Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur

Hag­sjá: Launa­vísi­tal­an hækk­ar enn – en hún mæl­ir ekki all­ar hreyf­ing­ar á vinnu­mark­aði

Laun á almenna markaðnum hækkuðu um 5,4% á milli janúar 2019 og 2020 á meðan þau hækkuðu um 2,6% á þeim opinbera. Mæld launavísitala hækkaði um 4,9% á sama tíma. Kjarasamningar á opinbera markaðnum gengu mjög hægt á síðasta ári og var sú staða enn uppi í janúar í ár.
27. apríl 2020

Samantekt

Samkvæmt tölum Hagstofu Íslands hækkaði launavísitalan um 0,3% milli febrúar og mars. Síðustu 12 mánuði hefur launavísitalan hækkað um 4,9%, sem er svipuð ársbreyting og var í síðasta mánuði. Árshækkunartaktur launavísitölunnar var rúmlega 4% allan seinni hluta ársins 2019, en var u.þ.b. 6% í upphafi ársins 2019.

Taka ber fram að launavísitalan hækkaði minna en ella á seinni hluta síðasta árs þar sem mjög litlar launahækkanir höfðu orðið á opinbera markaðnum, en lengi vel gekk illa að ná kjarasamningum þar. Nýir kjarasamningar BSRB-félaganna auk fleiri samninga á opinbera markaðnum ættu að hafa merkjanleg áhrif á launavísitöluna á næstu mánuðum.

Þrátt fyrir mun minni launabreytingar en á síðustu árum eykst kaupmáttur enn miðað við fyrra ár og var óbreyttur milli febrúar og mars. Kaupmáttur launa var þannig 2,8% meiri nú í mars en í mars í fyrra. Það er reyndar athyglisverð staða að kaupmáttur sé enn að aukast þegar hallað hefur undan fæti í efnahagslífinu. Reyndar eru ýmsar blikur uppi á vinnumarkaðnum sem komið verður nánar inn á síðar í Hagsjánni.

Sé litið á launabreytingar hjá stóru hópunum á vinnumarkaðnum frá janúar 2019 fram janúar 2020 sést að launin á almenna markaðnum hækkuðu um 5,4% á þessum tíma á meðan þau hækkuðu um 2,6% á þeim opinbera. Mæld launavísitala hækkaði um 4,9% á sama tíma.

Eins og áður segir gengu kjarasamningar á opinbera markaðnum mjög hægt á síðasta ári og var sú staða enn uppi í janúar í ár. Töluverðar breytingar hafa síðan orðið á þeirri stöðu, en tölur um einstaka undirþætti launavísitölunnar eru alltaf töluvert seinna á ferðinni en launavísitalan sjálf.

Meðal starfsstétta hækkuðu laun skrifstofufólks mest milli janúarmánaða 2019 og 2020, um 7,3%. Eins og áður segir hækkaði launavísitala í heild um 4,9% á sama tíma. Laun þjónustu-, sölu- og afgreiðslufólks hækkuðu næst mest milli ára, um 6,9%, en laun stjórnenda hækkuðu minnst, um 4,2%. Það er því töluverður munur á launaþróun milli þessara starfsstétta.

Sé litið til atvinnugreina hafa laun í verslun og viðgerðum hækkað mest milli ára, um 6,4%, og þar á eftir í fjármála og vátryggingarstarfsemi, um 5,7%. Laun veitinga- og gististöðum hækkuðu langminnst á milli ára, um 2,5% sem er töluvert fyrir neðan 4,9% hækkun launavísitölunnar.

Þann 1. apríl var áfangahækkun í mörgum kjarasamningum og koma þær til framkvæmda um næstu mánaðamót fyrir þá sem fá laun greidd eftir á. Töluverðar umræður hafa verið um hvort hætta ætti við þessar launahækkanir eða fresta þeim vegna ástandsins í samfélaginu og á vinnumarkaðnum. Ekkert bendir til þess að svo verði. Næsta áfangahækkun í flestum kjarasamningum á vinnumarkaðnum verður þann 1. janúar 2021. Gangi þessar hækkanir eftir má vænta þess að kaupmáttur haldi áfram að aukast þar sem reiknað er með tiltölulega lítilli verðbólgu.

Hvað kaupmáttarþróunina varðar þarf að hafa í huga að launavísitalan byggir á breytingum reglulegs tímakaups og mælir þannig laun á vinnustund í dagvinnu. Þannig er ekki um neina mælingu á vinnumagni að ræða eins og t.d. gildir um vísitölu heildarlauna sem mælir öll laun fyrir alla vinnu. Þar skiptir lengd vinnutíma máli eins og gildir um öll tekjuhugtök eins og t.d. atvinnutekjur eða ráðstöfunartekjur. Þess er því að vænta að þróun launavísitölunnar verði með öðrum hætti en t.d. þróun vísitölu heildarlauna eða atvinnutekna á næstu mánuðum þegar búast má við miklum þrengingum á vinnumarkaði.

Lesa Hagsjána í heild

Hagsjá: Launavísitalan hækkar enn – en hún mælir ekki allar hreyfingar á vinnumarkaði (PDF)

Þú gætir einnig haft áhuga á
Hús í Reykjavík
7. júlí 2025
Matur og húsnæði helstu drifkraftar verðbólgu
Hækkandi matvöruverð og húsnæðiskostnaður eru þeir þættir sem eiga stærstan þátt í því að viðhalda verðbólgu á Íslandi um þessar mundir. Verðbólga mældist 4,2% í júní, nokkuð umfram spár. Ef matvara og húsnæði væru ekki hluti af vísitölu neysluverðs hefði verðbólga verið undir markmiði Seðlabankans frá því í ágúst í fyrra. Þættir á borð við sterkari krónu og lækkandi olíuverð hafa líkast til haldið aftur af verðhækkunum á ýmsum vörum upp á síðkastið, en á móti hefur þjónustuverð hækkað.
Bakarí
7. júlí 2025
Vikubyrjun 7. júlí 2025
Hagstofa Íslands spáir 2,2% hagvexti á yfirstandandi ári, samkvæmt hagspá sem birt var á föstudaginn. Hagvaxtarhorfur hafa verið færðar upp frá marsspánni þegar gert var ráð fyrir 1,8% hagvexti á árinu. Hagstofan spáir lítillega auknu atvinnuleysi næstu misserin, en Vinnumálastofnun birtir atvinnuleysistölur fyrir júnímánuð síðar í þessari viku.
1. júlí 2025
Mánaðamót 1. júlí 2025
Mánaðarlegt fréttabréf frá Greiningardeild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.
Flugvél á flugvelli
30. júní 2025
Vikubyrjun 30. júní 2025
Verðbólga jókst úr 3,8% og mældist 4,2% í júní. Aukin verðbólga skýrist aðallega af auknum þrýstingi á innfluttum vörum en einnig af hækkandi flugfargjöldum og verðhækkun á þjónustu. Þá jókst velta samkvæmt virðisaukaskattsskýrslum um 1,5% að raunvirði í mars og apríl.
Paprika
27. júní 2025
Verðbólga umfram væntingar
Verðbólga mældist 4,2% í júní og jókst úr 3,8% frá því í maí. Verðlag hækkaði umfram spár, en við höfðum spáð 3,9% verðbólgu. Aukin verðbólga skýrist aðallega af auknum verðþrýstingi á innfluttum vörum, einkum fötum, skóm og tómstundarvörum, en einnig af hækkandi flugfargjöldum og verðhækkun á þjónustu.
Orlofshús á Íslandi
27. júní 2025
Viðskipti með sumarhús færast aftur í aukana
Sumarhúsum á Íslandi hefur fjölgað um 45% á síðustu 20 árum. Viðskipti með sumarhús færðust verulega í aukana á tímum faraldursins. Fyrst eftir faraldurinn hægðist um en nú virðist aftur hafa glaðnað yfir markaðnum.
Herðubreið
25. júní 2025
Áfram merki um viðnámsþrótt í hagkerfinu
Velta samkvæmt virðisaukaskattsskýrslum jókst um 1,5% að raunvirði í mars og apríl og um 5,2% í janúar og febrúar, samkvæmt nýbirtum gögnum Hagstofunnar. Veltugögnin bera þess merki að hagkerfið standi vaxtastigið vel af sér sem er í takt við aukinn hagvöxt í byrjun árs. Það sem af er ári hefur velta aukist mest í sölu og viðhaldi á bílum en einnig má greina aukin umsvif í helstu útflutningsgreinunum: álframleiðslu, sjávarútvegi og ferðaþjónustu.
Ferðafólk
23. júní 2025
Færri ferðamenn en meiri ferðaþjónusta?
Færri ferðamenn hafa heimsótt Ísland það sem af er ári en á sama tíma í fyrra. Þrátt fyrir það hefur erlend kortavelta aukist á milli ára og það sama má segja um útflutningstekjur af ferðaþjónustu. Við teljum ýmislegt benda til þess að erlendir ferðamenn hafi verið fleiri síðustu mánuði en talning Ferðamálastofu segir til um.
Íbúðahús
23. júní 2025
Vikubyrjun 23. júní 2025
Vísitala íbúðaverðs lækkaði um 0,45% á milli mánaða í maí. Vísitalan lækkaði þar með í fyrsta sinn á þessu ári og ársbreytingin hefur ekki verið jafn lítil frá því í byrjun síðasta árs. Áfram er kraftur í kortaveltu Íslendinga, ekki síst erlendis.
Kortagreiðsla
19. júní 2025
Kortavelta Íslendinga erlendis eykst og veldur auknum greiðslukortahalla
Kortavelta jókst um 6,8% á milli ára í maí að raunvirði þar af jókst hún um 21% erlendis. Það sem af er ári hefur kortavelta aukist um 5,5% frá sama tímabili í fyrra, að teknu tilliti til verðlags og gengis. Íslendingar hafa aldrei farið í fleiri utanlandsferðir í maímánuði en nú í ár. Greiðslukortajöfnuður var neikvæður um 4,2 ma.kr. sem er töluvert meiri halli en í maí í fyrra.