Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur

Laun hækk­að um tæp 11% á síð­ustu 12 mán­uð­um

Launavísitalan hækkaði um 1,1% í júní og vegna þess hversu lítið verðlag hækkaði jókst kaupmáttur. Atvinnuleysi hélt áfram að dragast saman, enda árstíðabundin eftirspurn eftir starfsfólki í ýmsum greinum. Örlítið kann þó að vera að draga úr eftirspurn eftir starfsfólki.
Bakarí
26. júlí 2023

Hækkun vísitölu launa á ársgrundvelli nam 10,9% í júní, samkvæmt mælingum Hagstofunnar, og vísitalan hækkaði um 1,1% á milli mánaða. Hækkunin skýrist sennilega að mestu af kjarasamningsbundnum hækkunum, en kjaraviðræður hluta félaga BSRB teygðust fram í júnímánuð.

Kaupmáttur jókst um 0,3% í júní en var 1,8% meiri en í júní í fyrra, ólíkt því sem verið hefur síðustu mánuði, þegar ársbreyting kaupmáttar hefur ýmist verið neikvæð eða sáralítil. Stökkið skýrist aðallega af því að verðbólgan var mun minni í júní á þessu ári en í júní í fyrra. Nú má þó búast við að hægi á hækkun launavísitölunnar þar til næstu kjarasamningar verða undirritaðir, líklega eftir aðeins örfáa mánuði.

Nýjustu gögn yfir launahækkanir eftir atvinnugreinum og starfsstéttum ná yfir aprílmánuð. Á tímabilinu frá apríl í fyrra til apríl á þessu ári hækkuðu laun mest í veitinga- og gistigeiranum, um 12,4%, og næst mest í byggingarstarfsemi og mannvirkjagerð, um 11,6%. 

Í samræmi við það hækkuðu laun mest hjá verkafólki, um 11,7%, og þeim sem starfa við þjónustu-, sölu- og afgreiðslustörf, um 11,6%. Samanburðurinn verður þó líklega áhugaverðari og marktækari þegar allar kjarasamningsbundnar hækkanir verða komnar inn í vísitölurnar.

Atvinnuleysi 2,9% í júní

Atvinnuleysi var 2,9% í júní, samkvæmt skráningu Vinnumálastofnunar, og fór úr 3,0% í maí. Atvinnuleysi er almennt minnst á sumrin og hugsanlegt að áfram dragi úr því í júlí.

Árstíðasveiflur skýrast meðal annars af auknum umsvifum ýmissa atvinnugreina á sumrin, ekki síst í ferðaþjónustu og byggingariðnaði. Það var einmitt í ferðaþjónustu sem atvinnulausum fækkaði mest í mánuðinum, en einnig þó nokkuð í verslun og vöruflutningum.

Eftirspurn eftir starfsfólki nokkuð stöðug

Rúmlega 43% stjórnenda fyrirtækja telja ekki vera nægt framboð af starfsfólki og um 57% telja framboðið nægilegt, samkvæmt könnun sem Gallup gerir ársfjórðungslega fyrir Seðlabankann. Nýjustu niðurstöður voru birtar í lok júní og hlutföllin breyttust lítið frá því í apríl, þótt örlítið virðist hafa dregið úr spennu.

Í niðurstöðum könnunarinnar má einnig sjá niðurbrot eftir atvinnugreinum þar sem stjórnendur eru spurðir hvort þeir hafi í hyggju að fjölga starfsfólki á næstu sex mánuðum, eða fækka. Í langflestum greinum er hlutfall fyrirtækja sem vilja fjölga starfsfólki lægra en það hefur verið allt síðasta árið, sem kann að vera merki um lítillega rólegri vinnumarkað. Hlutfallið er hæst í byggingarstarfsemi og mannvirkjagerð, þótt það hafi lækkað frá því í apríl. Hlutfallið hefur lækkað um u.þ.b. helming í samgöngum, flutningum og ferðaþjónustu, enda var það sérstaklega hátt í apríl þegar sumarið var fram undan.

Mikil óvissa um næstu mánuði

Kaupmáttur er betri mælikvarði á lífskjör en laun, því launahækkanir einar og sér segja lítið um ávinninginn af þeim ef verð á vöru og þjónustu breytist líka. Þróun kaupmáttar ræðst af hækkunum verðlags annars vegar og launa hins vegar. Þegar verðlag hækkar meira en laun dregst kaupmáttur saman, en þegar launin hækka meira eykst hann.

Verðbólgan fór úr 8,9% í 7,6% í júlí og við búumst við að hún hjaðni hægt og rólega á næstu mánuðum. Launahækkanir vegna nýrra kjarasamninga hafa komið smám saman inn í launavísitöluna síðustu mánuði en viðbúið er að nú hægi á hækkuninni, þar til aðilar vinnumarkaðarins hefjast handa við að undirrita nýja kjarasamninga eftir örfáa mánuði. Harkan í viðræðunum hlýtur að velta að miklu leyti á því hvort verðbólgan hjaðni áfram og hvort fólk hafi trú á að áfram dragi úr henni. Ef verðlag heldur áfram að hækka hefur launafólk hvata til að krefjast meiri launahækkana til þess að verja kaupmáttinn.

Þróun verðbólgunnar veltur svo að hluta til á því um hversu miklar launahækkanir verður samið. Að gefnu verðlagi hafa hærri laun þau áhrif að kaupgeta almennings eykst og þar með eftirspurnin. Einnig vilja fyrirtæki hærra verð fyrir vörur ef launakostnaður hækkar. Spennustigið á vinnumarkaði hefur líka áhrif á kjaraviðræður. Mikil eftirspurn eftir starfsfólki bætir samningsstöðu launafólks en ef vaxta- og launahækkanir draga úr getu fyrirtækja til að bæta við starfsfólki er hugsanlegt að atvinnuleysi aukist og spennan minnki. Seðlabankinn hefur varað við því að víxlverkun launa og verðlags geti fests í sessi og þróunin á næstu mánuðum fer ekki síst eftir því hvort sú verði raunin.

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara.

Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti.

Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
Flutningaskip við Vestmannaeyjar
7. maí 2025
Stór hluti íslensks vöruútflutnings til Bandaríkjanna undanþeginn tollum
Ætla má að um þriðjungur íslenskra vara sem fluttar eru frá Íslandi til Bandaríkjanna sé undanþeginn þeim tollum sem nú eru í gildi, til dæmis lyf og flestar lækningavörur. Óvissa um framvindu mála í alþjóðaviðskiptum getur samt ein og sér leitt til þess að fyrirtæki halda að sér höndum og ráðast síður í nýjar fjárfestingar. Á síðasta ári fór um 12% af vöruútflutningi Íslands til Bandaríkjanna.
Dollarar og Evrur
5. maí 2025
Vikubyrjun 5. maí 2025
Í apríl jókst verðbólga úr 3,8% í 4,2%, nokkuð umfram okkar spá um 4,0% verðbólgu. Velta samkvæmt VSK-skýrslum jókst á milli ára í flestum atvinnugreinum á fyrstu tveimur mánuðum ársins. Á fyrsta ársfjórðungi mældist hagvöxtur á evrusvæðinu en samdráttur í Bandaríkjunum. Í þessari viku er vaxtaákvörðun í Bandaríkjunum og einnig í Bretlandi.
2. maí 2025
Mánaðamót 2. maí 2025
Mánaðarlegt fréttabréf frá Greiningardeild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.
Fasteignir
2. maí 2025
Leiguverð á hraðari uppleið en kaupverð undanfarið
Ör fólksfjölgun og hækkun húsnæðisverðs hefur aukið eftirspurn eftir leiguíbúðum. Stærstur hluti Airbnb-íbúða er nú leigður út af leigusölum með fleiri en tvær íbúðir í útleigu. Frumvarp um hert skilyrði um skammtímaleigu hefur verið sett í samráðsgátt. Hömlur á skammtímaleigu gætu aukið framboð leiguíbúða og jafnvel söluframboð. 
29. apríl 2025
Verðbólga yfir væntingum og mælist 4,2%
Verðbólga mældist 4,2% í apríl og hækkaði úr 3,8% frá því í mars. Verðbólga var umfram okkar spá, einkum vegna þess að reiknuð húsaleiga og verð á matvörum hækkaði meira en við bjuggumst við.
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn
28. apríl 2025
Versnandi efnahagshorfur í heiminum að mati AGS
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn (AGS) birti nýja efnahagsspá um páskana. Hagvaxtarhorfur í heiminum hafa verið færðar niður og AGS telur að spenna í alþjóðaviðskiptum og veruleg óvissa komi til með að draga úr umsvifum í heimshagkerfinu.
USD
28. apríl 2025
Vikubyrjun 28. apríl 2025
Hagstofan birtir verðbólgutölur fyrir aprílmánuð á morgun og við búumst við að verðbólga hækki tímabundið upp í 4%. Í vikunni fáum við fyrstu uppgjör fyrir fyrsta ársfjórðung og fyrsta mat á hagvexti í Bandaríkjunum og á evrusvæðinu á fyrsta ársfjórðungi.
Íbúðir
23. apríl 2025
Horfur á hófstilltum hækkunum á íbúðaverði
Við teljum horfur á tiltölulega hófstilltum verðhækkunum á íbúðamarkaði næstu árin, 5,9% hækkun á þessu ári, 4,8% hækkun á næsta ári og 6,4% hækkun árið 2027. Til samanburðar hefur íbúðaverð hækkað um 9% á ári að jafnaði frá aldamótum, og að meðaltali um 13% á ári frá árinu 2021. 
Greiðsla
22. apríl 2025
Vikubyrjun 22. apríl 2025
Leiguverð hefur hækkað um 11,3% á síðustu tólf mánuðum, þó nokkuð meira en íbúðaverð sem hefur hækkað um 8% á sama tímabili. Hækkanir á íbúða- og leigumarkaði eru þó nokkuð umfram almennar verðhækkanir í landinu, en verðbólga mældist 3,8% í mars. Áfram er kraftur í innlendri neyslu, greiðslukortavelta heimila hefur aukist statt og stöðugt síðustu mánuði og var 1,8% meiri í mars síðastliðnum en í mars í fyrra.  
Gönguleið
16. apríl 2025
Óljósar horfur í ferðaþjónustu vegna sviptinga í alþjóðasamskiptum
Sviptingar í alþjóðaviðskiptum gætu haft margvísleg áhrif á ferðaþjónustu hér á landi. Tollar gætu rýrt kaupmátt Bandaríkjamanna og haft áhrif á komur þeirra hingað til lands. Auk þess eru merki um að áhugi Evrópubúa á að heimsækja Bandaríkin fari dvínandi, sem gæti haft áhrif hingað heim, enda hafa Evrópubúar gjarnan komið við á Íslandi á leið sinni vestur um haf. Í nýrri hagspá gerum við ráð fyrir samdrætti í ferðaþjónustu á þessu ári, en að hún taki aftur við sér á næstu tveimur árum.