Hag­sjá: Launa­vísi­tal­an hækk­ar enn – en hún mæl­ir ekki all­ar hreyf­ing­ar á vinnu­mark­aði

Laun á almenna markaðnum hækkuðu um 5,4% á milli janúar 2019 og 2020 á meðan þau hækkuðu um 2,6% á þeim opinbera. Mæld launavísitala hækkaði um 4,9% á sama tíma. Kjarasamningar á opinbera markaðnum gengu mjög hægt á síðasta ári og var sú staða enn uppi í janúar í ár.
27. apríl 2020

Samantekt

Samkvæmt tölum Hagstofu Íslands hækkaði launavísitalan um 0,3% milli febrúar og mars. Síðustu 12 mánuði hefur launavísitalan hækkað um 4,9%, sem er svipuð ársbreyting og var í síðasta mánuði. Árshækkunartaktur launavísitölunnar var rúmlega 4% allan seinni hluta ársins 2019, en var u.þ.b. 6% í upphafi ársins 2019.

Taka ber fram að launavísitalan hækkaði minna en ella á seinni hluta síðasta árs þar sem mjög litlar launahækkanir höfðu orðið á opinbera markaðnum, en lengi vel gekk illa að ná kjarasamningum þar. Nýir kjarasamningar BSRB-félaganna auk fleiri samninga á opinbera markaðnum ættu að hafa merkjanleg áhrif á launavísitöluna á næstu mánuðum.

Þrátt fyrir mun minni launabreytingar en á síðustu árum eykst kaupmáttur enn miðað við fyrra ár og var óbreyttur milli febrúar og mars. Kaupmáttur launa var þannig 2,8% meiri nú í mars en í mars í fyrra. Það er reyndar athyglisverð staða að kaupmáttur sé enn að aukast þegar hallað hefur undan fæti í efnahagslífinu. Reyndar eru ýmsar blikur uppi á vinnumarkaðnum sem komið verður nánar inn á síðar í Hagsjánni.

Sé litið á launabreytingar hjá stóru hópunum á vinnumarkaðnum frá janúar 2019 fram janúar 2020 sést að launin á almenna markaðnum hækkuðu um 5,4% á þessum tíma á meðan þau hækkuðu um 2,6% á þeim opinbera. Mæld launavísitala hækkaði um 4,9% á sama tíma.

Eins og áður segir gengu kjarasamningar á opinbera markaðnum mjög hægt á síðasta ári og var sú staða enn uppi í janúar í ár. Töluverðar breytingar hafa síðan orðið á þeirri stöðu, en tölur um einstaka undirþætti launavísitölunnar eru alltaf töluvert seinna á ferðinni en launavísitalan sjálf.

Meðal starfsstétta hækkuðu laun skrifstofufólks mest milli janúarmánaða 2019 og 2020, um 7,3%. Eins og áður segir hækkaði launavísitala í heild um 4,9% á sama tíma. Laun þjónustu-, sölu- og afgreiðslufólks hækkuðu næst mest milli ára, um 6,9%, en laun stjórnenda hækkuðu minnst, um 4,2%. Það er því töluverður munur á launaþróun milli þessara starfsstétta.

Sé litið til atvinnugreina hafa laun í verslun og viðgerðum hækkað mest milli ára, um 6,4%, og þar á eftir í fjármála og vátryggingarstarfsemi, um 5,7%. Laun veitinga- og gististöðum hækkuðu langminnst á milli ára, um 2,5% sem er töluvert fyrir neðan 4,9% hækkun launavísitölunnar.

Þann 1. apríl var áfangahækkun í mörgum kjarasamningum og koma þær til framkvæmda um næstu mánaðamót fyrir þá sem fá laun greidd eftir á. Töluverðar umræður hafa verið um hvort hætta ætti við þessar launahækkanir eða fresta þeim vegna ástandsins í samfélaginu og á vinnumarkaðnum. Ekkert bendir til þess að svo verði. Næsta áfangahækkun í flestum kjarasamningum á vinnumarkaðnum verður þann 1. janúar 2021. Gangi þessar hækkanir eftir má vænta þess að kaupmáttur haldi áfram að aukast þar sem reiknað er með tiltölulega lítilli verðbólgu.

Hvað kaupmáttarþróunina varðar þarf að hafa í huga að launavísitalan byggir á breytingum reglulegs tímakaups og mælir þannig laun á vinnustund í dagvinnu. Þannig er ekki um neina mælingu á vinnumagni að ræða eins og t.d. gildir um vísitölu heildarlauna sem mælir öll laun fyrir alla vinnu. Þar skiptir lengd vinnutíma máli eins og gildir um öll tekjuhugtök eins og t.d. atvinnutekjur eða ráðstöfunartekjur. Þess er því að vænta að þróun launavísitölunnar verði með öðrum hætti en t.d. þróun vísitölu heildarlauna eða atvinnutekna á næstu mánuðum þegar búast má við miklum þrengingum á vinnumarkaði.

Lesa Hagsjána í heild

Hagsjá: Launavísitalan hækkar enn – en hún mælir ekki allar hreyfingar á vinnumarkaði (PDF)

Þú gætir einnig haft áhuga á
4. sept. 2023
Mánaðaryfirlit yfir sértryggð skuldabréf
Meðfylgjandi er mánaðarlegt yfirlit um sértryggð skuldabréf.
Bláa lónið
4. sept. 2023
Vikubyrjun 4. september 2023
Verðbólga jókst úr 7,6% í 7,7% samkvæmt ágústmælingu Hagstofunnar. Hagvöxtur mældist 4,5% á öðrum ársfjórðungi samkvæmt nýjum þjóðhagsreikningum sem Hagstofan birti í vikunni, en hagvöxtur á fyrsta ársfjórðungi mældist 7,1%. Minni vöxtur einkaneyslu skýrir að stórum hluta minni hagvöxt á öðrum ársfjórðungi.
Fataverslun
31. ágúst 2023
Hægir á hagvexti og einkaneysla á mann dregst saman
Hagvöxtur mældist 4,5% á öðrum ársfjórðungi, samkvæmt fyrsta mati Hagstofunnar. Eins og við var að búast benda tölurnar til þess að hægt hafi á hagkerfinu, en hagvöxtur mældist 7,1% á fyrsta ársfjórðungi. Vaxtahækkanir hafa tekið að tempra innlenda eftirspurn á sama tíma og hægt hefur á vexti kaupmáttar á síðustu misserum. Einkaneysla jókst örlítið en vegna hraðrar fólksfjölgunar dróst hún saman á mann.
Frosnir ávextir og grænmeti
30. ágúst 2023
Ársverðbólga eykst úr 7,6% í 7,7%
Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,34% milli mánaða í ágúst og við það jókst ársverðbólga úr 7,6% í 7,7%. Við eigum þó enn von á að verðbólga hjaðni næstu mánuði og gerum nú ráð fyrir að verðbólgan verði komin niður í 6,4% í nóvember. Þetta er fyrsti mánuðurinn síðan í apríl 2021 þar sem húsnæði ber ekki ábyrgð á stærstum hluta verðbólgunnar. Nú bera bæði innfluttar vörur og þjónusta ábyrgð á stærri hluta verðbólgunnar en húsnæði.
Ferðafólk
28. ágúst 2023
Vikubyrjun 28. ágúst 2023
Í síðustu viku hækkaði Peningastefnunefnd vexti um 0,5 prósentustig. Auk þess birti SÍ Peningamál, HMS birti mánaðarskýrslu, Hagstofan birti veltu skv. VSK-skýrslum og vöru- og þjónustujöfnuð, auk þess sem nokkur uppgjör voru birt. Í þessari viku fáum við verðbólgutölur fyrir ágúst og þjóðhagsreikninga fyrir 2. ársfjórðung.
21. ágúst 2023
Vikubyrjun 21. ágúst 2023
Óleiðréttur launamunur karla og kvenna dróst saman árið 2022 frá fyrra ári úr 10,2% í 9,1%. Við útreikning á óleiðréttum mun er reiknað meðaltímakaup karla og kvenna fyrir októbermánuð hvers árs. Bæði grunnlaun og allar aukagreiðslur, eins og vegna álags eða bónusa, eru teknar með.
Fataverslun
17. ágúst 2023
Spáum 7,5% verðbólgu í ágúst
Við spáum því að vísitala neysluverðs hækki um 0,18% milli mánaða í ágúst og að ársverðbólga lækki úr 7,6% í 7,5%. Útsölulok hafa mest áhrif til hækkunar milli mánaða samkvæmt spánni. Það sem helst dregur spána niður er húsnæðisverð og árstíðabundin lækkun á flugfargjöldum til útlanda.
16. ágúst 2023
Spáum 0,25 prósentustiga stýrivaxtahækkun
Við spáum því að peningastefnunefnd Seðlabanka Íslands hækki vexti bankans um 0,25 prósentustig í næstu viku. Hækkunin yrði sú fjórtánda í röð og meginvextir bankans, vextir á sjö daga bundnum innlánum, færu úr 8,75% í 9,0%.
Íbúðahús
16. ágúst 2023
Vísitala íbúðaverðs lækkar annan mánuðinn í röð
Vísitala íbúðaverðs lækkaði um 0,8% milli mánaða í júlí. Árshækkun vísitölunnar minnkaði úr 2,7% í 0,8% og hefur ekki mælst jafn lítil síðan í janúar 2011. Undirritaðir kaupsamningar á höfuðborgarsvæðinu voru 17% færri í júní en í sama mánuði í fyrra.
Flugvöllur, Leifsstöð
14. ágúst 2023
Vikubyrjun 14. ágúst 2023
275 þúsund erlendir ferðamenn fóru um Keflavíkurflugvöll í júlí samkvæmt tölum sem Ferðamálastofa birti fyrir helgi. Erlendir ferðamenn hafa aðeins einu sinni verið fleiri í júlímánuði, á metferðamannaárinu 2018 þegar þeir voru tæplega 279 þúsund. Brottfarir Íslendinga voru tæplega 71 þúsund talsins í júlí, fleiri en nokkurn tímann í júlímánuði.
Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur