Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur

Laun hækk­að um tæp 11% á síð­ustu 12 mán­uð­um

Launavísitalan hækkaði um 1,1% í júní og vegna þess hversu lítið verðlag hækkaði jókst kaupmáttur. Atvinnuleysi hélt áfram að dragast saman, enda árstíðabundin eftirspurn eftir starfsfólki í ýmsum greinum. Örlítið kann þó að vera að draga úr eftirspurn eftir starfsfólki.
Bakarí
26. júlí 2023

Hækkun vísitölu launa á ársgrundvelli nam 10,9% í júní, samkvæmt mælingum Hagstofunnar, og vísitalan hækkaði um 1,1% á milli mánaða. Hækkunin skýrist sennilega að mestu af kjarasamningsbundnum hækkunum, en kjaraviðræður hluta félaga BSRB teygðust fram í júnímánuð.

Kaupmáttur jókst um 0,3% í júní en var 1,8% meiri en í júní í fyrra, ólíkt því sem verið hefur síðustu mánuði, þegar ársbreyting kaupmáttar hefur ýmist verið neikvæð eða sáralítil. Stökkið skýrist aðallega af því að verðbólgan var mun minni í júní á þessu ári en í júní í fyrra. Nú má þó búast við að hægi á hækkun launavísitölunnar þar til næstu kjarasamningar verða undirritaðir, líklega eftir aðeins örfáa mánuði.

Nýjustu gögn yfir launahækkanir eftir atvinnugreinum og starfsstéttum ná yfir aprílmánuð. Á tímabilinu frá apríl í fyrra til apríl á þessu ári hækkuðu laun mest í veitinga- og gistigeiranum, um 12,4%, og næst mest í byggingarstarfsemi og mannvirkjagerð, um 11,6%. 

Í samræmi við það hækkuðu laun mest hjá verkafólki, um 11,7%, og þeim sem starfa við þjónustu-, sölu- og afgreiðslustörf, um 11,6%. Samanburðurinn verður þó líklega áhugaverðari og marktækari þegar allar kjarasamningsbundnar hækkanir verða komnar inn í vísitölurnar.

Atvinnuleysi 2,9% í júní

Atvinnuleysi var 2,9% í júní, samkvæmt skráningu Vinnumálastofnunar, og fór úr 3,0% í maí. Atvinnuleysi er almennt minnst á sumrin og hugsanlegt að áfram dragi úr því í júlí.

Árstíðasveiflur skýrast meðal annars af auknum umsvifum ýmissa atvinnugreina á sumrin, ekki síst í ferðaþjónustu og byggingariðnaði. Það var einmitt í ferðaþjónustu sem atvinnulausum fækkaði mest í mánuðinum, en einnig þó nokkuð í verslun og vöruflutningum.

Eftirspurn eftir starfsfólki nokkuð stöðug

Rúmlega 43% stjórnenda fyrirtækja telja ekki vera nægt framboð af starfsfólki og um 57% telja framboðið nægilegt, samkvæmt könnun sem Gallup gerir ársfjórðungslega fyrir Seðlabankann. Nýjustu niðurstöður voru birtar í lok júní og hlutföllin breyttust lítið frá því í apríl, þótt örlítið virðist hafa dregið úr spennu.

Í niðurstöðum könnunarinnar má einnig sjá niðurbrot eftir atvinnugreinum þar sem stjórnendur eru spurðir hvort þeir hafi í hyggju að fjölga starfsfólki á næstu sex mánuðum, eða fækka. Í langflestum greinum er hlutfall fyrirtækja sem vilja fjölga starfsfólki lægra en það hefur verið allt síðasta árið, sem kann að vera merki um lítillega rólegri vinnumarkað. Hlutfallið er hæst í byggingarstarfsemi og mannvirkjagerð, þótt það hafi lækkað frá því í apríl. Hlutfallið hefur lækkað um u.þ.b. helming í samgöngum, flutningum og ferðaþjónustu, enda var það sérstaklega hátt í apríl þegar sumarið var fram undan.

Mikil óvissa um næstu mánuði

Kaupmáttur er betri mælikvarði á lífskjör en laun, því launahækkanir einar og sér segja lítið um ávinninginn af þeim ef verð á vöru og þjónustu breytist líka. Þróun kaupmáttar ræðst af hækkunum verðlags annars vegar og launa hins vegar. Þegar verðlag hækkar meira en laun dregst kaupmáttur saman, en þegar launin hækka meira eykst hann.

Verðbólgan fór úr 8,9% í 7,6% í júlí og við búumst við að hún hjaðni hægt og rólega á næstu mánuðum. Launahækkanir vegna nýrra kjarasamninga hafa komið smám saman inn í launavísitöluna síðustu mánuði en viðbúið er að nú hægi á hækkuninni, þar til aðilar vinnumarkaðarins hefjast handa við að undirrita nýja kjarasamninga eftir örfáa mánuði. Harkan í viðræðunum hlýtur að velta að miklu leyti á því hvort verðbólgan hjaðni áfram og hvort fólk hafi trú á að áfram dragi úr henni. Ef verðlag heldur áfram að hækka hefur launafólk hvata til að krefjast meiri launahækkana til þess að verja kaupmáttinn.

Þróun verðbólgunnar veltur svo að hluta til á því um hversu miklar launahækkanir verður samið. Að gefnu verðlagi hafa hærri laun þau áhrif að kaupgeta almennings eykst og þar með eftirspurnin. Einnig vilja fyrirtæki hærra verð fyrir vörur ef launakostnaður hækkar. Spennustigið á vinnumarkaði hefur líka áhrif á kjaraviðræður. Mikil eftirspurn eftir starfsfólki bætir samningsstöðu launafólks en ef vaxta- og launahækkanir draga úr getu fyrirtækja til að bæta við starfsfólki er hugsanlegt að atvinnuleysi aukist og spennan minnki. Seðlabankinn hefur varað við því að víxlverkun launa og verðlags geti fests í sessi og þróunin á næstu mánuðum fer ekki síst eftir því hvort sú verði raunin.

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara.

Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti.

Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
Paprika
27. júní 2025
Verðbólga umfram væntingar
Verðbólga mældist 4,2% í júní og jókst úr 3,8% frá því í maí. Verðlag hækkaði umfram spár, en við höfðum spáð 3,9% verðbólgu. Aukin verðbólga skýrist aðallega af auknum verðþrýstingi á innfluttum vörum, einkum fötum, skóm og tómstundarvörum, en einnig af hækkandi flugfargjöldum og verðhækkun á þjónustu.
Orlofshús á Íslandi
27. júní 2025
Viðskipti með sumarhús færast aftur í aukana
Sumarhúsum á Íslandi hefur fjölgað um 45% á síðustu 20 árum. Viðskipti með sumarhús færðust verulega í aukana á tímum faraldursins. Fyrst eftir faraldurinn hægðist um en nú virðist aftur hafa glaðnað yfir markaðnum.
Herðubreið
25. júní 2025
Áfram merki um viðnámsþrótt í hagkerfinu
Velta samkvæmt virðisaukaskattsskýrslum jókst um 1,5% að raunvirði í mars og apríl og um 5,2% í janúar og febrúar, samkvæmt nýbirtum gögnum Hagstofunnar. Veltugögnin bera þess merki að hagkerfið standi vaxtastigið vel af sér sem er í takt við aukinn hagvöxt í byrjun árs. Það sem af er ári hefur velta aukist mest í sölu og viðhaldi á bílum en einnig má greina aukin umsvif í helstu útflutningsgreinunum: álframleiðslu, sjávarútvegi og ferðaþjónustu.
Ferðafólk
23. júní 2025
Færri ferðamenn en meiri ferðaþjónusta?
Færri ferðamenn hafa heimsótt Ísland það sem af er ári en á sama tíma í fyrra. Þrátt fyrir það hefur erlend kortavelta aukist á milli ára og það sama má segja um útflutningstekjur af ferðaþjónustu. Við teljum ýmislegt benda til þess að erlendir ferðamenn hafi verið fleiri síðustu mánuði en talning Ferðamálastofu segir til um.
Íbúðahús
23. júní 2025
Vikubyrjun 23. júní 2025
Vísitala íbúðaverðs lækkaði um 0,45% á milli mánaða í maí. Vísitalan lækkaði þar með í fyrsta sinn á þessu ári og ársbreytingin hefur ekki verið jafn lítil frá því í byrjun síðasta árs. Áfram er kraftur í kortaveltu Íslendinga, ekki síst erlendis.
Kortagreiðsla
19. júní 2025
Kortavelta Íslendinga erlendis eykst og veldur auknum greiðslukortahalla
Kortavelta jókst um 6,8% á milli ára í maí að raunvirði þar af jókst hún um 21% erlendis. Það sem af er ári hefur kortavelta aukist um 5,5% frá sama tímabili í fyrra, að teknu tilliti til verðlags og gengis. Íslendingar hafa aldrei farið í fleiri utanlandsferðir í maímánuði en nú í ár. Greiðslukortajöfnuður var neikvæður um 4,2 ma.kr. sem er töluvert meiri halli en í maí í fyrra.
Hús í Reykjavík
16. júní 2025
Vikubyrjun 16. júní 2025
Í síðustu viku fór fram uppgjör við eigendur HFF-bréfa. Erlendum ferðamönnum fjölgaði aðeins á milli ára í maí og atvinnuleysi jókst á milli ára. Í vikunni fram undan birtir HMS vísitölu íbúðaverðs, vísitölu leiguverðs og mánaðarskýrslu.
12. júní 2025
Spáum 3,9% verðbólgu í júní
Við spáum því að verðbólga aukist lítillega í júní og mælist 3,9%. Verðbólga helst líklega nær óbreytt í sumar en eykst svo aðeins með haustinu, þegar einskiptisliðir vegna skólagjalda og skólamáltíða detta út úr tólf mánaða taktinum. Við gerum áfram ráð fyrir 4,0% verðbólgu í árslok.
Bílar
11. júní 2025
Merki um að bílakaup hafi aukist á ný
Eftir hægagang í bílaviðskiptum á síðasta ári virðast þau hafa færst í aukana í byrjun þessa árs. Um 53% fleiri fólksbílar hafa verið nýskráðir til einkanota á fyrstu fimm mánuðum ársins en á sama tíma í fyrra. Um 21% þeirra bíla sem hafa verið nýskráðir á þessu ári eru hreinir rafmagnsbílar.
Peningaseðlar
10. júní 2025
Vikubyrjun 10. júní 2025
Viðskiptahalli Íslands hefur aldrei verið jafnmikill og á síðustu tveimur fjórðungum. Þá hefur halli á vöruviðskiptum aldrei verið meiri en í maí og hið sama má segja um innflutningsverðmæti, samkvæmt Hagstofu Íslands. Í næstu viku verða birtar atvinnuleysistölur og brottfarir um Keflavíkurflugvöll í maí.