Krón­an stöð­ug en Ís­land verð­ur dýr­ara

Krónan hefur verið óvenju stöðug frá því í nóvember í fyrra. Við teljum að krónan styrkist lítillega á þessu ári og að raungengið hækki þar sem verðbólga verði meiri hér en í helstu viðskiptalöndum okkar.
Mynt 100 kr.
27. maí 2024

Krónan veiktist nokkuð í nóvember í fyrra þegar jarðhræringarnar á Reykjanesskaga stóðu sem hæst. Veikingin gekk að hluta til baka og undanfarið hefur gengi krónunnar verið á nokkuð þröngu bili, sérstaklega gagnvart evru sem hefur kostað um það bil 150 krónur.  

Óljós ástæða stöðugleikans

Við höfum ekki einhlíta skýringu á því af hverju krónan hefur reynst svona stöðug en ýmsu má þó velta upp. Velta á millibankamarkaði með gjaldeyri hefur verið í minna lagi sem bendir til þess að viðskiptabankarnir hafi náð að para saman kaupendur og seljendur á gjaldeyri meðal viðskiptavina sinna að miklu leyti, sem aftur bendir til þess að það sé nokkuð gott jafnvægi af gjaldeyrisflæði inn og út úr landinu. Seðlabankinn hefur þar af leiðandi að mestu haldið sig á hliðarlínunni síðan í nóvember, fyrir utan ein viðskipti í febrúar þegar hann greip inn og seldi krónur til að mæta innflæði erlendra aðila vegna þeirra á íslenskum ríkisskuldabréfum í útboði Lánamála.

Það hversu stöðug krónan hefur verið er sérstaklega áhugavert í ljósi talna um vöru- og þjónustuviðskipti sem Hagstofan birti nýverið. Alls mældist 43 ma. kr. halli á fyrstu þremur mánuðum ársins, tvisvar sinnum meiri halli en á sama tímabil í fyrra.

Krónan stöðugust á móti evru

Almennt sveiflast krónan minna á móti evru en öðrum gjaldmiðlum. Það skýrist að miklu leyti af því að evran er uppgjörsmynt á millibankamarkaði með gjaldeyri. Það þýðir að evran er notuð í viðskiptum milli banka  og því er einungis virk verðmyndun á þeim gjaldmiðli á fjármálamarkaði hér á landi. Gengi annarra gjaldmiðla gagnvart íslensku krónunni er reiknað út frá gengi evru og krónu og gengi hins gjaldmiðilsins á móti evru. Um 40% af utanríkisviðskipum landsins fer fram í evrum. Af næstu fimm stærstu gjaldmiðlum (fyrir utan dönsku krónuna, en gengi hennar er beintengt evru) hefur krónan sveiflast næst minnst á móti Sterlingspundi, síðan Bandaríkjadal, síðan japanska jeninu og mest á móti norsku krónunni.

Ísland verður dýrara

Í hagspá sem við birtum á dögunum gerum við ráð fyrir hægfara styrkingu krónunnar næstu ár og að evran myndi standa í 148 í lok árs 2024, 146 í lok árs 2025 og 145 í lok árs 2026. Alltaf má þó búast við þó nokkrum gengissveiflum innan árs og jafnvel innan mánaða. Helstu ástæður fyrir því að við spáum styrkingu er horfur um afgang af viðskiptum við útlönd. Staðan í framvirkum samningum bendir einnig til þess að markaðsaðilar séu almennt bjartsýnir á gengið ásamt því sem vaxtamunur við útlönd ætti að styðja við gengið.

Raungengi er það sem skýrir hversu dýrt eða ódýrt Ísland er, enda búið að leiðrétta fyrir breytingum á verðlagi. Raungengi hefur hækkað ár frá ári frá því það fór lægst í covid-faraldrinum árið 2020. Við teljum að raungengi hækki áfram næstu árin og að árið 2026 verði það á svipuðum stað og árið 2017 þegar það var hvað hæst á síðasta uppgangstíma ferðaþjónustunnar. Hærra raungengi þýðir hátt verð á vörum og þjónustu hér á landi í samanburði við önnur lönd. Það gæti haft þær afleiðingar að færri, en efnameiri, ferðamenn komi hingað til lands en ella. Hafa ber þó í huga að við spáum ekki samdrætti í ferðaþjónustu, heldur aðeins að umsvif hennar aukist minna næstu ár en þau hafa gert á síðustu árum.

Við spáum því að nafngengið í ár verði svipað að meðaltali og í fyrra, jafnvel þótt það styrkist það sem eftir er árs. Hækkun raungengisins á þessu ári verður því eingöngu vegna þess að verðbólga er meiri hér en í helstu viðskiptalöndum okkar. Á næstu tveimur árum hækkar raungengið svo áfram, aðallega vegna hlutfallslega mikillar verðbólgu hér á landi en þó einnig vegna sterkara nafngengis.

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara.

Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti.

Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
3. feb. 2025
Fréttabréf Greiningardeildar 3. febrúar 2025
Mánaðarlegt fréttabréf frá Greiningardeild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.
Flutningaskip
3. feb. 2025
Aukinn halli af vöruviðskiptum í fyrra
Halli af vöruviðskiptum jókst í fyrra, en ekki með sama hraða og síðustu tvö ár þar á undan. Að það hægi á aukningunni gæti verið merki um að jafnvægi sé að aukast í hagkerfinu, en á móti kemur að innflutningsverðmæti hafa aldrei verið meiri sem gæti verið merki um aukin umsvif.
Seðlabanki Íslands
3. feb. 2025
Vikubyrjun 3. febrúar 2025
Verðbólga lækkaði á milli mánaða í janúar, úr 4,8% í 4,6%. Við eigum von á að Seðlabankinn lækki vexti um 0,5 prósentustig á miðvikudaginn. Fyrstu uppgjör fyrir árið 2024 komu í síðustu viku, en uppgjörstímabilið heldur áfram í þessari viku.
30. jan. 2025
Spáum vaxtalækkun um 0,5 prósentustig
Við spáum 0,5 prósentustiga vaxtalækkun í næstu viku. Verðbólga mældist 4,6% í janúar. Hún hjaðnaði í takt við spá okkar og hefur þokast niður um 0,5 prósentustig frá síðustu vaxtaákvörðun. Hægt hefur á íbúðaverðshækkunum og verðbólguvæntingar virðast stöðugri en áður. Laun hafa hækkað mun minna en áður og vinnumarkaður hefur leitað í eðlilegra horf.  
Fasteignir
30. jan. 2025
Verðbólga hjaðnar áfram
Vísitala neysluverðs lækkaði um 0,27% á milli mánaða í janúar, samkvæmt nýbirtum tölum Hagstofu Íslands. Ársverðbólga lækkar því úr 4,8% í 4,6%. Við eigum enn von á að verðbólga hjaðni næstu mánuði og verði 3,9% í apríl.
Íbúðahús
27. jan. 2025
Vikubyrjun 27. janúar 2025
Í vikunni birtast verðbólgutölur fyrir janúar. Við eigum von á að verðbólga hjaðni og mælist 4,6%. Í síðustu viku birtist vísitala íbúðaverðs fyrir desember sem sýndi lækkun upp á 0,6% á milli mánaða. Vísitala leiguverðs sýndi einnig lækkun á milli mánaða, um 0,9%.
Bakarí
24. jan. 2025
Stöðugri vinnumarkaður og minna skrið launahækkana
Launavísitala Hagstofunnar hækkaði um 6,6% árið 2024. Á síðustu mánuðum hefur hægt verulega á launahækkunum, bæði vegna minni kjarasamningsbundinna hækkana en síðustu ár og minna launaskriðs. Kaupmáttur hefur því sem næst staðið í stað og óhætt að segja að staðan á vinnumarkaði styðji nú mun betur við verðstöðugleika en áður.
20. jan. 2025
Vikubyrjun 20. janúar 2025
Kortaveltutölur sem komu í síðustu viku voru nokkuð sterkar og sýndu að kortavelta heimilanna jókst nokkuð á milli ára í desember. Það voru tvö uppgjör í síðustu viku, Hagar og Ölgerðin, en fjárhagsár þessa tveggja félaga er, ólíkt öðrum félögum í kauphöllin, ekki hið sama og almanaksárið. Í vikunni fram undan fáum við vísitölur íbúðaverðs og leiguverðs frá HMS.
20. jan. 2025
Kortavelta landsmanna í sókn allt síðasta ár
Kortavelta landsmanna var alls 4,2% meiri á síðasta ári en árið 2023 og jókst milli ára alla mánuði ársins, miðað við fast verðlag og gengi. Telja má líklegt að Seðlabankinn fylgist vel með neyslustiginu í vaxtalækkunarferlinu og reyni að koma í veg fyrir að uppsafnaðar innistæður hrúgist út í neyslu. Neysla ferðamanna hér á landi mældist aðeins 1% meiri í fyrra en árið áður sé miðað við fast verðlag.
Pund, Dalur og Evra
17. jan. 2025
Krónan styrktist á síðasta ári
Krónan styrktist á móti evru en veiktist aðeins á móti Bandaríkjadal á árinu 2024. Árið var nokkuð rólegt á millibankamarkaði með gjaldeyri þar sem velta dróst saman og minna var um flökt.
Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur