yfirlit um sértryggð skuldabréf.
Bláa lónið
4. sept. 2023
Vikubyrjun 4. september 2023
Verðbólga jókst úr 7,6% í 7,7% samkvæmt ágústmælingu Hagstofunnar. Hagvöxtur mældist 4,5% á öðrum ársfjórðungi samkvæmt nýjum þjóðhagsreikningum sem Hagstofan birti í vikunni, en hagvöxtur á fyrsta ársfjórðungi mældist 7,1%. Minni vöxtur einkaneyslu skýrir að stórum hluta minni hagvöxt á öðrum ársfjórðungi.
Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur