Krónan veiktist nokkuð í nóvember í fyrra þegar jarðhræringarnar á Reykjanesskaga stóðu sem hæst. Veikingin gekk að hluta til baka og undanfarið hefur gengi krónunnar verið á nokkuð þröngu bili, sérstaklega gagnvart evru sem hefur kostað um það bil 150 krónur.
Óljós ástæða stöðugleikans
Við höfum ekki einhlíta skýringu á því af hverju krónan hefur reynst svona stöðug en ýmsu má þó velta upp. Velta á millibankamarkaði með gjaldeyri hefur verið í minna lagi sem bendir til þess að viðskiptabankarnir hafi náð að para saman kaupendur og seljendur á gjaldeyri meðal viðskiptavina sinna að miklu leyti, sem aftur bendir til þess að það sé nokkuð gott jafnvægi af gjaldeyrisflæði inn og út úr landinu. Seðlabankinn hefur þar af leiðandi að mestu haldið sig á hliðarlínunni síðan í nóvember, fyrir utan ein viðskipti í febrúar þegar hann greip inn og seldi krónur til að mæta innflæði erlendra aðila vegna þeirra á íslenskum ríkisskuldabréfum í útboði Lánamála.
Það hversu stöðug krónan hefur verið er sérstaklega áhugavert í ljósi talna um vöru- og þjónustuviðskipti sem Hagstofan birti nýverið. Alls mældist 43 ma. kr. halli á fyrstu þremur mánuðum ársins, tvisvar sinnum meiri halli en á sama tímabil í fyrra.
Krónan stöðugust á móti evru
Almennt sveiflast krónan minna á móti evru en öðrum gjaldmiðlum. Það skýrist að miklu leyti af því að evran er uppgjörsmynt á millibankamarkaði með gjaldeyri. Það þýðir að evran er notuð í viðskiptum milli banka og því er einungis virk verðmyndun á þeim gjaldmiðli á fjármálamarkaði hér á landi. Gengi annarra gjaldmiðla gagnvart íslensku krónunni er reiknað út frá gengi evru og krónu og gengi hins gjaldmiðilsins á móti evru. Um 40% af utanríkisviðskipum landsins fer fram í evrum. Af næstu fimm stærstu gjaldmiðlum (fyrir utan dönsku krónuna, en gengi hennar er beintengt evru) hefur krónan sveiflast næst minnst á móti Sterlingspundi, síðan Bandaríkjadal, síðan japanska jeninu og mest á móti norsku krónunni.
Ísland verður dýrara
Í hagspá sem við birtum á dögunum gerum við ráð fyrir hægfara styrkingu krónunnar næstu ár og að evran myndi standa í 148 í lok árs 2024, 146 í lok árs 2025 og 145 í lok árs 2026. Alltaf má þó búast við þó nokkrum gengissveiflum innan árs og jafnvel innan mánaða. Helstu ástæður fyrir því að við spáum styrkingu er horfur um afgang af viðskiptum við útlönd. Staðan í framvirkum samningum bendir einnig til þess að markaðsaðilar séu almennt bjartsýnir á gengið ásamt því sem vaxtamunur við útlönd ætti að styðja við gengið.
Raungengi er það sem skýrir hversu dýrt eða ódýrt Ísland er, enda búið að leiðrétta fyrir breytingum á verðlagi. Raungengi hefur hækkað ár frá ári frá því það fór lægst í covid-faraldrinum árið 2020. Við teljum að raungengi hækki áfram næstu árin og að árið 2026 verði það á svipuðum stað og árið 2017 þegar það var hvað hæst á síðasta uppgangstíma ferðaþjónustunnar. Hærra raungengi þýðir hátt verð á vörum og þjónustu hér á landi í samanburði við önnur lönd. Það gæti haft þær afleiðingar að færri, en efnameiri, ferðamenn komi hingað til lands en ella. Hafa ber þó í huga að við spáum ekki samdrætti í ferðaþjónustu, heldur aðeins að umsvif hennar aukist minna næstu ár en þau hafa gert á síðustu árum.
Við spáum því að nafngengið í ár verði svipað að meðaltali og í fyrra, jafnvel þótt það styrkist það sem eftir er árs. Hækkun raungengisins á þessu ári verður því eingöngu vegna þess að verðbólga er meiri hér en í helstu viðskiptalöndum okkar. Á næstu tveimur árum hækkar raungengið svo áfram, aðallega vegna hlutfallslega mikillar verðbólgu hér á landi en þó einnig vegna sterkara nafngengis.
Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara.Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti.
Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
