Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur

Kröft­ug­ur hag­vöxt­ur á síð­asta ári, í sam­ræmi við vænt­ing­ar

Hagvöxtur mældist 6,4% árið 2022, samkvæmt fyrsta mati Hagstofunnar. Hagvöxturinn var drifinn áfram af kröftugum vexti einkaneyslu og fjármunamyndunar. Útflutningur og innflutningur jukust verulega á milli ára, en heildaráhrif utanríkisverslunar á hagvöxt voru engin að þessu sinni. Tölurnar eru í takt við opinberar spár, en í nýjustu spá okkar frá því í október í fyrra gerðum við ráð fyrir 6,5% hagvexti.
Frosnir ávextir og grænmeti
28. febrúar 2023

Samkvæmt fyrsta mati Hagstofu Íslands mældist 6,4% hagvöxtur á síðasta ári. Hagvöxturinn var drifinn af kröftugum vexti einkaneyslu, sem jókst um 8,6% milli ára og fjármunamyndun, sem jókst um 6,9% milli ára. Samneyslan, sem jókst um 1,6% milli ára, hafði mun minni áhrif. Alls jókst innlend eftirspurn um 8,6% milli ára. Bæði útflutningur (+20,6% milli ára) og innflutningur (+19,7% milli ára) jukust verulega milli ára. Utanríkisverslun hafði engin heildaráhrif á hagvöxt, sem skýrir hvers vegna aukning innlendrar eftirspurnar var jöfn hagvextinum. Hagvöxtur á mann mældist 3,7%, nokkuð minni en heildarhagvöxtur, enda fjölgaði íbúum á síðasta ári.

Samfelldur hagvöxtur sjö ársfjórðunga í röð

Heldur dró úr hagvexti þegar leið á árið 2022. Hagvöxtur mældist 3,1% á 4. ársfjórðungi en hafði verið 8,2% á fyrsta ársfjórðungi, 7,2% á öðrum og 7,5% á þeim þriðja. Nú hefur mælst hagvöxtur sjö ársfjórðunga í röð, en síðast mældist samdráttur milli ára á 1. ársfjórðungi 2021. Samsetning hagvaxtarins var nokkuð keimlík alla sjö ársfjórðungana, kröftugur vöxtur einkaneyslu, útflutnings og fjármunamyndunar á meðan aukinn innflutningur dró verulega úr hagvextinum.

Einkaneysla jókst áttunda ársfjórðunginn í röð

Einkaneysla var kröftug á síðasta ári. Hún jókst um 8,6% milli áranna 2021 og 2022, eftir að hafa aukist um 7% árið áður. Hún hefur nú aukist samfellt átta ársfjórðunga í röð, sé horft til breytinga á milli ára. Á fyrsta ársfjórðungi ársins 2022 jókst einkaneysla um 9,2% frá fyrsta ársfjórðungi árið áður, á öðrum ársfjórðungi um 13,7%, um 7,4% á þeim þriðja og um 4,7% á fjórða ársfjórðungi. Einkaneyslan jókst einna mest í undirliðum tengdum samgöngum og bílakaupum og einkaneysla í tengslum við ferðalög til útlanda eykst líka mjög.

Kröftug einkaneysla þarf ekki að koma á óvart enda aðeins örfáir mánuðir síðan tólf ára tímabili samfelldrar kaupmáttaraukningar lauk. Á meðan á faraldrinum stóð jókst kaupmáttur á meðan einkaneysla dróst þó nokkuð saman, og því safnaðist upp sparnaður sem ætla má að einhverjir hópar geti enn gengið á. Eftirspurn fór hratt af stað eftir að takmarkanir vegna faraldursins voru afnumdar, og kortavelta Íslendinga tók að aukast bæði hér heima og erlendis.

Á síðasta ári tók þó að hægja á kaupmáttaraukningunni og á seinni helmingi ársins var verðbólgan farin að éta upp kaupmáttinn. Takist ekki að ná böndum á verðbólgu á næstu mánuðum er ólíklegt að kaupmáttur aukist, sem ætla má að hafi smám saman áhrif á einkaneysluna. Einkaneyslan hefur sveiflast með svipuðum hætti og greiðslukortavelta síðustu ár og gögn um kortaveltu, sem birt eru í hverjum mánuði, gefa að jafnaði ágætisvísbendingu um þróun einkaneyslunnar.

Mikið fjárfest annað árið í röð

Fjármunamyndun jókst um 6,9% milli ára og er þetta annað árið í röð sem fjármunamyndun eykst verulega milli ára. Aukningin í fjármunamyndun skýrist aðallega af aukinni atvinnuvegafjárfestingu sem jókst um 15,2% milli ára. Þessi aukna atvinnuvegafjárfesting er nokkur viðsnúningur, atvinnuvegafjárfesting dróst saman á milli ára á árunum 2018-2020. Annað árið í röð dróst fjárfesting í íbúðafjárfestingu saman milli ára og fjárfesting hins opinbera hélst nokkuð stöðug milli ára.

Ferðaþjónustan skýrir aukinn útflutning

Útflutningur jókst um 10,7% milli ára á fjórða fjórðungi sem er talsvert minni vöxtur en á fyrstu þremur ársfjórðungum 2022. Útflutningur var  24,2% meiri á fyrstu þremur ársfjórðungum ársins 2022 en á fyrstu þremur fjórðungum ársins 2021. Vöxtur útflutnings kemur að mestu til vegna aukins þjónustuútflutnings sem jókst um 24,6% á fjórða ársfjórðungi 2022 þegar ferðaþjónusta var komin aftur á flug eftir faraldurinn. Vöxtur í vöruútflutningi jókst minna eða um 2,1%. Ef horft er til ársins í heild jókst heildarútflutningur um 20,6%, þar sem þjónustuútflutningur jókst um 53,8% og  vöruútflutningur um 1,4%. Vöxtur í þjónustuútflutningi skýrist sem fyrr segir aðallega af ferðaþjónustunni sem komst á gott skrið eftir því sem leið á árið. Fjöldi ferðamanna á fjórða ársfjórðungi var um 98% af fjöldanum 2019, síðasta árið fyrir faraldurinn. Alls komu 1,7 milljón erlendra ferðamanna til landsins á öllu árinu sem er um 85% af fjöldanum 2019.

Samhliða birtingu þjóðhagsreikninga birti Hagstofan ferðaþjónustureikninga. Heildarhlutur ferðaþjónustu í vergri landsframleiðslu var 230 ma. kr. í fyrra sem samsvara 6,1% af landsframleiðslunni. Hlutfallið er minna en á árunum 2016-2019 þegar það var stöðugt í 8%.

Athygli vakti í frétt Hagstofunnar sem fylgdi með útgáfu þjóðhagsreikninga að viðskipti vegna notkunar á hugverkum milli landa væru til skoðunar. Upphæðir í tengslum við viðskipti vegna notkunar á hugverkum hafa verið töluverðar á síðustu árum. Hagstofan hefur til skoðunar hvort stór hluti þessara viðskipta falli undir skilgreiningu þjóðhagsreikningastaðla um útflutta þjónustu. Hagstofan gaf það út fyrir helgi, í frétt með vöru- og þjónustuviðskiptum fyrir fjórða ársfjórðung, að á meðan málið væri til skoðunar yrðu þær tölur ekki með fyrir 2022. Í fréttinni með nýjum þjóðhagsreikningatölum segir hins vegar að þessar færslur hafi verið fjarlægðar aftur til ársins 2018. Í fréttinni segir einnig að áhrifin fyrir tímabilið í heild nemi um 90 ma.kr. til lækkunar á viðskiptajöfnuði.

Innflutningur jókst að sama skapi

Innflutningur jókst um 10,5% milli ára á fjórða fjórðungi, minna en á fyrstu þremur ársfjórðungunum. Heildarverðmæti innflutnings var hins vegar meira á fjórða fjórðungi samanborið við fyrstu þrjá, en minni vöxtur skýrist af grunnáhrifum. Vöruinnflutningur jókst um 9,7% og þjónustuinnflutningur um 12,8%. Sé litið til ársins í heild jókst innflutningur um 19,7%, þar sem þjónustuinnflutningur jókst um 39,8% og vöruinnflutningur um 11,5%. Stærstur hluti vaxtar í þjónustuinnflutningi er til kominn vegna ferðagleði landsmanna til útlanda.

Hagvöxtur í takti við spár

Fyrstu spár um hagvöxt ársins 2022 voru birtar árið 2019. Þá var gert ráð fyrir að hagvöxtur yrði í kringum 2,5% árið 2022, sem er nokkuð nálægt jafnvægishagvexti. Síðan þá hefur mikið vatn runnið til sjávar, heimsfaraldur skollið á með tilheyrandi skelli á eftirspurnarhliðinni og eftirspurn svo aukist hratt á ný eftir að samkomu- og ferðatakmarkanir voru afnumdar. Smám saman hækkuðu flestallir greiningaraðilar spár um hagvöxt en mikil óvissa um þróun faraldursins gerði það að verkum að þó nokkuð bar í milli. Hagvaxtartalan upp á 6,4% sem Hagstofan birti í morgun var í samræmi við flestar nýjustu spár, spár frá því í haust lágu á bilinu 5,6%-7,3%. Nýjasta spá okkar gerði ráð fyrir 6,5% hagvexti árið 2022.

Eins og kom fram að ofan er þetta fyrsta mat á landsframleiðslunni í fyrra. Hagstofan mun uppfæra tölurnar samhliða birtingu þjóðhagsreikninga fyrir 2. ársfjórðung í lok ágúst. Við teljum mesta óvissu ríkja um það hvernig viðskipti með hugverk verða tekin inn í tölurnar. Ákveði Hagstofan að taka hugverk með í reikninginn má búast við að hagvöxtur á árunum 2019-2022 verði meiri en nú virðist.

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara.

Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti.

Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
Háþrýstiþvottur
14. júlí 2025
Vikubyrjun 14. júlí 2025
Erlendum ferðamönnum fjölgaði um 10,1% á milli ára í júní, en það sem af er ári hafa þeir verið álíka margir og á sama tíma í fyrra. Atvinnuleysi jókst um 0,3 prósentustig á milli ára í júní, sem er svipuð aukning og hefur verið síðustu mánuði. Við birtum verðbólguspá í vikunni og teljum að verðbólga hjaðni úr 4,2% í 4,0%. Í þessari viku birtir HMS vísitölu íbúðaverðs, vísitölu leiguverðs og mánaðarskýrslu.
10. júlí 2025
Spáum 4% verðbólgu í júlí
Við spáum því að verðbólga minnki lítillega í júlí og mælist 4,0%. Eins og almennt í júlímánuði má búast við að sumarútsölur og breytingar á flugfargjöldum hafi mest áhrif á vísitölu neysluverðs. Við teljum ekki horfur á að verðbólga þokist nær verðbólgumarkmiði á árinu og spáum 4,2% verðbólgu í lok árs.
Fjölbýlishús
9. júlí 2025
Raunverð íbúða hefur þrefaldast frá aldamótum 
Íbúðaverð á Íslandi hefur hækkað langtum meira en laun og almennt verðlag frá aldamótum. Greiðslubyrði af meðalláni hélst tiltölulega stöðug til ársins 2021 þegar hún tók að hækka skarpt, sérstaklega greiðslubyrði af óverðtryggðum lánum.   
Hús í Reykjavík
7. júlí 2025
Matur og húsnæði helstu drifkraftar verðbólgu
Hækkandi matvöruverð og húsnæðiskostnaður eru þeir þættir sem eiga stærstan þátt í því að viðhalda verðbólgu á Íslandi um þessar mundir. Verðbólga mældist 4,2% í júní, nokkuð umfram spár. Ef matvara og húsnæði væru ekki hluti af vísitölu neysluverðs hefði verðbólga verið undir markmiði Seðlabankans frá því í ágúst í fyrra. Þættir á borð við sterkari krónu og lækkandi olíuverð hafa líkast til haldið aftur af verðhækkunum á ýmsum vörum upp á síðkastið, en á móti hefur þjónustuverð hækkað.
Bakarí
7. júlí 2025
Vikubyrjun 7. júlí 2025
Hagstofa Íslands spáir 2,2% hagvexti á yfirstandandi ári, samkvæmt hagspá sem birt var á föstudaginn. Hagvaxtarhorfur hafa verið færðar upp frá marsspánni þegar gert var ráð fyrir 1,8% hagvexti á árinu. Hagstofan spáir lítillega auknu atvinnuleysi næstu misserin, en Vinnumálastofnun birtir atvinnuleysistölur fyrir júnímánuð síðar í þessari viku.
1. júlí 2025
Mánaðamót 1. júlí 2025
Mánaðarlegt fréttabréf frá Greiningardeild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.
Flugvél á flugvelli
30. júní 2025
Vikubyrjun 30. júní 2025
Verðbólga jókst úr 3,8% og mældist 4,2% í júní. Aukin verðbólga skýrist aðallega af auknum þrýstingi á innfluttum vörum en einnig af hækkandi flugfargjöldum og verðhækkun á þjónustu. Þá jókst velta samkvæmt virðisaukaskattsskýrslum um 1,5% að raunvirði í mars og apríl.
Paprika
27. júní 2025
Verðbólga umfram væntingar
Verðbólga mældist 4,2% í júní og jókst úr 3,8% frá því í maí. Verðlag hækkaði umfram spár, en við höfðum spáð 3,9% verðbólgu. Aukin verðbólga skýrist aðallega af auknum verðþrýstingi á innfluttum vörum, einkum fötum, skóm og tómstundarvörum, en einnig af hækkandi flugfargjöldum og verðhækkun á þjónustu.
Orlofshús á Íslandi
27. júní 2025
Viðskipti með sumarhús færast aftur í aukana
Sumarhúsum á Íslandi hefur fjölgað um 45% á síðustu 20 árum. Viðskipti með sumarhús færðust verulega í aukana á tímum faraldursins. Fyrst eftir faraldurinn hægðist um en nú virðist aftur hafa glaðnað yfir markaðnum.
Herðubreið
25. júní 2025
Áfram merki um viðnámsþrótt í hagkerfinu
Velta samkvæmt virðisaukaskattsskýrslum jókst um 1,5% að raunvirði í mars og apríl og um 5,2% í janúar og febrúar, samkvæmt nýbirtum gögnum Hagstofunnar. Veltugögnin bera þess merki að hagkerfið standi vaxtastigið vel af sér sem er í takt við aukinn hagvöxt í byrjun árs. Það sem af er ári hefur velta aukist mest í sölu og viðhaldi á bílum en einnig má greina aukin umsvif í helstu útflutningsgreinunum: álframleiðslu, sjávarútvegi og ferðaþjónustu.