Íbúð­a­upp­bygg­ing enn nokk­uð kröft­ug – út­lit fyr­ir að hægi á

Enn bendir flest til þess að nýjar íbúðir rísi með svipuðum hraða og í fyrra og hitteðfyrra. Velta í byggingariðnaði eykst enn og starfsfólk í greininni hefur ekki verið fleira frá árinu 2008. Íbúðum á fyrsta byggingarstigi fjölgar þó ekki eins og síðustu ár og vísbendingar eru um að fleiri íbúðir í byggingu standi ókláraðar en áður.
Byggingakrani og fjölbýlishús
11. ágúst 2023

Tæplega tvö þúsund nýjar íbúðir hafa risið á landinu það sem af er ári og uppbygging virðist álíka kröftug og á síðasta ári. Í fyrra risu þó nokkuð færri nýjar íbúðir en árin þrjú þar á undan og íbúðauppbygging er nokkuð langt frá því að vera í hámarki.

HMS spáir því að 2.843 nýjar íbúðir verði fullbúnar á árinu, álíka margar og í fyrra, og 2.814 á næsta ári, samtals 5.657. Það er nokkuð undir síðustu spá HMS um 6.375 nýjar fullbúnar íbúðir á næstu tveimur árum.

Íbúðum í byggingu hefur fjölgað sífellt milli talninga HMS. Þær voru 8% fleiri í mars en í september og 21% fleiri í mars í ár en í mars í fyrra.

Fjölgunin virðist þó ekki skýrast af auknum krafti í uppbyggingu heldur virðist meira um það en áður að framvinda í uppbyggingu íbúða standi í stað, eins og fjallað er nánar um hér í lokin.

Velta í byggingariðnaði eykst enn

Velta í byggingariðnaði hefur haldið áfram að aukast hratt síðustu mánuðina, samkvæmt virðisaukaskattsskýrslum. Hún var 17% meiri í mars og apríl á þessu ári en í sömu mánuðum í fyrra, á föstu verðlagi, og 36% meiri en í sömu mánuðum árið 2021. Munurinn milli ára er svipaður og verið hefur síðustu mánuði.

Áfram hefur starfsfólki í byggingarstarfsemi og mannvirkjagerð fjölgað hratt og greinin hefur ekki verið fjölmennari frá því árið 2008, þegar örlítið fleiri störfuðu í henni. Starfsfólkið er tæplega 19.000 og þótt það starfi ekki allt við byggingu íbúðarhúsnæði gefur fjöldinn vísbendingu um umsvifin í greininni. Byggingarstarfsemi reiðir sig verulega á aðflutt vinnuafl en um 34% starfsfólks í greininni eru innflytjendur, samkvæmt gögnum Hagstofunnar. Hlutfallið er mun hærra en á vinnumarkaði almennt þar sem um 22% þeirra sem starfa á landinu eru innflytjendur.

Eftirspurn eftir starfsfólki virðist hvergi meiri en í byggingarstarfsemi og í nýjustu könnun Gallup meðal 400 stærstu fyrirtækjanna sögðust 47% stjórnenda í greininni vilja fjölga starfsfólki á næstu sex mánuðum. Hlutfallið er þó minna en það hefur verið í síðustu könnunum, í júní í fyrra var það 56%, sem gefur til kynna að hugsanlega geri stjórnendur ráð fyrir að umsvifin minnki lítillega á næstunni.

Merki um að hugsanlega fari að hægja á

Þótt nýjum fullbúnum íbúðum fjölgi álíka hratt í ár og í fyrra eru vísbendingar um að hugsanlega fari að hægja á uppbyggingu. HMS spáir því að nýjar íbúðir verði mun færri árið 2025 en nú, 1.983 talsins. Samkvæmt nýjustu talningu HMS fóru færri ný byggingarverkefni af stað milli síðustu tveggja talninga en áður. Framkvæmdir hófust á 1.583 íbúðum milli talninga, þ.e. milli september á síðasta ári og mars á þessu ári. Í septembertalningunni voru nýjar framkvæmdir 2.574 og í marstalningunni 2022 voru þær 2.687.

Íbúðum á síðari byggingarstigum hefur líka fjölgað meira en þeim á fyrri stigum, sem gefur til kynna að verktakar setji í forgang að klára þau verkefni sem þegar eru hafin og hefjist síður handa við ný.  Íbúðir í byggingu á fyrsta framvindustigi eru álíka margar og í síðustu talningu, en þar áður hafði þeim tvisvar í röð fjölgað þó nokkuð milli talninga. Íbúðum á öðru framvindustigi hefur fækkað nokkuð.

Íbúðum á fjórða byggingarstigi hefur fjölgað mest og óvenjumargar íbúðir hafa haldist á því byggingarstigi frá síðustu talningu, í september. Íbúðirnar hafa þá verið gerðar fokheldar og framvindan svo stöðvast. Í skýrslu HMS kemur fram að það kunni að vera merki um að verktakar haldi að sér höndunum.

Ýmsir þættir kunna að hafa áhrif, svo sem verri vaxtakjör til fyrirtækja heldur en fyrir tveimur og þremur árum, verri vaxtakjör til einstaklinga og þar með minni eftirspurn eftir húsnæði til kaupa, óvissa um verðþróun á íbúðamarkaði og vaxtaþróun og einnig hærri launa- og byggingarkostnaður. Þó ber að hafa í huga að á síðustu tíu árum hefur íbúðaverð hækkað langtum hraðar en byggingarkostnaður og laun og þótt verulega hafi hægt á hækkunum íbúðaverðs er langt frá því að laun og byggingarkostnaður hafi náð í skottið á því.

Landsmönnum fjölgaði um 3,4% á 12 mánuðum

Íbúum á Íslandi fjölgar sífellt hraðar og á öðrum ársfjórðungi þessa árs voru þeir 3,4% fleiri en á öðrum ársfjórðungi í fyrra. Fjölgunin var 3,1% á síðasta ári og hafði aldrei verið jafnmikil á einu ári, en nú er útlit fyrir að hún verði jafnvel enn meiri á þessu ári. Eftir því sem landsmönnum fjölgar hlýtur þörf á húsnæði að aukast og því athyglisvert að merki séu um að verktakar byrji síður á nýjum byggingarverkefnum en áður og bíði jafnvel með að klára fokheldar íbúðir.

Síaukin þörf á húsnæði hefur líklega hjálpað til við að halda lífi í íbúðamarkaði á sama tíma og þættir á borð við hærri vexti og skert aðgengi að lánsfé hafa slegið á eftirspurnina. Um leið og lánakjör batna má búast við að eftirspurnin aukist, svo sem við það að ungt fólk sjái sér betur fært að flytja úr foreldrahúsum eða úr leiguíbúð sem það deilir með fleirum. Þá eykst líka aftur hvatinn til þess að eiga aukaíbúð til þess að leigja út, ekki síst ef ferðamönnum heldur áfram að fjölga eins og nú. Íbúðaverð gæti þá farið hækkandi á ný, nema framboðið magn haldi í við eftirspurnina.  

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara.

Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti.

Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
Byggingakrani og fjölbýlishús
25. sept. 2023
Vikubyrjun 25. september 2023
Vísitala íbúðaverðs á höfuðborgarsvæðinu hækkaði um 0,7% milli mánaða í ágúst, samkvæmt gögnum sem HMS birti í síðustu viku. Vísitalan lækkaði þó nokkuð í júní og júlí og hækkunin kom því nokkuð á óvart. Í næstu viku ber hæst birting Hagstofunnar á vísitölu neysluverðs á fimmtudag.
Fasteignir
20. sept. 2023
Vísitala íbúðaverðs hækkar lítillega og verðbólguspáin með
Vísitala íbúðaverðs hækkaði um 0,7% milli mánaða í ágúst. Árshækkun vísitölunnar fór úr 0,8% í 2,0%. Undirritaðir kaupsamningar á höfuðborgarsvæðinu voru 9,6% færri í júlí en í sama mánuði í fyrra. Vísitalan er hærri en við gerðum ráð fyrir við gerð verðbólguspár fyrir septembermánuð og því færum við hana upp og spáum 7,8% ársverðbólgu í stað 7,7%.
Flugvöllur, Leifsstöð
18. sept. 2023
Aukinn þjónustuútflutningur skýrist allur af vexti ferðaþjónustu
Um 282 þúsund erlendir ferðamenn fóru um Keflavíkurflugvöll í ágúst. Ef sumarmánuðirnir eru teknir saman hafa aðeins einu sinni komið fleiri ferðamenn að sumri, árið 2018. Samkvæmt nýjustu þjóðhagsreikningum Hagstofunnar jókst þjónustuútflutningur á fyrstu tveimur fjórðungum ársins um 21%, og má rekja allan þann vöxt til ferðaþjónustunnar.
Hverasvæði
18. sept. 2023
Vikubyrjun 18. september 2023
Í síðustu viku komu tölur um brottfarir frá Leifsstöð, skráð atvinnuleysi og veltu greiðslukorta. Í þessari viku ber hæst vísitala íbúðaverðs, sem kemur á þriðjudag, og yfirlýsing fjármálastöðugleikanefndar Seðlabanka Íslands, sem gefin verður út á miðvikudaginn.
Símagreiðsla
15. sept. 2023
Frekari merki um hægari takt
Nýjar kortaveltutölur bera með sér frekari vísbendingar um að verulega sé að hægja á innlendri eftirspurn. Heildarkortavelta íslenskra heimila dróst saman um 3,4% milli ára í ágúst. Kortavelta Íslendinga innanlands var 4,3% minni en í ágúst í fyrra á föstu verðlagi og hefur nú dregist saman sex mánuði í röð. Erlendis jókst kortavelta Íslendinga um 0,7% á milli ára og kortaveltujöfnuður er jákvæður um 19,2 milljarða.
Flugvél
14. sept. 2023
Spáum 7,7% verðbólgu í september
Við spáum því að vísitala neysluverðs hækki um 0,07% milli mánaða í september og að ársverðbólga standi í stað og verði áfram 7,7%. Útsölulok hafa aftur mest áhrif til hækkunar milli mánaða í september samkvæmt spánni. Það sem helst dregur spána niður er árstíðabundin lækkun á flugfargjöldum til útlanda. Við gerum ráð fyrir að verðbólga lækki áfram næstu mánuði og verði 6,6% í desember.
Foss
11. sept. 2023
Vikubyrjun 11. september 2023
Í síðustu viku birti Seðlabankinn fundargerð peningastefnunefndar. Samkvæmt henni greiddi einn nefndarmaður atkvæði gegn tillögu seðlabankastjóra um að hækka vexti um 0,50 prósentustig á síðasta fundi nefndarinnar og hefði heldur kosið að hækka þá um 0,25 prósentustig. Í þessari viku berast gögn yfir fjölda brottfara um Leifsstöð, skráð atvinnuleysi og kortaveltu.
4. sept. 2023
Mánaðaryfirlit yfir sértryggð skuldabréf - ágúst 2023
Meðfylgjandi er mánaðarlegt yfirlit um sértryggð skuldabréf.
Bláa lónið
4. sept. 2023
Vikubyrjun 4. september 2023
Verðbólga jókst úr 7,6% í 7,7% samkvæmt ágústmælingu Hagstofunnar. Hagvöxtur mældist 4,5% á öðrum ársfjórðungi samkvæmt nýjum þjóðhagsreikningum sem Hagstofan birti í vikunni, en hagvöxtur á fyrsta ársfjórðungi mældist 7,1%. Minni vöxtur einkaneyslu skýrir að stórum hluta minni hagvöxt á öðrum ársfjórðungi.
Fataverslun
31. ágúst 2023
Hægir á hagvexti og einkaneysla á mann dregst saman
Hagvöxtur mældist 4,5% á öðrum ársfjórðungi, samkvæmt fyrsta mati Hagstofunnar. Eins og við var að búast benda tölurnar til þess að hægt hafi á hagkerfinu, en hagvöxtur mældist 7,1% á fyrsta ársfjórðungi. Vaxtahækkanir hafa tekið að tempra innlenda eftirspurn á sama tíma og hægt hefur á vexti kaupmáttar á síðustu misserum. Einkaneysla jókst örlítið en vegna hraðrar fólksfjölgunar dróst hún saman á mann.
Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur