Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur

Merki um kröft­uga íbúð­a­upp­bygg­ingu

Flest bendir til þess að íbúðauppbygging sé kröftug um þessar mundir og búast má við að íbúðum á markaðnum fjölgi þó nokkuð á næstu mánuðum og allra næstu árum. Íbúðum í byggingu fjölgar milli ára, starfsfólki fjölgar hratt í byggingargeiranum og veltan eykst í greininni.
Byggingakrani og fjölbýlishús
1. nóvember 2022

Alls eru um 8.100 íbúðir í byggingu á Íslandi, samkvæmt nýrri talningu Samtaka iðnaðarins (SI) og Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar (HMS) sem var kynnt í september. Íbúðirnar eru 35% fleiri en í september á síðasta ári og 12% fleiri en í mars á þessu ári. Síðan í september í fyrra hefur íbúðum á fyrsta byggingarstigi fjölgað mest, um 103%, og um 39% síðan í mars. Íbúðum sem eru næstum tilbúnar, á 7. byggingarstigi, hefur aftur á móti fækkað um 34%. Flestar af þeim íbúðum sem nú eru í byggingu eru nýorðnar fokheldar (20%), nálægt því (33%) eða á fyrsta byggingarstigi (20%). Af þessu má ætla að kraftur sé í nýjum byggingarverkefnum og að byrjað hafi verið á mörgum nýjum á allra síðustu mánuðum. Áhrifa af aukinni uppbyggingu gætir því ekki endilega strax, heldur eftir einhverja mánuði.

HMS og SI gera ráð fyrir að 1.229 íbúðir komi á markað á landinu það sem eftir er af þessu ári, samtals 3.089 á árinu, 3.169 á næsta ári og 3.206 árið 2023. Gangi spáin eftir verða fullgerðar nýjar íbúðir á þessu ári á landinu öllu ríflega 3.000 talsins sem er örlítið færri en í fyrra en engu að síður talsvert magn. Fjöldinn í ár og í fyrra er svipaður og á árunum 2005-2007 sem voru sögulega mjög umfangsmikil ár í uppbyggingu.

Samkvæmt talningunni er gert ráð fyrir því að færri nýjar íbúðir komi inn á markaðinn í Reykjavík á næstu tveimur árum en á þessu ári, en að þeim fjölgi annars staðar á höfuðborgarsvæðinu, sérstaklega í Hafnarfirði, Kópavogi og Garðabæ.

Velta eykst eftir samdrátt í faraldrinum

Velta í byggingariðnaði samkvæmt VSK-skýrslum gefur líka ágætis vísbendingu um íbúðauppbyggingu. Veltan eykst nokkuð hratt um þessar mundir, eftir að hafa dregist saman í faraldrinum. Hún var 27% meiri í júlí og ágúst á þessu ári en í sömu mánuðum á síðasta ári og 30% meiri í maí og júní en í fyrra, miðað við fast verðlag.

Þessi aukning milli ára er ekki bundin við áhrif faraldursins. Veltan í greininni var 25% meiri í júlí og ágúst á þessu ári heldur en árið 2019, áður en faraldurinn skall á. Veltan við lok síðasta árs og það sem af er þessu ári er þó nokkuð meiri en hún var árin 2018, 2019 og 2020, á föstu verðlagi.

Íbúðafjárfesting hefur að sama skapi verið nokkuð kröftug síðustu þrjú ár og svipuð því sem hún var á árunum 2005-2007. Tölur Hagstofunnar sýna þó að hún hafi verið minni á þessu ári en á tímabilinu 2019-2021 en gögnin þarf að taka með fyrirvara vegna mikillar óvissu, eins og Hagstofan tekur fram. Í nýútgefinni þjóðhags- og verðbólguspá okkar gerum við ráð fyrir því að íbúðafjárfesting aukist um 1% milli ára í ár en aukist svo um 4,5% á næsta ári og verði mjög kröftug á næstu árum í sögulegu ljósi.

Starfsfólki fjölgar í byggingargeiranum

Þeim sem starfa við byggingarstarfsemi og mannvirkjagerð hefur fjölgað hratt á síðustu mánuðum sem við teljum að gefi góða vísbendingu um aukin umsvif í greininni. Tæplega 17.300 störfuðu við byggingarstarfsemi og mannvirkjagerð í ágúst á þessu ári, 9% fleiri en í ágúst í fyrra og 8,8% fleiri en í sama mánuði árið 2019, áður en faraldurinn skall á. Svipaða sögu er að segja af maí, júní og júlí. Leita þarf aftur til ársins 2008 til þess að finna viðlíka fjölda fólks í greininni, en fjöldinn náði hámarki í 19.248 í júní 2008.

Þrátt fyrir þessa miklu fjölgun er skortur á starfsfólki og 52% fyrirtækja í byggingarstarfsemi vilja fjölga starfsfólki enn frekar, samkvæmt könnun sem Gallup gerði fyrir Seðlabankann í september. Má því telja líklegt að mönnun setji byggingarfyrirtækjum skorður. 

12.050 erlendir ríkisborgarar hafa flutt til landsins á árinu

Aukin eftirspurn eftir vinnuafli kallar á erlent starfsfólk og árið í ár er metár hvað varðar fólksflutninga til landsins. Á fyrstu þremur fjórðungum ársins fluttu hingað 13.750 manns, nær allt erlendir ríkisborgarar, 12.050, og um 10.000 þeirra á aldrinum 20-59 ára. Ef horft er á fjölda aðfluttra umfram þá sem hafa flutt af landi brott, hvort sem fólkið er íslenskt eða erlent, má sjá að fólksflutningar hafa fjölgað íbúum á landinu um 7.780 manns á fyrstu þremur fjórðungum árs. Ólíkt því sem tíðkaðist í faraldrinum hafa þó nokkuð fleiri Íslendingar flutt af landi brott heldur en heim á árinu og er nettó brottflutningur 490 manns.

Erfitt er að segja til um það hversu stór hluti þeirra sem flytja til landsins sjá fyrir sér að setjast hér að og hversu margir koma hingað tímabundið til að vinna. Atvinnuleysi er í lágmarki og stjórnendur fyrirtækja finna fyrir skorti á starfsfólki. Ljóst er að aðflutt starfsfólk er nauðsynlegt til að mæta eftirspurn eftir vinnuafli, svo sem í byggingariðnaði, en aðflutningur eykur á sama tíma þörfina á húsnæði, að minnsta kosti til skamms tíma.

Markaðurinn að kólna og uppbygging að aukast

Þótt mannfjöldi hafi augljós áhrif á þörf á húsnæði sveiflast eftirspurn eftir íbúðum til kaupa ekki síst með aðgengi að lánsfé. Þetta sást skýrt þegar eftirspurn tók hratt við sér þegar stýrivextir voru lækkaðir skarpt til að stemma stigu við efnahagslegum áhrifum faraldursins árið 2020, á tímum þegar fólksflutningar til landsins voru nær engir. Í kjölfarið snarhækkaði íbúðaverð og hvatinn til að byggja jókst.

Á síðustu mánuðum hefur hægt mjög á verðhækkunum og í ágúst lækkaði vísitala íbúðaverðs í fyrsta sinn síðan í nóvember 2019, um 0,4%. Í september hækkaði hún svo um 0,8%, en hækkunin skýrðist öll af verðhækkunum á sérbýli því verð á fjölbýli lækkaði um 0,1%. Þessi þróun sýnir að markaðurinn hefur kólnað, enda hafa stýrivextir hækkað úr 0,75% í 5,75% frá því í maí á síðasta ári og Seðlabankinn þar að auki þrengt að aðgengi að lánsfé með skilyrðum um greiðslubyrði og veðsetningu. Þótt eftirspurn eftir íbúðum til kaupa dragist saman þegar vextir hækka er þörfin engu að síður til staðar og aukin uppbygging því jákvæð.

Það tekur tíma að byggja og því eðlilegt að tími líði á milli þess að íbúðauppbygging tekur við sér og þar til áhrifa þess fer að gæta á markaði. Aukin velta og fjölgun starfsfólks í greininni eru skýr merki um aukin umsvif og af talningu SI og HMS að dæma er stór hluti íbúða í byggingu á fyrsta byggingarstigi eða um það bil fokheldar. Því má búast við að íbúðum fjölgi hratt á næstunni, ekki síst á höfuðborgarsvæðinu og nágrenni þess, en að einhverra mánaða bið kunni að vera eftir þeim.

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara.

Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti.

Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
Mynt 100 kr.
14. apríl 2025
Vikubyrjun 14. apríl 2025
Í síðustu viku birtum við hagspá til næstu ára þar sem við spáum 1,4% hagvexti í ár og um 2% hagvexti næstu árin. Ferðamönnum fækkaði um 13,8% milli ára í mars. Skráð atvinnuleysi í mars var 0,4 prósentustigum hærra en í mars í fyrra. Þau tíðindi bárust einnig að skuldabréfaeigendur ÍL-sjóðs hefðu samþykkt að breyta skilmálum bréfanna sem heimilar útgefanda að gera upp bréfin. Í þessari viku birtir svo HMS vísitölu íbúðaverðs og leiguverðs.
Paprika
10. apríl 2025
Spáum 4% verðbólgu í apríl
Við spáum því að vísitala neysluverðs hækki um 0,77% á milli mánaða í apríl og að verðbólga hækki úr 3,8% í 4,0%. Hækkunin á milli mánaða skýrist meðal annars af tímasetningu páskanna í ár.
9. apríl 2025
Hagspá til 2027: Ágætis horfur en allt getur breyst
Greiningardeild Landsbankans spáir því að hagvöxtur verði 1,4% í ár og 2,1% á næsta ári. Hagkerfið hefur kólnað eftir kröftugt vaxtarskeið fyrstu árin eftir Covid-faraldurinn og við teljum að nú fari það hægt af stað á ný.
Royal exchange
7. apríl 2025
Vikubyrjun 7. apríl 2025
Í síðustu viku kynnti Bandaríkjaforseti umfangsmikla tolla á allan innflutning til landsins, þ. á m. 10% tolla á vörur frá Íslandi, sem hafa þegar tekið gildi. Fundargerð peningastefnunefndar var birt og þar kemur fram að nefndin taldi svigrúm til 0,25 eða 0,50 prósentustiga vaxtalækkunar við síðustu vaxtaákvörðun. Samkvæmt nýrri ríkisfjármálaáætlun er markmið ríkisstjórnarinnar að tryggja hallalausan ríkisrekstur árið 2027.
1. apríl 2025
Fréttabréf Greiningardeildar 1. apríl 2025
Mánaðarlegt fréttabréf frá Greiningardeild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.
Hús í Reykjavík
31. mars 2025
Vikubyrjun 31. mars 2025
Verðbólga lækkaði úr 4,2% í 3,8% í mars. Lækkun á verðbólgu skýrist að langstærstum hluta af því að reiknuð húsaleiga hækkaði minna en í sama mánuði í fyrra. Undirliggjandi verðbólga hjaðnaði líka sem sést á því að VNV án húsnæðis og allar kjarnavísitölur lækkuðu á milli mánaða. Fjármálastöðugleikanefnd telur fjármálakerfið standa traustum fótum en segir mikla óvissu í alþjóðamálum geta reynt á viðnámsþrótt þjóðarbúsins.
27. mars 2025
Verðbólga mælist undir 4%
Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,37% á milli mánaða í mars, samkvæmt nýbirtum tölum Hagstofu Íslands. Ársverðbólga lækkar úr 4,2% í 3,8% og er komin undir efri vikmörk verðbólgumarkmiðs Seðlabanka Íslands, í fyrsta skipti frá því í lok árs 2020. Verðmælingin var nokkuð góð en við teljum að á næstunni hægi á hjöðnuninni.
Fasteignir
24. mars 2025
Vikubyrjun 24. mars 2025
Peningastefnunefnd lækkaði vexti um 0,25 prósentustig á miðvikudaginn í síðustu viku. Ákvörðunin var í takt við væntingar. Vísitala íbúðaverðs hélst nokkurn veginn óbreytt á milli mánaða í febrúar. Til samanburðar hækkaði verðið mun meira í febrúar í fyrra, um tæp 2%. Kortavelta landsmanna innanlands hélt áfram að aukast á milli ára í febrúar en jókst þó aðeins minna en undanfarna mánuði.
Ferðamenn
17. mars 2025
Vikubyrjun 17. mars 2025
Við búumst við að peningastefnunefnd lækki vexti um 0,25 prósentustig á miðvikudaginn. Í síðustu viku fóru fram verðmælingar vegna marsmælingar vísitölu neysluverðs og við spáum því að verðbólga lækki úr 4,2% í 3,9%. Atvinnuleysi var 4,3% í febrúar og hækkaði um 0,4 prósentustig á milli ára. 147 þúsund erlendir ferðamenn fóru um Keflavíkurflugvöll í febrúar, 5,6% færri en í sama mánuði í fyrra.
Seðlabanki
13. mars 2025
Spáum vaxtalækkun um 0,25 prósentustig
Við spáum 0,25 prósentustiga vaxtalækkun í næstu viku. Verðbólga hjaðnaði um 0,4 prósentustig í febrúar en við teljum að hagvöxtur umfram væntingar og aukin neysla, lítil breyting á verðbólguvæntingum og ólga á vinnumarkaði haldi peningastefnunefnd á tánum.