Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur

Merki um kröft­uga íbúð­a­upp­bygg­ingu

Flest bendir til þess að íbúðauppbygging sé kröftug um þessar mundir og búast má við að íbúðum á markaðnum fjölgi þó nokkuð á næstu mánuðum og allra næstu árum. Íbúðum í byggingu fjölgar milli ára, starfsfólki fjölgar hratt í byggingargeiranum og veltan eykst í greininni.
Byggingakrani og fjölbýlishús
1. nóvember 2022

Alls eru um 8.100 íbúðir í byggingu á Íslandi, samkvæmt nýrri talningu Samtaka iðnaðarins (SI) og Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar (HMS) sem var kynnt í september. Íbúðirnar eru 35% fleiri en í september á síðasta ári og 12% fleiri en í mars á þessu ári. Síðan í september í fyrra hefur íbúðum á fyrsta byggingarstigi fjölgað mest, um 103%, og um 39% síðan í mars. Íbúðum sem eru næstum tilbúnar, á 7. byggingarstigi, hefur aftur á móti fækkað um 34%. Flestar af þeim íbúðum sem nú eru í byggingu eru nýorðnar fokheldar (20%), nálægt því (33%) eða á fyrsta byggingarstigi (20%). Af þessu má ætla að kraftur sé í nýjum byggingarverkefnum og að byrjað hafi verið á mörgum nýjum á allra síðustu mánuðum. Áhrifa af aukinni uppbyggingu gætir því ekki endilega strax, heldur eftir einhverja mánuði.

HMS og SI gera ráð fyrir að 1.229 íbúðir komi á markað á landinu það sem eftir er af þessu ári, samtals 3.089 á árinu, 3.169 á næsta ári og 3.206 árið 2023. Gangi spáin eftir verða fullgerðar nýjar íbúðir á þessu ári á landinu öllu ríflega 3.000 talsins sem er örlítið færri en í fyrra en engu að síður talsvert magn. Fjöldinn í ár og í fyrra er svipaður og á árunum 2005-2007 sem voru sögulega mjög umfangsmikil ár í uppbyggingu.

Samkvæmt talningunni er gert ráð fyrir því að færri nýjar íbúðir komi inn á markaðinn í Reykjavík á næstu tveimur árum en á þessu ári, en að þeim fjölgi annars staðar á höfuðborgarsvæðinu, sérstaklega í Hafnarfirði, Kópavogi og Garðabæ.

Velta eykst eftir samdrátt í faraldrinum

Velta í byggingariðnaði samkvæmt VSK-skýrslum gefur líka ágætis vísbendingu um íbúðauppbyggingu. Veltan eykst nokkuð hratt um þessar mundir, eftir að hafa dregist saman í faraldrinum. Hún var 27% meiri í júlí og ágúst á þessu ári en í sömu mánuðum á síðasta ári og 30% meiri í maí og júní en í fyrra, miðað við fast verðlag.

Þessi aukning milli ára er ekki bundin við áhrif faraldursins. Veltan í greininni var 25% meiri í júlí og ágúst á þessu ári heldur en árið 2019, áður en faraldurinn skall á. Veltan við lok síðasta árs og það sem af er þessu ári er þó nokkuð meiri en hún var árin 2018, 2019 og 2020, á föstu verðlagi.

Íbúðafjárfesting hefur að sama skapi verið nokkuð kröftug síðustu þrjú ár og svipuð því sem hún var á árunum 2005-2007. Tölur Hagstofunnar sýna þó að hún hafi verið minni á þessu ári en á tímabilinu 2019-2021 en gögnin þarf að taka með fyrirvara vegna mikillar óvissu, eins og Hagstofan tekur fram. Í nýútgefinni þjóðhags- og verðbólguspá okkar gerum við ráð fyrir því að íbúðafjárfesting aukist um 1% milli ára í ár en aukist svo um 4,5% á næsta ári og verði mjög kröftug á næstu árum í sögulegu ljósi.

Starfsfólki fjölgar í byggingargeiranum

Þeim sem starfa við byggingarstarfsemi og mannvirkjagerð hefur fjölgað hratt á síðustu mánuðum sem við teljum að gefi góða vísbendingu um aukin umsvif í greininni. Tæplega 17.300 störfuðu við byggingarstarfsemi og mannvirkjagerð í ágúst á þessu ári, 9% fleiri en í ágúst í fyrra og 8,8% fleiri en í sama mánuði árið 2019, áður en faraldurinn skall á. Svipaða sögu er að segja af maí, júní og júlí. Leita þarf aftur til ársins 2008 til þess að finna viðlíka fjölda fólks í greininni, en fjöldinn náði hámarki í 19.248 í júní 2008.

Þrátt fyrir þessa miklu fjölgun er skortur á starfsfólki og 52% fyrirtækja í byggingarstarfsemi vilja fjölga starfsfólki enn frekar, samkvæmt könnun sem Gallup gerði fyrir Seðlabankann í september. Má því telja líklegt að mönnun setji byggingarfyrirtækjum skorður. 

12.050 erlendir ríkisborgarar hafa flutt til landsins á árinu

Aukin eftirspurn eftir vinnuafli kallar á erlent starfsfólk og árið í ár er metár hvað varðar fólksflutninga til landsins. Á fyrstu þremur fjórðungum ársins fluttu hingað 13.750 manns, nær allt erlendir ríkisborgarar, 12.050, og um 10.000 þeirra á aldrinum 20-59 ára. Ef horft er á fjölda aðfluttra umfram þá sem hafa flutt af landi brott, hvort sem fólkið er íslenskt eða erlent, má sjá að fólksflutningar hafa fjölgað íbúum á landinu um 7.780 manns á fyrstu þremur fjórðungum árs. Ólíkt því sem tíðkaðist í faraldrinum hafa þó nokkuð fleiri Íslendingar flutt af landi brott heldur en heim á árinu og er nettó brottflutningur 490 manns.

Erfitt er að segja til um það hversu stór hluti þeirra sem flytja til landsins sjá fyrir sér að setjast hér að og hversu margir koma hingað tímabundið til að vinna. Atvinnuleysi er í lágmarki og stjórnendur fyrirtækja finna fyrir skorti á starfsfólki. Ljóst er að aðflutt starfsfólk er nauðsynlegt til að mæta eftirspurn eftir vinnuafli, svo sem í byggingariðnaði, en aðflutningur eykur á sama tíma þörfina á húsnæði, að minnsta kosti til skamms tíma.

Markaðurinn að kólna og uppbygging að aukast

Þótt mannfjöldi hafi augljós áhrif á þörf á húsnæði sveiflast eftirspurn eftir íbúðum til kaupa ekki síst með aðgengi að lánsfé. Þetta sást skýrt þegar eftirspurn tók hratt við sér þegar stýrivextir voru lækkaðir skarpt til að stemma stigu við efnahagslegum áhrifum faraldursins árið 2020, á tímum þegar fólksflutningar til landsins voru nær engir. Í kjölfarið snarhækkaði íbúðaverð og hvatinn til að byggja jókst.

Á síðustu mánuðum hefur hægt mjög á verðhækkunum og í ágúst lækkaði vísitala íbúðaverðs í fyrsta sinn síðan í nóvember 2019, um 0,4%. Í september hækkaði hún svo um 0,8%, en hækkunin skýrðist öll af verðhækkunum á sérbýli því verð á fjölbýli lækkaði um 0,1%. Þessi þróun sýnir að markaðurinn hefur kólnað, enda hafa stýrivextir hækkað úr 0,75% í 5,75% frá því í maí á síðasta ári og Seðlabankinn þar að auki þrengt að aðgengi að lánsfé með skilyrðum um greiðslubyrði og veðsetningu. Þótt eftirspurn eftir íbúðum til kaupa dragist saman þegar vextir hækka er þörfin engu að síður til staðar og aukin uppbygging því jákvæð.

Það tekur tíma að byggja og því eðlilegt að tími líði á milli þess að íbúðauppbygging tekur við sér og þar til áhrifa þess fer að gæta á markaði. Aukin velta og fjölgun starfsfólks í greininni eru skýr merki um aukin umsvif og af talningu SI og HMS að dæma er stór hluti íbúða í byggingu á fyrsta byggingarstigi eða um það bil fokheldar. Því má búast við að íbúðum fjölgi hratt á næstunni, ekki síst á höfuðborgarsvæðinu og nágrenni þess, en að einhverra mánaða bið kunni að vera eftir þeim.

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara.

Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti.

Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
1. júlí 2025
Mánaðamót 1. júlí 2025
Mánaðarlegt fréttabréf frá Greiningardeild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.
Flugvél á flugvelli
30. júní 2025
Vikubyrjun 30. júní 2025
Verðbólga jókst úr 3,8% og mældist 4,2% í júní. Aukin verðbólga skýrist aðallega af auknum þrýstingi á innfluttum vörum en einnig af hækkandi flugfargjöldum og verðhækkun á þjónustu. Þá jókst velta samkvæmt virðisaukaskattsskýrslum um 1,5% að raunvirði í mars og apríl.
Paprika
27. júní 2025
Verðbólga umfram væntingar
Verðbólga mældist 4,2% í júní og jókst úr 3,8% frá því í maí. Verðlag hækkaði umfram spár, en við höfðum spáð 3,9% verðbólgu. Aukin verðbólga skýrist aðallega af auknum verðþrýstingi á innfluttum vörum, einkum fötum, skóm og tómstundarvörum, en einnig af hækkandi flugfargjöldum og verðhækkun á þjónustu.
Orlofshús á Íslandi
27. júní 2025
Viðskipti með sumarhús færast aftur í aukana
Sumarhúsum á Íslandi hefur fjölgað um 45% á síðustu 20 árum. Viðskipti með sumarhús færðust verulega í aukana á tímum faraldursins. Fyrst eftir faraldurinn hægðist um en nú virðist aftur hafa glaðnað yfir markaðnum.
Herðubreið
25. júní 2025
Áfram merki um viðnámsþrótt í hagkerfinu
Velta samkvæmt virðisaukaskattsskýrslum jókst um 1,5% að raunvirði í mars og apríl og um 5,2% í janúar og febrúar, samkvæmt nýbirtum gögnum Hagstofunnar. Veltugögnin bera þess merki að hagkerfið standi vaxtastigið vel af sér sem er í takt við aukinn hagvöxt í byrjun árs. Það sem af er ári hefur velta aukist mest í sölu og viðhaldi á bílum en einnig má greina aukin umsvif í helstu útflutningsgreinunum: álframleiðslu, sjávarútvegi og ferðaþjónustu.
Ferðafólk
23. júní 2025
Færri ferðamenn en meiri ferðaþjónusta?
Færri ferðamenn hafa heimsótt Ísland það sem af er ári en á sama tíma í fyrra. Þrátt fyrir það hefur erlend kortavelta aukist á milli ára og það sama má segja um útflutningstekjur af ferðaþjónustu. Við teljum ýmislegt benda til þess að erlendir ferðamenn hafi verið fleiri síðustu mánuði en talning Ferðamálastofu segir til um.
Íbúðahús
23. júní 2025
Vikubyrjun 23. júní 2025
Vísitala íbúðaverðs lækkaði um 0,45% á milli mánaða í maí. Vísitalan lækkaði þar með í fyrsta sinn á þessu ári og ársbreytingin hefur ekki verið jafn lítil frá því í byrjun síðasta árs. Áfram er kraftur í kortaveltu Íslendinga, ekki síst erlendis.
Kortagreiðsla
19. júní 2025
Kortavelta Íslendinga erlendis eykst og veldur auknum greiðslukortahalla
Kortavelta jókst um 6,8% á milli ára í maí að raunvirði þar af jókst hún um 21% erlendis. Það sem af er ári hefur kortavelta aukist um 5,5% frá sama tímabili í fyrra, að teknu tilliti til verðlags og gengis. Íslendingar hafa aldrei farið í fleiri utanlandsferðir í maímánuði en nú í ár. Greiðslukortajöfnuður var neikvæður um 4,2 ma.kr. sem er töluvert meiri halli en í maí í fyrra.
Hús í Reykjavík
16. júní 2025
Vikubyrjun 16. júní 2025
Í síðustu viku fór fram uppgjör við eigendur HFF-bréfa. Erlendum ferðamönnum fjölgaði aðeins á milli ára í maí og atvinnuleysi jókst á milli ára. Í vikunni fram undan birtir HMS vísitölu íbúðaverðs, vísitölu leiguverðs og mánaðarskýrslu.
12. júní 2025
Spáum 3,9% verðbólgu í júní
Við spáum því að verðbólga aukist lítillega í júní og mælist 3,9%. Verðbólga helst líklega nær óbreytt í sumar en eykst svo aðeins með haustinu, þegar einskiptisliðir vegna skólagjalda og skólamáltíða detta út úr tólf mánaða taktinum. Við gerum áfram ráð fyrir 4,0% verðbólgu í árslok.