Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur

Hag­sjá: Hlut­ur sveit­ar­fé­lag­anna eykst í starf­semi hins op­in­bera

Fjárfesting sveitarfélaganna var um 33% af opinberri fjárfestingu á árinu 2009, en var komin upp í 44% á síðasta ári. Frá árinu 2009 hafa fjárfestingar sveitarfélaganna rúmlega tvöfaldast að nafnvirði á sama tíma og fjárfestingar ríkissjóðs hafa aukist um tæp 30%. Stór hluti af aukningu sveitarfélaganna hefur komið á síðustu tveimur árum.
6. mars 2019

Samantekt

Samkvæmt bráðabirgðaniðurstöðum þjóðhagsreikninga, sem Hagstofan birti í síðustu viku, jókst samneysla að raungildi um 3,3% árið 2018 eftir að hafa aukist um 3,6% árið áður. Samneysla jókst frekar hægt á árunum 2013-2015, en hefur síðan aukist hraðar. Frá árinu 1980 hefur samneyslan aukist um 3,1% að meðaltali á ári en um 2,4% á ári frá 1990. Opinberar fjárfestingar jukust um 23% árið 2018 sem er sama aukning og var 2017. Opinber fjárfesting hafði nánast staðið í stað næstu tvö ár þar á undan eftir að hafa aukist nokkuð á árunum 2013 og 2014.

Hlutfall samneyslu af vergri landsframleiðslu (VLF) var 23,6% samkvæmt fyrstu tölum og hefur ekki verið hærra síðan 2014 þegar það var 23,9%. Þá hafði hlutfallið lækkað lítillega á árunum þar á undan. Þetta hlutfall hefur hækkað síðustu tvö ár í samræmi við markmið fjármálaáætlunar frá í fyrra, en þar var gert ráð fyrir að þetta hlutfall yrði í kringum 23,6% fram til 2023. Hlutur opinberra fjárfestinga af vergri landsframleiðslu hækkaði í 3,7% 2018, úr 2,6% árið 2016. Hlutfallið hefur ekki verið hærra frá árinu 2009 þegar það var um 3,8%.

Sé litið á þróun samneyslu frá árinu 2009 fram til 2018 má sjá að aukningin hefur verið meiri hjá sveitarfélögunum en hjá ríkissjóði og almannatryggingum. Val á upphafspunkti getur auðvitað skipt máli við svona samanburð og sama má segja um tilflutning verkefna milli ríkissjóðs og sveitarfélaga. Samneysla sveitarfélaganna hefur aukist um 83% frá árinu 2009 á sama tíma og aukningin hefur verið 49% hjá ríkissjóði.

Í samræmi við þessa þróun hefur hlutur sveitarfélaganna í samneyslunni aukist nokkuð á tímabilinu 2009-2018. Í upphafi tímabilsins var hlutur ríkissjóðs 53% en var kominn niður í 49% á síðasta ári. Hlutfall almannatrygginga var stöðugt í 11% allt tímabilið og hlutur sveitarfélaganna var kominn upp í 40% á árinu 2018.

Eins og áður segir hafa opinberar fjárfestingar aukist um 23% tvö ár í röð. Aukning hefur orðið bæði hjá ríkissjóði og sveitarfélögum. Aukningin fór seinna af stað hjá sveitarfélögunum en þar hefur hún verið mikil á síðustu tveimur árum. Á síðustu tveimur árum hefur aukningin verið rúm 30% hjá ríkissjóði en vel yfir 60% hjá sveitarfélögunum.

Fjárfesting sveitarfélaganna var um 33% af opinberri fjárfestingu á árinu 2009, en var komin upp í 44% á síðasta ári. Eins og áður segir ber að hafa í huga að samanburður við árið 2009 getur verið sérstakur, t.d. var samdrátturinn í kjölfar hrunsins mörgum sveitarfélögum mjög erfiður. Frá árinu 2009 hafa fjárfestingar sveitarfélaganna rúmlega tvöfaldast að nafnvirði á sama tíma og fjárfestingar ríkissjóðs hafa aukist um tæp 30%. Stór hluti af aukningu sveitarfélaganna hefur komið á síðustu tveimur árum.

Í nýlegri Hagsjá var fjallað um áform um opinberar framkvæmdir og því spáð að töluvert stökk yrði í opinberum framkvæmdum á þessu ári. Verði áform um stórfelldar fjárfestingar í innviðum þar sem gjaldtaka væri hluti af myndinni gætu opinberar fjárfestingar aukist enn meira. Út frá hagstjórnarsjónarmiði er eðlilegt að opinberar fjárfestingar séu meiri í niðursveiflu þegar fjárfesting atvinnuveganna minnkar.

Í síðustu spá Hagfræðideildar var gert ráð fyrir að opinber fjárfesting ykist um 18% að raunvirði í fyrra. Fyrstu tölur benda til 23% aukningar. Þá reiknuðum við með um 10% aukningu bæði árin 2019 og 2020 og 5% 2021. Það myndi þýða að opinber fjárfesting færi yfir 4% af VLF á árinu 2020, en hún var að meðaltali 4,5% á árunum 1998-2008 og 3,1% af VLF á árunum 2008-2017. Ekki er ólíklegt að spá deildarinnar breytist við endurskoðun í maí 2019.

Lesa Hagsjána í heild

Hagsjá: Hlutur sveitarfélaganna eykst í starfsemi hins opinbera (PDF)

Þú gætir einnig haft áhuga á
Gönguleið
16. apríl 2025
Óljósar horfur í ferðaþjónustu vegna sviptinga í alþjóðasamskiptum
Sviptingar í alþjóðaviðskiptum gætu haft margvísleg áhrif á ferðaþjónustu hér á landi. Tollar gætu rýrt kaupmátt Bandaríkjamanna og haft áhrif á komur þeirra hingað til lands. Auk þess eru merki um að áhugi Evrópubúa á að heimsækja Bandaríkin fari dvínandi, sem gæti haft áhrif hingað heim, enda hafa Evrópubúar gjarnan komið við á Íslandi á leið sinni vestur um haf. Í nýrri hagspá gerum við ráð fyrir samdrætti í ferðaþjónustu á þessu ári, en að hún taki aftur við sér á næstu tveimur árum.
Mynt 100 kr.
14. apríl 2025
Vikubyrjun 14. apríl 2025
Í síðustu viku birtum við hagspá til næstu ára þar sem við spáum 1,4% hagvexti í ár og um 2% hagvexti næstu árin. Ferðamönnum fækkaði um 13,8% milli ára í mars. Skráð atvinnuleysi í mars var 0,4 prósentustigum hærra en í mars í fyrra. Þau tíðindi bárust einnig að skuldabréfaeigendur ÍL-sjóðs hefðu samþykkt að breyta skilmálum bréfanna sem heimilar útgefanda að gera upp bréfin. Í þessari viku birtir svo HMS vísitölu íbúðaverðs og leiguverðs.
Paprika
10. apríl 2025
Spáum 4% verðbólgu í apríl
Við spáum því að vísitala neysluverðs hækki um 0,77% á milli mánaða í apríl og að verðbólga hækki úr 3,8% í 4,0%. Hækkunin á milli mánaða skýrist meðal annars af tímasetningu páskanna í ár.
9. apríl 2025
Hagspá til 2027: Ágætis horfur en allt getur breyst
Hagkerfið hefur kólnað eftir kröftugt vaxtarskeið fyrstu árin eftir Covid-faraldurinn og við teljum að nú fari það hægt af stað á ný.
Royal exchange
7. apríl 2025
Vikubyrjun 7. apríl 2025
Í síðustu viku kynnti Bandaríkjaforseti umfangsmikla tolla á allan innflutning til landsins, þ. á m. 10% tolla á vörur frá Íslandi, sem hafa þegar tekið gildi. Fundargerð peningastefnunefndar var birt og þar kemur fram að nefndin taldi svigrúm til 0,25 eða 0,50 prósentustiga vaxtalækkunar við síðustu vaxtaákvörðun. Samkvæmt nýrri ríkisfjármálaáætlun er markmið ríkisstjórnarinnar að tryggja hallalausan ríkisrekstur árið 2027.
1. apríl 2025
Fréttabréf Greiningardeildar 1. apríl 2025
Mánaðarlegt fréttabréf frá Greiningardeild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.
Hús í Reykjavík
31. mars 2025
Vikubyrjun 31. mars 2025
Verðbólga lækkaði úr 4,2% í 3,8% í mars. Lækkun á verðbólgu skýrist að langstærstum hluta af því að reiknuð húsaleiga hækkaði minna en í sama mánuði í fyrra. Undirliggjandi verðbólga hjaðnaði líka sem sést á því að VNV án húsnæðis og allar kjarnavísitölur lækkuðu á milli mánaða. Fjármálastöðugleikanefnd telur fjármálakerfið standa traustum fótum en segir mikla óvissu í alþjóðamálum geta reynt á viðnámsþrótt þjóðarbúsins.
27. mars 2025
Verðbólga mælist undir 4%
Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,37% á milli mánaða í mars, samkvæmt nýbirtum tölum Hagstofu Íslands. Ársverðbólga lækkar úr 4,2% í 3,8% og er komin undir efri vikmörk verðbólgumarkmiðs Seðlabanka Íslands, í fyrsta skipti frá því í lok árs 2020. Verðmælingin var nokkuð góð en við teljum að á næstunni hægi á hjöðnuninni.
Fasteignir
24. mars 2025
Vikubyrjun 24. mars 2025
Peningastefnunefnd lækkaði vexti um 0,25 prósentustig á miðvikudaginn í síðustu viku. Ákvörðunin var í takt við væntingar. Vísitala íbúðaverðs hélst nokkurn veginn óbreytt á milli mánaða í febrúar. Til samanburðar hækkaði verðið mun meira í febrúar í fyrra, um tæp 2%. Kortavelta landsmanna innanlands hélt áfram að aukast á milli ára í febrúar en jókst þó aðeins minna en undanfarna mánuði.
Ferðamenn
17. mars 2025
Vikubyrjun 17. mars 2025
Við búumst við að peningastefnunefnd lækki vexti um 0,25 prósentustig á miðvikudaginn. Í síðustu viku fóru fram verðmælingar vegna marsmælingar vísitölu neysluverðs og við spáum því að verðbólga lækki úr 4,2% í 3,9%. Atvinnuleysi var 4,3% í febrúar og hækkaði um 0,4 prósentustig á milli ára. 147 þúsund erlendir ferðamenn fóru um Keflavíkurflugvöll í febrúar, 5,6% færri en í sama mánuði í fyrra.