Síðustu 8 ár, frá 2015 til 2022, hefur launavísitalan hækkað að meðaltali um 7,5% milli ára, litið til breytinga milli ársmeðaltala. Hækkunin í fyrra og hittiðfyrra var 8,3% bæði árin. Þetta eru mun meiri launabreytingar en í nálægum löndum og valda auðvitað miklu álagi á hagkerfið.
Sé litið á þróunina frá 1. ársfjórðungi 2019 til 2. ársfjórðungs 2022 hækkuðu heildarlaun um 24% hér á landi, sem er meira en þreföld hækkun miðað við þrjú Norðurlandanna.
Kaupmáttur nokkuð mikill og stöðugur þrátt fyrir mikla verðbólgu
Verðbólga í janúar 2023 mældist 9,9% en árshækkun launavísitölunnar 8,6%. Kaupmáttur launa minnkaði því um 1,2% milli janúarmánaða 2022 og 2023. Kaupmáttur er því áfram nokkuð mikill í sögulegu samhengi. Kaupmáttarvísitalan tók stökk upp á við í janúar 2022 og náði þá sögulegu hámarki en fór svo minnkandi eftir því sem leið á árið.
Síðustu 8 ár, frá 2015 til 2022 hefur launavísitalan hækkað að meðaltali um 7,5% milli ára og kaupmáttur aukist að meðaltali um 4,1% á ári. Kaupmáttur var óbreyttur milli 2021 og 2022. Það hefur ekki gerst í meira en áratug að kaupmáttur aukist ekki milli ára. Samhengi launabreytinga og kaupmáttar er mismunandi milli ára. Þannig gaf 6,3% launahækkun 2020 3,4% kaupmáttaraukningu. 8,3% launahækkun 2022 gaf aftur á móti enga kaupmáttaraukningu.
Launaþróun jafnari milli markaða
Á milli nóvembermánaða 2021 og 2022 hækkuðu laun á almenna markaðnum um 8,2% og um 7,7% á þeim opinbera, þar af 6,8% hjá ríkinu og 8,8% hjá sveitarfélögunum.
Óvenju mikið bil hefur myndast á síðustu misserum á milli launaþróunar á opinbera og almenna markaðnum og virðist það ekki fara minnkandi. Sé miðað við upphaf ársins 2015 hafa laun hækkað um rúmlega 4% meira á opinbera markaðnum en þeim almenna.
Mismunandi þróun launa innan atvinnugreina
Milli nóvembermánaða 2021 og 2022 hækkuðu laun áberandi mest í veitinga- og gististarfsemi, eða um 10,7%. Á hinum endanum er fjármála- og vátryggingarstarfsemi með 5,5% hækkun. Á þessu tímabili hækkaði launavísitalan fyrir allan vinnumarkaðinn um 8,0%. Á þessum tölum má glöggt sjá áhrif krónutöluhækkana á launaþróun. Meðaltekjur eru almennt lágar í veitinga- og gististarfsemi og því hækka laun hlutfallslega mikið. Tekjur eru háar í fjármála- og vátryggingarstarfsemi og þar hækka laun því hlutfallslega mun minna.
Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara. Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti. Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
