Hag­sjá: Launa­breyt­ing­ar áfram mjög hóf­leg­ar

Þrátt fyrir að hækkunartaktur launa hafi lækkað nokkuð stöðugt hefur kaupmáttur launa aukist mikið og var t.d. rúmlega 17% meiri nú í nóvember en í árslok 2015. Kaupmáttur hefur aukist áfram á þessu ári og var 1,5% meiri í nóvember en í nóvember í fyrra. Í langtímasamhengi hefur kaupmáttur aldrei verið meiri og hefur hann aukist nær stöðugt frá árinu 2010.
3. janúar 2020

Samantekt

Samkvæmt tölum Hagstofu Íslands hækkaði launavísitalan um 0,16% milli október og nóvember. Síðustu 12 mánuði hefur launavísitalan hækkað um 4,2%, sem er sama ársbreyting og verið hefur síðustu 3 mánuði, og hefur hún ekki verið svona lítil síðan í ársbyrjun 2011.

Á árinu 2016 hækkaði launavísitalan að jafnaði um 0,7% á mánuði, um 0,6% 2017, 0,5% 2018 og um 0,37% það sem af er þessu ári. Þróunin hefur því verið nokkuð jöfn niður á við.

Breytingar á launavísitölunni eru minni en ætti að vera þar sem ekki hefur verið um neinar kjarasamningsbundnar launabreytingar að ræða á opinbera markaðnum á seinni hluta ársins 2019. Hluti vinnumarkaðarins hefur því verið nær frosinn hvað launabreytingar áhrærir og hefur það auðvitað áhrif á þróun vísitölunnar.

Viðræður vegna kjarasamninga flestra hópa á opinbera markaðnum hafa staðið yfir frá því í vor án þess að samningar hafi verið gerðir við stærstu hópana.

Þrátt fyrir að hækkunartaktur launa hafi lækkað nokkuð stöðugt hefur kaupmáttur launa aukist mikið og var t.d. rúmlega 17% meiri nú í nóvember en í árslok 2015. Kaupmáttur hefur aukist áfram á þessu ári og var 1,5% meiri í nóvember en í nóvember í fyrra.

Í langtímasamhengi hefur kaupmáttur aldrei verið meiri og hefur hann aukist nær stöðugt frá árinu 2010. Fyrir hrun var kaupmáttur hæstur á miðju ári 2008, en hann er tæplega 26% hærri núna en þá. Sé litið á síðustu 10 ár var kaupmáttur nú í nóvember þannig 25% meiri en hann var í nóvember 2009. Það eru ekki margar þjóðir sem hafa upplifað meiri kaupmáttaraukningu á síðustu 10 árum.

Næstu samningsbundnu launabreytingar á almenna markaðnum verða ekki fyrr en í apríl og því má búast við að kaupmáttur láti eitthvað undan síga fram að því, nema launaskrið byrji að taka við sér. Þó eru þess ekki mikil merki, enda spenna á vinnumarkaði farið minnkandi eins og sést t.d. á auknu atvinnuleysi og minni atvinnuþátttöku.

Tölur frá Hagstofunni um nánari samsetningu launavísitölunnar ná fram til september 2019. Sé litið á launabreytingar stóru hópanna á vinnumarkaði á einu ári, frá 3. ársfjórðungi 2018 til sama tíma í ár, má sjá að áhrif kjarasamninga skipta verulegu máli. Launahækkanir á almenna markaðnum á þessum tíma voru þannig verulega meiri en á þeim opinbera. Kjarasamningar á almenna markaðnum voru gerðir í byrjun apríl og vikunum þar á eftir, en í ágúst höfðu ekki verið gerðir neinir samningar á opinbera markaðnum. Launabreytingar á opinbera markaðnum milli 2. og 3. ársfjórðungs voru þannig óverulegar.

Breyting launa eftir starfsstéttum á einu ári frá 3. ársfjórðungi 2018 til sama tíma 2019 var mest hjá tæknum og sérmenntuðu fólki, 6,6%, og næst mest hjá þjónustu-, sölu- og afgreiðslufólki, 6%. Launavísitalan fyrir almenna markaðinn hækkaði um 5% á þessum tíma og því hafa laun þessara hópa hækkað nokkuð umfram meðaltal almenna markaðarins. Laun sérfræðinga og stjórnenda hækkuðu áberandi minnst á þessu tímabili, eða undir 4%, sem er lægra en hækkun launavísitölu.

Frá 3. ársfjórðungi 2018 til sama tíma 2019 hafa laun í atvinnugreinum hækkað mest í verslun og viðgerðum, eða um 5,8%, og næst mest í flutningum og geymslu, um 5,5%. Eins og áður segir hækkaði launavísitalan á almenna markaðnum um 5%. Laun hækkuðu minnst á þessum tíma í veitustarfsemi, 3,2%, og í fjármála- og vátryggingarstarfsemi, 3,6%.

Nú hefur kjarasamningum verið lokað fyrir nær allan almenna markaðinn. Blaðamenn eru enn í erfiðum viðræðum og flugvirkjar eru nú að taka afstöðu til kjarasamnings. Langstærstur hluti opinbera markaðarins er enn með lausa samninga. Rammi lífskjarasamningsins frá 3. apríl hefur náð fótfestu á nær öllum almenna markaðnum og einnig þeim fáu samningum sem hafa verið gerðir á þeim opinbera.

Enn sjást ekki nein merki um launaskrið eins og hefur oft orðið þegar hækkanir í kjarasamningum eru mestar á neðri enda launaskalans. Staðan á vinnumarkaði er þannig nú að ekki er að vænta mikils launaskriðs.

Lesa Hagsjána í heild

Hagsjá: Launabreytingar áfram mjög hóflegar (PDF)

Þú gætir einnig haft áhuga á
Fjölskylda við sumarbústað
30. okt. 2024
Verðbólga lækkar áfram og mælist 5,1% í október
Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,28% á milli mánaða í október og verðbólga lækkar því úr 5,4% í 5,1%. Verð á mat og drykkjarvörum og flugfargjöld til útlanda höfðu mest áhrif til hækkunar. Reiknuð leiga hækkaði mjög lítið á milli mánaða. Kílómetragjald á bensín- og olíubíla verður með í verðmælingum Hagstofunnar.
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn
28. okt. 2024
Vikubyrjun 28. október 2024
Í vikunni birtir Hagstofan verðbólgutölur fyrir októbermánuð. Þessar verðbólgutölur verða þær síðustu fyrir næstu vaxtaákvörðun sem verður tilkynnt þann 20. nóvember nk. Í síðustu viku birti Hagstofan veltu skv. VSK-skýrslum, niðurstöður úr vinnumarkaðsrannsókn og launavísitölu. Þá er uppgjörstímabilið í kauphöllinni áfram í fullum gangi.
Vélsmiðja Guðmundar
23. okt. 2024
Velta í hagkerfinu eykst og tæknigreinar draga vagninn
Velta í hagkerfinu jókst um 2,1% á milli ára í júlí og ágúst að raunvirði, samkvæmt virðisaukaskattskýrslum. Svo mikið hefur veltan ekki aukist frá því á VSK-tímabilinu janúar-febrúar árið 2023, þegar hagkerfið var enn að rétta úr kútnum eftir covid-samdráttinn.
Fiskveiðinet
22. okt. 2024
Meiri hagvöxtur ef loðna finnst
Hafrannsóknarstofnun leggur til að ekki verði gefinn út loðnukvóti fyrir veiðitímabilið 2024/2025. Ráðgjöfin verður uppfærð í janúar, þegar nýjar mælingar fara fram og því er ekki útséð um loðnuveiðar á næsta ári. Fyndist loðna í nægilegu magni hefði það töluverð áhrif á hagvöxt á næsta ári. Loðna hefur verið veidd hér á landi frá árinu 1962 og aðeins þrisvar orðið algjör loðnubrestur, árin 2019, 2020 og nú síðast í ár. 
21. okt. 2024
Vikubyrjun 21. október 2024
Í síðustu viku birtum við hagspá til ársins 2027. Vísitala íbúðaverðs og vísitala leiguverðs lækkuðu á milli mánaða í september og greiðslukortavelta heimilanna dróst saman á milli ára innanlands en jókst erlendis. Seðlabankinn birti fundargerð peningastefnunefndar og voru allir nefndarmenn sammála um að lækka vexti. Nokkur fyrirtæki birta uppgjör í þessari viku.
15. okt. 2024
Morgunfundur um hagspá til 2027 - upptökur
Hagspá Landsbankans til ársins 2027 var kynnt á morgunfundi í Silfurbergi Hörpu þriðjudaginn 15. október 2024 en auk þess var fjallað um stöðu og horfur á alþjóðlegum mörkuðum og í áhugaverðum pallborðsumræðum ræddu forstjórar fjögurra útflutningsfyrirtækja um tækifæri og áskoranir í útflutningi.
Hagspá Landsbankans
15. okt. 2024
Hagspá til 2027: Hagkerfið nær andanum
Greiningardeild Landsbankans spáir því að hagkerfið standi nánast í stað á milli ára í ár og að landsframleiðsla dragist saman um 0,1%. Bakslag í útflutningsgreinum setti svip sinn á fyrri hluta árs, loðnubrestur og hægari vöxtur ferðaþjónustu ollu samdrætti á sama tíma og háir vextir hafa kælt eftirspurnina sem engu að síður mælist nokkuð kröftug.
Smiður
14. okt. 2024
Vikubyrjun 14. október 2024
Í fyrramálið kynnum við nýja hagspá til ársins 2027 á morgunfundi í Hörpu. HMS birtir í vikunni vísitölu íbúðaverðs, vísitölu leiguverðs og mánaðarskýrslu um húsnæðismarkaðinn. Á miðvikudag birtist svo fundargerð peningastefnunefndar. Í síðustu viku bar hæst að erlendum ferðamönnum fjölgaði aðeins á milli ára í september á sama tíma og atvinnuleysi jókst lítillega.
Frosnir ávextir og grænmeti
10. okt. 2024
Spáum að verðbólga hjaðni í 5,1% í október 
Við spáum því að vísitala neysluverðs hækki um 0,27% á milli mánaða í október og að verðbólga lækki úr 5,4% niður í 5,1%. Við eigum von á áframhaldandi hjöðnun næstu mánuði og að ársverðbólga verði komin niður í 4,2% í janúar á næsta ári.
Seðlabanki Íslands
7. okt. 2024
Vikubyrjun 7. október 2024
Peningastefnunefnd Seðlabankans lækkaði vexti í síðustu viku, í fyrsta sinn í fjögur ár. Stýrivextir eru nú 9% eftir að hafa staðið í 9,25% í meira en ár. Verðbólga á evrusvæðinu er enn á niðurleið og mældist 1,8% í september, undir 2% verðbólgumarkmiði. Verðbólgutölur í Bandaríkjunum verða birtar í þessari viku.
Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur