Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur

Hag­sjá: Launa­breyt­ing­ar áfram mjög hóf­leg­ar

Þrátt fyrir að hækkunartaktur launa hafi lækkað nokkuð stöðugt hefur kaupmáttur launa aukist mikið og var t.d. rúmlega 17% meiri nú í nóvember en í árslok 2015. Kaupmáttur hefur aukist áfram á þessu ári og var 1,5% meiri í nóvember en í nóvember í fyrra. Í langtímasamhengi hefur kaupmáttur aldrei verið meiri og hefur hann aukist nær stöðugt frá árinu 2010.
3. janúar 2020

Samantekt

Samkvæmt tölum Hagstofu Íslands hækkaði launavísitalan um 0,16% milli október og nóvember. Síðustu 12 mánuði hefur launavísitalan hækkað um 4,2%, sem er sama ársbreyting og verið hefur síðustu 3 mánuði, og hefur hún ekki verið svona lítil síðan í ársbyrjun 2011.

Á árinu 2016 hækkaði launavísitalan að jafnaði um 0,7% á mánuði, um 0,6% 2017, 0,5% 2018 og um 0,37% það sem af er þessu ári. Þróunin hefur því verið nokkuð jöfn niður á við.

Breytingar á launavísitölunni eru minni en ætti að vera þar sem ekki hefur verið um neinar kjarasamningsbundnar launabreytingar að ræða á opinbera markaðnum á seinni hluta ársins 2019. Hluti vinnumarkaðarins hefur því verið nær frosinn hvað launabreytingar áhrærir og hefur það auðvitað áhrif á þróun vísitölunnar.

Viðræður vegna kjarasamninga flestra hópa á opinbera markaðnum hafa staðið yfir frá því í vor án þess að samningar hafi verið gerðir við stærstu hópana.

Þrátt fyrir að hækkunartaktur launa hafi lækkað nokkuð stöðugt hefur kaupmáttur launa aukist mikið og var t.d. rúmlega 17% meiri nú í nóvember en í árslok 2015. Kaupmáttur hefur aukist áfram á þessu ári og var 1,5% meiri í nóvember en í nóvember í fyrra.

Í langtímasamhengi hefur kaupmáttur aldrei verið meiri og hefur hann aukist nær stöðugt frá árinu 2010. Fyrir hrun var kaupmáttur hæstur á miðju ári 2008, en hann er tæplega 26% hærri núna en þá. Sé litið á síðustu 10 ár var kaupmáttur nú í nóvember þannig 25% meiri en hann var í nóvember 2009. Það eru ekki margar þjóðir sem hafa upplifað meiri kaupmáttaraukningu á síðustu 10 árum.

Næstu samningsbundnu launabreytingar á almenna markaðnum verða ekki fyrr en í apríl og því má búast við að kaupmáttur láti eitthvað undan síga fram að því, nema launaskrið byrji að taka við sér. Þó eru þess ekki mikil merki, enda spenna á vinnumarkaði farið minnkandi eins og sést t.d. á auknu atvinnuleysi og minni atvinnuþátttöku.

Tölur frá Hagstofunni um nánari samsetningu launavísitölunnar ná fram til september 2019. Sé litið á launabreytingar stóru hópanna á vinnumarkaði á einu ári, frá 3. ársfjórðungi 2018 til sama tíma í ár, má sjá að áhrif kjarasamninga skipta verulegu máli. Launahækkanir á almenna markaðnum á þessum tíma voru þannig verulega meiri en á þeim opinbera. Kjarasamningar á almenna markaðnum voru gerðir í byrjun apríl og vikunum þar á eftir, en í ágúst höfðu ekki verið gerðir neinir samningar á opinbera markaðnum. Launabreytingar á opinbera markaðnum milli 2. og 3. ársfjórðungs voru þannig óverulegar.

Breyting launa eftir starfsstéttum á einu ári frá 3. ársfjórðungi 2018 til sama tíma 2019 var mest hjá tæknum og sérmenntuðu fólki, 6,6%, og næst mest hjá þjónustu-, sölu- og afgreiðslufólki, 6%. Launavísitalan fyrir almenna markaðinn hækkaði um 5% á þessum tíma og því hafa laun þessara hópa hækkað nokkuð umfram meðaltal almenna markaðarins. Laun sérfræðinga og stjórnenda hækkuðu áberandi minnst á þessu tímabili, eða undir 4%, sem er lægra en hækkun launavísitölu.

Frá 3. ársfjórðungi 2018 til sama tíma 2019 hafa laun í atvinnugreinum hækkað mest í verslun og viðgerðum, eða um 5,8%, og næst mest í flutningum og geymslu, um 5,5%. Eins og áður segir hækkaði launavísitalan á almenna markaðnum um 5%. Laun hækkuðu minnst á þessum tíma í veitustarfsemi, 3,2%, og í fjármála- og vátryggingarstarfsemi, 3,6%.

Nú hefur kjarasamningum verið lokað fyrir nær allan almenna markaðinn. Blaðamenn eru enn í erfiðum viðræðum og flugvirkjar eru nú að taka afstöðu til kjarasamnings. Langstærstur hluti opinbera markaðarins er enn með lausa samninga. Rammi lífskjarasamningsins frá 3. apríl hefur náð fótfestu á nær öllum almenna markaðnum og einnig þeim fáu samningum sem hafa verið gerðir á þeim opinbera.

Enn sjást ekki nein merki um launaskrið eins og hefur oft orðið þegar hækkanir í kjarasamningum eru mestar á neðri enda launaskalans. Staðan á vinnumarkaði er þannig nú að ekki er að vænta mikils launaskriðs.

Lesa Hagsjána í heild

Hagsjá: Launabreytingar áfram mjög hóflegar (PDF)

Þú gætir einnig haft áhuga á
1. júlí 2025
Mánaðamót 1. júlí 2025
Mánaðarlegt fréttabréf frá Greiningardeild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.
Flugvél á flugvelli
30. júní 2025
Vikubyrjun 30. júní 2025
Verðbólga jókst úr 3,8% og mældist 4,2% í júní. Aukin verðbólga skýrist aðallega af auknum þrýstingi á innfluttum vörum en einnig af hækkandi flugfargjöldum og verðhækkun á þjónustu. Þá jókst velta samkvæmt virðisaukaskattsskýrslum um 1,5% að raunvirði í mars og apríl.
Paprika
27. júní 2025
Verðbólga umfram væntingar
Verðbólga mældist 4,2% í júní og jókst úr 3,8% frá því í maí. Verðlag hækkaði umfram spár, en við höfðum spáð 3,9% verðbólgu. Aukin verðbólga skýrist aðallega af auknum verðþrýstingi á innfluttum vörum, einkum fötum, skóm og tómstundarvörum, en einnig af hækkandi flugfargjöldum og verðhækkun á þjónustu.
Orlofshús á Íslandi
27. júní 2025
Viðskipti með sumarhús færast aftur í aukana
Sumarhúsum á Íslandi hefur fjölgað um 45% á síðustu 20 árum. Viðskipti með sumarhús færðust verulega í aukana á tímum faraldursins. Fyrst eftir faraldurinn hægðist um en nú virðist aftur hafa glaðnað yfir markaðnum.
Herðubreið
25. júní 2025
Áfram merki um viðnámsþrótt í hagkerfinu
Velta samkvæmt virðisaukaskattsskýrslum jókst um 1,5% að raunvirði í mars og apríl og um 5,2% í janúar og febrúar, samkvæmt nýbirtum gögnum Hagstofunnar. Veltugögnin bera þess merki að hagkerfið standi vaxtastigið vel af sér sem er í takt við aukinn hagvöxt í byrjun árs. Það sem af er ári hefur velta aukist mest í sölu og viðhaldi á bílum en einnig má greina aukin umsvif í helstu útflutningsgreinunum: álframleiðslu, sjávarútvegi og ferðaþjónustu.
Ferðafólk
23. júní 2025
Færri ferðamenn en meiri ferðaþjónusta?
Færri ferðamenn hafa heimsótt Ísland það sem af er ári en á sama tíma í fyrra. Þrátt fyrir það hefur erlend kortavelta aukist á milli ára og það sama má segja um útflutningstekjur af ferðaþjónustu. Við teljum ýmislegt benda til þess að erlendir ferðamenn hafi verið fleiri síðustu mánuði en talning Ferðamálastofu segir til um.
Íbúðahús
23. júní 2025
Vikubyrjun 23. júní 2025
Vísitala íbúðaverðs lækkaði um 0,45% á milli mánaða í maí. Vísitalan lækkaði þar með í fyrsta sinn á þessu ári og ársbreytingin hefur ekki verið jafn lítil frá því í byrjun síðasta árs. Áfram er kraftur í kortaveltu Íslendinga, ekki síst erlendis.
Kortagreiðsla
19. júní 2025
Kortavelta Íslendinga erlendis eykst og veldur auknum greiðslukortahalla
Kortavelta jókst um 6,8% á milli ára í maí að raunvirði þar af jókst hún um 21% erlendis. Það sem af er ári hefur kortavelta aukist um 5,5% frá sama tímabili í fyrra, að teknu tilliti til verðlags og gengis. Íslendingar hafa aldrei farið í fleiri utanlandsferðir í maímánuði en nú í ár. Greiðslukortajöfnuður var neikvæður um 4,2 ma.kr. sem er töluvert meiri halli en í maí í fyrra.
Hús í Reykjavík
16. júní 2025
Vikubyrjun 16. júní 2025
Í síðustu viku fór fram uppgjör við eigendur HFF-bréfa. Erlendum ferðamönnum fjölgaði aðeins á milli ára í maí og atvinnuleysi jókst á milli ára. Í vikunni fram undan birtir HMS vísitölu íbúðaverðs, vísitölu leiguverðs og mánaðarskýrslu.
12. júní 2025
Spáum 3,9% verðbólgu í júní
Við spáum því að verðbólga aukist lítillega í júní og mælist 3,9%. Verðbólga helst líklega nær óbreytt í sumar en eykst svo aðeins með haustinu, þegar einskiptisliðir vegna skólagjalda og skólamáltíða detta út úr tólf mánaða taktinum. Við gerum áfram ráð fyrir 4,0% verðbólgu í árslok.