Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur

Kröft­ug­ur hag­vöxt­ur á fyrsta árs­fjórð­ungi

7,0% hagvöxtur mældist á fyrsta ársfjórðungi þessa árs. Útflutningur jókst mun meira en innflutningur og utanríkisviðskipti ýttu þannig undir hagvöxt. Einkaneysla jókst líka mjög en fjármunamyndun dróst lítillega saman vegna samdráttar í íbúðafjárfestingu. Samdrátturinn hlýtur að skýrast af hærri vöxtum, sem bæði tempra eftirspurn eftir íbúðum til kaupa og hækka kostnaðinn við að reisa íbúðir, og hugsanlega af skorti á starfsfólki í byggingargeiranum.
Peningaseðlar
31. maí 2023

Samkvæmt fyrsta mati Hagstofunnar mældist 7,0% hagvöxtur á fyrsta ársfjórðungi. Þetta er nokkur viðsnúningur frá fjórða ársfjórðungi 2022 þegar mældist 3,1% hagvöxtur. Þar áður hafði hagvöxtur mælst yfir 6% samfellt síðan á þriðja ársfjórðungi 2021. Nú hefur hagkerfið vaxið átta ársfjórðunga í röð, en samdráttur milli ára mældist síðast á fyrsta ársfjórðungi 2021.

Einkaneysla og utanríkisviðskipti til hækkunar á hagvexti

Einkaneysla jókst um 4,9% á milli ára og samneysla um 1,7% á meðan fjármunamyndun var nokkurn veginn óbreytt. Útflutningur jókst um 10,8% og innflutningur um 3,7% á milli ára. Nær óbreytt fjármunamyndun skýrist af því að fjárfesting í íbúðarhúsnæði og fjárfesting í skipum og flugvélum dróst saman milli ára, en almenn atvinnuvegafjárfesting, þ.e. án stóriðju, skipa og flugvéla, jókst verulega milli ára níunda ársfjórðunginn í röð. Þar sem útflutningur jókst mun meira en innflutningar höfðu utanríkisviðskipti áhrif til hækkunar á hagvexti og var hagvöxtur því nokkuð meiri en sem nemur aukningu í þjóðarútgjöldum, en þau jukust um 4,5% milli ára.

Einkaneysla jókst áttunda ársfjórðunginn í röð

Einkaneysla jókst um 4,9% á milli ára á fyrsta ársfjórðungi. Vöxturinn er nokkurn veginn í takt við það sem ætla mátti út frá þróun kortaveltu á ársfjórðungnum. Í aprílspá okkar er gert ráð fyrir að einkaneysla aukist aðeins um 2,4% á árinu 2023 og til þess að spáin gengi eftir þyrfti að hægja nokkuð á einkaneyslunni það sem eftir líður árs.

Þessi kröftuga einkaneysla skýrist líklega fyrst og fremst af þeim miklu launahækkunum sem samið var um á stórum hluta vinnumarkaðarins í upphafi árs og undir lok síðasta árs. Einnig má vera að einhverjir geti enn gengið á þann sparnað frá tímum faraldursins þegar kaupmáttur jókst (og hafði aukist samfellt árin á undan) á meðan tækifæri til neyslu voru takmörkuð vegna ferða- og samkomutakmarkana.

Vísitala neysluverðs hefur hækkað álíka mikið og vísitala launa á síðustu tólf mánuðum og kaupmáttur því staðið nokkurn veginn í stað. Vaxtahækkanir ættu að hamla neyslugetu þeirra sem hafa lán með fljótandi vöxtum og eins hefta neysluvilja þeirra sem hafa hug á því að nýta betri ávöxtun sparifjár. Því er óvíst að einkaneyslan haldi áfram að aukast jafnmikið og hún gerði á fyrsta ársfjórðungi, en einkaneysla hefur nú aukist umfram kaupmátt átta ársfjórðunga í röð. Þó ber að hafa í huga að kjarasamningar á opinbera markaðnum voru samþykktir á öðrum ársfjórðungi og launavísitalan hækkaði um 1,6% í apríl. Það hlýtur að ýta undir einkaneysluna á öðrum ársfjórðungi.

Viðsnúningur í fjármunamyndun

Tekið hefur að hægja á fjármunamyndun, en hún dróst saman um 0,1% á milli ára. Þetta er nokkur viðsnúningur en fjárfesting hafði þar til nú aukist samfellt milli ára sjö ársfjórðunga í röð. Það sem kom mest á óvart varðandi fjárfestingu var að íbúðafjárfesting dróst saman um 14,4% milli ára. Samdrátturinn kann að skýrast af hækkandi vaxtastigi sem bæði þyngir róður fyrirtækja og temprar eftirspurn á kaupendahliðinni. Samkvæmt könnunum Seðlabankans meðal stjórnenda fyrirtækja er einnig skortur á starfsfólki í byggingarstarfsemi sem kann að vera flöskuháls í uppbyggingu íbúða.  

Fjárfesting í skipum, flugvélum og tengdum búnaði dróst saman um 68%, en þó ber að nefna að sá liður er mjög sveiflukenndur. Almenn atvinnuvegafjárfesting jókst um 9,6% á milli ára og níunda ársfjórðunginn í röð jókst almenn atvinnuvegafjárfesting milli ára. Fjárfesting hins opinbera jókst um 7,1% milli ára sem ætla má að skýrist meðal annars af uppbyggingu nýs Landspítala.

Ferðaþjónustan leiðir enn útflutningsvöxt

Útflutningur jókst um 10,8% milli ára á fyrsta ársfjórðungi. Hann jókst lítillega frá síðasta ársfjórðungi sem skýrist nær eingöngu af 24,7% aukningu í þjónustuútflutningi á meðan vöruútflutningur jókst aðeins um 1,1%. Aukinn þjónustuútflutning má að langmestu leyti rekja til aukinnar útfluttrar ferðaþjónustu. Um 420 þúsund erlendir ferðamenn komu til landsins á fyrsta ársfjórðungi sem er 71% aukning frá sama tíma í fyrra, þegar ferðamenn voru 245 þúsund á sama tímabili.

Ferðamönnum fækkaði gífurlega í faraldrinum og eftir að ferðatakmörkunum var aflétt átti ferðaþjónustan inni töluverðan vöxt, mun meiri en aðrar útflutningsgreinar. Nú þegar umsvifin í ferðaþjónustu eru að nálgast það sem var fyrir faraldur hefur hægt lítillega á vextinum.

Innflutningur jókst minna

Innflutningur jókst um 3,7% miðað við fyrsta ársfjórðungi í fyrra og hefur hægt töluvert á vextinum. Vöruinnflutningur dróst saman um 0,2% miðað við sama fjórðung í fyrra en þjónustuinnflutningur jókst um 12,4%. Það sem vegur þyngst í innfluttri þjónustu er ferðalagaliðurinn. Íslendingar ferðuðust meira til útlanda í ár en í upphafi árs í fyrra, enda gætti þá enn áhrifa af ferðatakmörkunum.

Birgðir sjávarafurða aukast óvenjumikið

Liðurinn birgðabreytingar er reiknaður fyrir birgðir af innfluttum olíuvörum og birgðir útflutningsfyrirtækja og samanstendur af óseldri framleiðslu fyrirtækja í orkufrekum iðnaði og í sjávarútvegi. Birgðir í heild jukust um 38,5 milljarða króna á verðlagi ársins á fyrsta árfjórðungi. Þar af jukust birgðir sjávarafurða um 35,9 milljarða sem má ætla að sé að miklu leyti loðna. Þessar birgðir verða síðan fluttar út síðar á árinu.

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara.

Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti.

Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
Gönguleið
16. apríl 2025
Óljósar horfur í ferðaþjónustu vegna sviptinga í alþjóðasamskiptum
Sviptingar í alþjóðaviðskiptum gætu haft margvísleg áhrif á ferðaþjónustu hér á landi. Tollar gætu rýrt kaupmátt Bandaríkjamanna og haft áhrif á komur þeirra hingað til lands. Auk þess eru merki um að áhugi Evrópubúa á að heimsækja Bandaríkin fari dvínandi, sem gæti haft áhrif hingað heim, enda hafa Evrópubúar gjarnan komið við á Íslandi á leið sinni vestur um haf. Í nýrri hagspá gerum við ráð fyrir samdrætti í ferðaþjónustu á þessu ári, en að hún taki aftur við sér á næstu tveimur árum.
Mynt 100 kr.
14. apríl 2025
Vikubyrjun 14. apríl 2025
Í síðustu viku birtum við hagspá til næstu ára þar sem við spáum 1,4% hagvexti í ár og um 2% hagvexti næstu árin. Ferðamönnum fækkaði um 13,8% milli ára í mars. Skráð atvinnuleysi í mars var 0,4 prósentustigum hærra en í mars í fyrra. Þau tíðindi bárust einnig að skuldabréfaeigendur ÍL-sjóðs hefðu samþykkt að breyta skilmálum bréfanna sem heimilar útgefanda að gera upp bréfin. Í þessari viku birtir svo HMS vísitölu íbúðaverðs og leiguverðs.
Paprika
10. apríl 2025
Spáum 4% verðbólgu í apríl
Við spáum því að vísitala neysluverðs hækki um 0,77% á milli mánaða í apríl og að verðbólga hækki úr 3,8% í 4,0%. Hækkunin á milli mánaða skýrist meðal annars af tímasetningu páskanna í ár.
9. apríl 2025
Hagspá til 2027: Ágætis horfur en allt getur breyst
Hagkerfið hefur kólnað eftir kröftugt vaxtarskeið fyrstu árin eftir Covid-faraldurinn og við teljum að nú fari það hægt af stað á ný.
Royal exchange
7. apríl 2025
Vikubyrjun 7. apríl 2025
Í síðustu viku kynnti Bandaríkjaforseti umfangsmikla tolla á allan innflutning til landsins, þ. á m. 10% tolla á vörur frá Íslandi, sem hafa þegar tekið gildi. Fundargerð peningastefnunefndar var birt og þar kemur fram að nefndin taldi svigrúm til 0,25 eða 0,50 prósentustiga vaxtalækkunar við síðustu vaxtaákvörðun. Samkvæmt nýrri ríkisfjármálaáætlun er markmið ríkisstjórnarinnar að tryggja hallalausan ríkisrekstur árið 2027.
1. apríl 2025
Fréttabréf Greiningardeildar 1. apríl 2025
Mánaðarlegt fréttabréf frá Greiningardeild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.
Hús í Reykjavík
31. mars 2025
Vikubyrjun 31. mars 2025
Verðbólga lækkaði úr 4,2% í 3,8% í mars. Lækkun á verðbólgu skýrist að langstærstum hluta af því að reiknuð húsaleiga hækkaði minna en í sama mánuði í fyrra. Undirliggjandi verðbólga hjaðnaði líka sem sést á því að VNV án húsnæðis og allar kjarnavísitölur lækkuðu á milli mánaða. Fjármálastöðugleikanefnd telur fjármálakerfið standa traustum fótum en segir mikla óvissu í alþjóðamálum geta reynt á viðnámsþrótt þjóðarbúsins.
27. mars 2025
Verðbólga mælist undir 4%
Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,37% á milli mánaða í mars, samkvæmt nýbirtum tölum Hagstofu Íslands. Ársverðbólga lækkar úr 4,2% í 3,8% og er komin undir efri vikmörk verðbólgumarkmiðs Seðlabanka Íslands, í fyrsta skipti frá því í lok árs 2020. Verðmælingin var nokkuð góð en við teljum að á næstunni hægi á hjöðnuninni.
Fasteignir
24. mars 2025
Vikubyrjun 24. mars 2025
Peningastefnunefnd lækkaði vexti um 0,25 prósentustig á miðvikudaginn í síðustu viku. Ákvörðunin var í takt við væntingar. Vísitala íbúðaverðs hélst nokkurn veginn óbreytt á milli mánaða í febrúar. Til samanburðar hækkaði verðið mun meira í febrúar í fyrra, um tæp 2%. Kortavelta landsmanna innanlands hélt áfram að aukast á milli ára í febrúar en jókst þó aðeins minna en undanfarna mánuði.
Ferðamenn
17. mars 2025
Vikubyrjun 17. mars 2025
Við búumst við að peningastefnunefnd lækki vexti um 0,25 prósentustig á miðvikudaginn. Í síðustu viku fóru fram verðmælingar vegna marsmælingar vísitölu neysluverðs og við spáum því að verðbólga lækki úr 4,2% í 3,9%. Atvinnuleysi var 4,3% í febrúar og hækkaði um 0,4 prósentustig á milli ára. 147 þúsund erlendir ferðamenn fóru um Keflavíkurflugvöll í febrúar, 5,6% færri en í sama mánuði í fyrra.