Hag­sjá: Minnstu launa­breyt­ing­ar í níu ár - en kaup­mátt­ur enn á upp­leið

Þrátt fyrir mun minni launabreytingar en á síðustu árum jókst kaupmáttur um 1,8% á milli áranna 2018 og 2019. Á árinu 2018 jókst kaupmáttur um 3,7% frá fyrra ári og um 5% og 9,5% á árunum þar á undan. Kaupmáttaraukningin hefur því orðið sífellt minni á síðustu árum, allt frá árinu 2016. Árið í fyrra var hins vegar níunda árið í röð sem kaupmáttur launa jókst frá fyrra ári. Kaupmáttur dróst saman árin 2008-2010 en hafði aukist á hverju ári í 13 ár þar á undan. Meðalaukning kaupmáttar á ári var 1,9% á árunum 1990-2019.
24. janúar 2020

Samantekt

Samkvæmt tölum Hagstofu Íslands hækkaði launavísitalan um 0,3% milli nóvember og desember. Síðustu 12 mánuði hefur launavísitalan hækkað um 4,5%, sem er eilítið meiri ársbreyting en verið hefur síðustu mánuði. Árshækkunartaktur launavísitölunnar var rúmlega 4% allan seinni hluta ársins 2019, en var u.þ.b. 6% á sama tíma í fyrra.

Taka ber fram að launavísitalan hefur verið lægri en ella síðustu mánuði þar sem mjög litlar launahækkanir hafa orðið á opinbera markaðnum, en þar hefur gengið illa að ná kjarasamningum.

Launavísitalan hækkaði um 4,9% milli áranna 2018 og 2019 sem er minna en síðustu ár. Á milli áranna 2017 og 2018 hækkaði launavísitalan um 6,5%, um 6,8% milli 2016 og 2017 og 11,4% árið þar á undan. Þróunin hefur því verið nokkuð jöfn niður á við.

Breytingin milli ára nú er sú minnsta frá árunum 2009 og 2010, en þá hækkuðu launin um 3,9% og 4,8% milli ára. Meðalbreyting launavísitölunnar milli ára frá árinu 1990 var hins vegar 6,5%.

Þrátt fyrir mun minni launabreytingar en á síðustu árum jókst kaupmáttur um 1,8% á milli áranna 2018 og 2019. Á árinu 2018 jókst kaupmáttur um 3,7% frá fyrra ári og um 5% og 9,5% á árunum þar á undan. Kaupmáttaraukningin hefur því orðið sífellt minni á síðustu árum, allt frá árinu 2016. Árið í fyrra var hins vegar níunda árið í röð sem kaupmáttur launa jókst frá fyrra ári. Kaupmáttur dróst saman árin 2008-2010 en hafði aukist á hverju ári í 13 ár þar á undan. Meðalaukning kaupmáttar á ári var 1,9% á árunum 1990-2019.

Eins og áður segir er launavísitalan í dálítið skrýtinni stöðu nú um stundir þar sem eins konar launafrysting er í gangi á opinbera markaðnum. Illa hefur gengið að koma saman kjarasamningum þar og því hreyfast laun mjög lítið á þeim markaði.

Sé litið á launabreytingar hjá stóru hópunum á vinnumarkaðnum frá október 2018 til sama tíma 2019 sést að launin á almenna markaðnum hækkuðu um 4,9% á þessum tíma á meðan þau hækkuðu um 2,3% á þeim opinbera. Mæld launavísitala hækkaði um 4,2% á sama tíma.

Til lengri tíma breytast laun með svipuðum hætti á opinbera og almenna markaðnum. Frávik myndast einkum þegar kjarasamningar eru gerðir á mismunandi tímum og/eða þegar tiltölulega stórar áfangahækkanir koma á mismunandi tímum.

Svona misvægi hefur orðið til á árinu 2019 þegar samið var á vori á almenna markaðnum og opinberi markaðurinn hefur verið án samninga allt frá þeim tíma og fyrr. Mismunurinn á launaþróuninni er nú orðinn meiri en verið hefur á síðustu árum, en hann mun væntanlega jafnast með tímanum eftir að samningar hafa verið gerðir á opinbera markaðnum.

Síðastliðin vetur var reiknað með töluverðri kólnun í efnahagslífinu og mikil óvissa var uppi um stöðuna á vinnumarkaðnum og afleiðingar kjarasamninga. Nú, ári síðar, má segja að nokkuð vel hafi spilast úr stöðunni. Kaupmáttur jókst á milli ára þar sem verðbólga hefur verið lægri en launahækkanir á tímabilinu. Hin hliðin á því máli er auðvitað sú að atvinnuleysi hefur aukist nokkuð á sama tímabili. En hvað kjarasamninga varðar og afleiðingar þeirra er staðan nokkuð góð á almenna markaðnum.

Lesa Hagsjána í heild

Hagsjá: Minnstu launabreytingar í níu ár - en kaupmáttur enn á uppleið (PDF)

Þú gætir einnig haft áhuga á
Byggingakrani og fjölbýlishús
25. sept. 2023
Vikubyrjun 25. september 2023
Vísitala íbúðaverðs á höfuðborgarsvæðinu hækkaði um 0,7% milli mánaða í ágúst, samkvæmt gögnum sem HMS birti í síðustu viku. Vísitalan lækkaði þó nokkuð í júní og júlí og hækkunin kom því nokkuð á óvart. Í næstu viku ber hæst birting Hagstofunnar á vísitölu neysluverðs á fimmtudag.
Fasteignir
20. sept. 2023
Vísitala íbúðaverðs hækkar lítillega og verðbólguspáin með
Vísitala íbúðaverðs hækkaði um 0,7% milli mánaða í ágúst. Árshækkun vísitölunnar fór úr 0,8% í 2,0%. Undirritaðir kaupsamningar á höfuðborgarsvæðinu voru 9,6% færri í júlí en í sama mánuði í fyrra. Vísitalan er hærri en við gerðum ráð fyrir við gerð verðbólguspár fyrir septembermánuð og því færum við hana upp og spáum 7,8% ársverðbólgu í stað 7,7%.
Flugvöllur, Leifsstöð
18. sept. 2023
Aukinn þjónustuútflutningur skýrist allur af vexti ferðaþjónustu
Um 282 þúsund erlendir ferðamenn fóru um Keflavíkurflugvöll í ágúst. Ef sumarmánuðirnir eru teknir saman hafa aðeins einu sinni komið fleiri ferðamenn að sumri, árið 2018. Samkvæmt nýjustu þjóðhagsreikningum Hagstofunnar jókst þjónustuútflutningur á fyrstu tveimur fjórðungum ársins um 21%, og má rekja allan þann vöxt til ferðaþjónustunnar.
Hverasvæði
18. sept. 2023
Vikubyrjun 18. september 2023
Í síðustu viku komu tölur um brottfarir frá Leifsstöð, skráð atvinnuleysi og veltu greiðslukorta. Í þessari viku ber hæst vísitala íbúðaverðs, sem kemur á þriðjudag, og yfirlýsing fjármálastöðugleikanefndar Seðlabanka Íslands, sem gefin verður út á miðvikudaginn.
Símagreiðsla
15. sept. 2023
Frekari merki um hægari takt
Nýjar kortaveltutölur bera með sér frekari vísbendingar um að verulega sé að hægja á innlendri eftirspurn. Heildarkortavelta íslenskra heimila dróst saman um 3,4% milli ára í ágúst. Kortavelta Íslendinga innanlands var 4,3% minni en í ágúst í fyrra á föstu verðlagi og hefur nú dregist saman sex mánuði í röð. Erlendis jókst kortavelta Íslendinga um 0,7% á milli ára og kortaveltujöfnuður er jákvæður um 19,2 milljarða.
Flugvél
14. sept. 2023
Spáum 7,7% verðbólgu í september
Við spáum því að vísitala neysluverðs hækki um 0,07% milli mánaða í september og að ársverðbólga standi í stað og verði áfram 7,7%. Útsölulok hafa aftur mest áhrif til hækkunar milli mánaða í september samkvæmt spánni. Það sem helst dregur spána niður er árstíðabundin lækkun á flugfargjöldum til útlanda. Við gerum ráð fyrir að verðbólga lækki áfram næstu mánuði og verði 6,6% í desember.
Foss
11. sept. 2023
Vikubyrjun 11. september 2023
Í síðustu viku birti Seðlabankinn fundargerð peningastefnunefndar. Samkvæmt henni greiddi einn nefndarmaður atkvæði gegn tillögu seðlabankastjóra um að hækka vexti um 0,50 prósentustig á síðasta fundi nefndarinnar og hefði heldur kosið að hækka þá um 0,25 prósentustig. Í þessari viku berast gögn yfir fjölda brottfara um Leifsstöð, skráð atvinnuleysi og kortaveltu.
4. sept. 2023
Mánaðaryfirlit yfir sértryggð skuldabréf - ágúst 2023
Meðfylgjandi er mánaðarlegt yfirlit um sértryggð skuldabréf.
Bláa lónið
4. sept. 2023
Vikubyrjun 4. september 2023
Verðbólga jókst úr 7,6% í 7,7% samkvæmt ágústmælingu Hagstofunnar. Hagvöxtur mældist 4,5% á öðrum ársfjórðungi samkvæmt nýjum þjóðhagsreikningum sem Hagstofan birti í vikunni, en hagvöxtur á fyrsta ársfjórðungi mældist 7,1%. Minni vöxtur einkaneyslu skýrir að stórum hluta minni hagvöxt á öðrum ársfjórðungi.
Fataverslun
31. ágúst 2023
Hægir á hagvexti og einkaneysla á mann dregst saman
Hagvöxtur mældist 4,5% á öðrum ársfjórðungi, samkvæmt fyrsta mati Hagstofunnar. Eins og við var að búast benda tölurnar til þess að hægt hafi á hagkerfinu, en hagvöxtur mældist 7,1% á fyrsta ársfjórðungi. Vaxtahækkanir hafa tekið að tempra innlenda eftirspurn á sama tíma og hægt hefur á vexti kaupmáttar á síðustu misserum. Einkaneysla jókst örlítið en vegna hraðrar fólksfjölgunar dróst hún saman á mann.
Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur