Hagsjá: Enn spenna á vinnumarkaði - en þó merki um betra jafnvægi
Samantekt
Sé litið á meðaltal síðustu 12 mánaða hafa rúmlega 195 þúsund verið starfandi á íslenskum vinnumarkaði. Starfandi fólk var um 10 þúsund fleira nú í júní en var í júní í fyrra. Fjölgun starfandi fólks á vinnumarkaði var mikil og stöðug fram á mitt síðasta ár sé miðað við 12 mánaða meðaltal. Síðan hefur fjölgun starfsfólks verið hægari, en þó áfram stöðug.
Nú í júní var áætlað að tæplega 210 þúsund manns á aldrinum 16–74 ára hafi að jafnaði verið á vinnumarkaði. Það jafngildir 84% atvinnuþátttöku og af þeim voru um 203 þúsund starfandi og rúmlega 6 þúsund án vinnu og í atvinnuleit. Atvinnuþátttaka í júní í fyrra var 85,5%, þannig að þróunin hefur verið niður á við.
Sé litið á 12 mánaða meðaltal jókst atvinnuþátttaka stöðugt frá upphafi ársins 2015 fram til vorsins 2017. Frá maí í fyrra hefur dregið úr atvinnuþátttöku um 1,9 prósentustig, sé miðað við 12 mánaða hlaupandi meðaltal. Á þann mælikvarða er atvinnuþátttaka nú svipuð og var í upphafi ársins 2015.
Vinnutími var ívið lengri í júní en mánuðina þar á undan, en var þó 0,7 stundum styttri en í júní í fyrra. Sé miðað við 12 mánaða meðaltal var vinnutíminn í júní einnig svipaður og mánuðina á undan eftir styttingu sem varð síðastliðið haust.
Fjöldi starfandi jókst töluvert á milli maí og júní og sama má segja um meðalvinnutíma þeirra sem voru í starfi. Vinnuaflsnotkun jókst því töluvert á milli mánaða. Þar sem sveiflur í tölum eru töluverðar milli mánaða er erfitt að meta breytingar á vinnuaflsnotkun eftir mánuðum. Sé litið á breytinguna milli 2. ársfjórðungs 2017 og 2018 er staðan sú að vinnutími styttist um 0,7% á meðan fjöldi starfandi jókst um 1,3%. Það þýðir að vinnuaflsnotkun eða heildarvinnustundum fjölgaði um 0,6% á þessu tímabili. Á 1. ársfjórðungi jókst vinnuaflsnotkun um 2,3%. Töluverður kraftur virðist því enn fyrir hendi á vinnumarkaðnum, þótt breytingarnar séu ekki jafn mikið upp á við og á síðustu árum.
Sé litið á 12 mánaða hlaupandi meðaltal hefur atvinnuleysi verið nær óbreytt lengi eftir að það minnkaði stöðugt fram á mitt síðasta ár. Meðalatvinnuleysi síðustu 12 mánaða miðað við mælingar Hagstofunnar var 2,8% í júní og hefur sú tala verið nær óbreytt í eitt ár og var 2,2% í júní í fyrra. Meðalatvinnuleysi síðustu 12 mánaða samkvæmt tölum Vinnumálastofnunar um skráð atvinnuleysi var 2,1% nú í júní, en 2,2% í júní í fyrra. Atvinnuleysi virðist því hafa náð lágmarki og er þess ekki að vænta að það dragi meira úr því.
Meðalatvinnuleysi síðustu 12 mánaða er enn mest á Suðurnesjum, bæði meðal karla og kvenna, og næst mest á Norðurlandi eystra hjá báðum kynjum. Höfuðborgarsvæðið kemur þar á eftir. Minnsta atvinnuleysið er á Norðurlandi vestra eins og verið hefur. Atvinnuleysi kvenna var meira en karla á þessu tímabili, alls staðar nema á Vestfjörðum, þar sem karlar höfðu vinninginn.
Eins og margoft hefur verið fjallað um hefði þensla á vinnumarkaði orðið verulega meiri en raunin varð ef ekki hefði komið til umtalsverður innflutningur á vinnuafli til landsins. Þessi þróun hefur haldið linnulaust áfram. Á 2. ársfjórðungi 2018 voru erlendir ríkisborgarar búsettir hér á landi rúmlega 41 þúsund, eða um 12% þjóðarinnar, og er þetta hlutfall mun hærra á meðal fólks á vinnualdri. Á þessu ári hefur erlendum ríkisborgurum fjölgað um 4,3% miðað við sama tíma á síðasta ári. Á sama tíma hefur Íslendingum fjölgað um 0,8%. Á fyrri hluta þessa árs voru aðfluttir útlendingar umfram brottflutta á aldrinum 20-59 ára rúmlega 3.200 og voru um 11% fleiri en var á sama tíma síðasta árs. Það er því ljóst að ekkert lát er á tilflutningi vinnuafls.
Lesa Hagsjána í heild
Hagsjá: Enn spenna á vinnumarkaði - en þó merki um betra jafnvægi (PDF)
