Hækkun launa mismunandi eftir störfum og atvinnugreinum
Á tímabilinu frá 2015 til 2021 var 30-40 prósentustiga munur á launahækkunum þeirra starfsstétta sem hækkuðu mest og minnst, verkafólk hækkaði mest, um 71%, og stjórnendur minnst, um rúmlega 40%. Á sama tíma hækkuðu laun í helstu atvinnugreinum á almenna markaðnum í kringum 60%, nema í fjármála- og vátryggingarstarfsemi þar sem hækkunin var um 50%.
Tölur um launaþróun á hinum ýmsu mörkuðum og hópum eru birtar tveimur mánuðum seinna en launavísitalan fyrir alla. Þar eru nýjustu tölur frá október 2021. Í nýlegri Hagsjá kom m.a. fram að laun á almenna markaðnum hefðu hækkað mun minna en á þeim opinbera milli októbermánaða 2020 og 2021. Launin hækkuðu um 6,5% á almenna markaðnum á þessum tíma og um 10,4% á þeim opinbera.
Opinberi markaðurinn hefur því verið leiðandi í launabreytingum á síðustu mánuðum, allt frá haustinu 2020 þegar kjarasamningar á opinbera markaðnum voru almennt komnir til framkvæmda. Allt frá upphafi ársins hefur því verið töluvert bil á þróun launa milli þessara markaða, sé miðað við upphaf ársins 2015.
Hagstofan gefur einnig út launavísitölu ýmissa starfsstétta á almenna markaðnum og eru nýjustu tölur þar einnig frá október 2021. Sé miðað við stöðuna í upphafi ársins 2015 má sjá að laun verkafólks hafa hækkað mest á þessu tímabili, um rúm 70%. Skammt á eftir koma laun þjónustu-, sölu- og afgreiðslufólks með rúmlega 70% hækkun. Á neðri endanum er hækkun launa stjórnenda langminnst, en þau hafa hækkað um 42%. Þar fyrir ofan eru laun sérfræðinga sem hafa hækkað um 51%.
Þessar tölur eru skýr vísbending um að sú áhersla sem lögð hefur verið á mesta hækkun lægstu launa hafa náð nokkuð vel fram að ganga á þessu tímabili. Á þessum tæpu sjö árum er 30-40 prósentustiga munur á launahækkunum þessara starfsstétta.
Hagstofan birtir einnig launavísitölu atvinnugreina og er þar undir allt starfsfólk í viðkomandi greinum, óháð þeim störfum sem það sinnir.
Munurinn á milli atvinnugreina hvað launaþróun varðar er mun minni en á milli starfsstétta. Á tímabilinu frá janúar 2015 fram til október 2021 hafa laun í verslun og viðgerðum hækkað mest, eða um rúm 62%. Þar koma veitustarfsemi og flutningar og geymsla skammt á eftir. Fjármála- og vátryggingarstarfsemin hefur nokkra sérstöðu með um 10 prósentustiga minni hækkun en hinar greinarnar á þessu tímabili. Sé litið á þróun launa í atvinnugreinum yfir tíma má sjá að fjármála- og vátryggingarstarfsemin hefur einkum dregist aftur úr hinum greinunum á núverandi samningstímabili.
Kjarasamningar á almenna markaðnum renna nær allir út í lok október á þessu ári og flestir samningar á þeim opinbera í lok mars 2023. Kröfugerð og undirbúningur fyrir gerð nýrra kjarasamninga fer því brátt að hefjast á almenna markaðnum og er jafnvel hafinn.
Lesa Hagsjána í heild:
Hagsjá: Hækkun launa mismunandi eftir störfum og atvinnugreinum
