Hægir á hagvexti og einkaneysla á mann dregst saman
Samkvæmt fyrsta mati Hagstofunnar mældist 4,5% hagvöxtur á öðrum ársfjórðungi, þó nokkuð minni en á fyrsta ársfjórðungi þegar hann var 7,1%. Alls mældist 5,8% hagvöxtur á fyrstu sex mánuðum ársins.
Einkaneysla jókst örlítið en einkaneysla á mann dróst saman
Einkaneysla jókst að raungildi um 0,5% á öðrum ársfjórðungi frá því á sama tímabili í fyrra, mun minna en á fyrsta ársfjórðungi, þegar hún jókst um 4,6%, samkvæmt nýjasta mati. Þessi örlitla aukning á öðrum ársfjórðungi varð á sama tíma og landsmönnum fjölgaði um 3,4% og einkaneysla á mann dróst því saman, um 2,8%. Heildareinkaneyslan er því nokkurn veginn sú sama og fyrir ári síðan en skiptist nú á mun fleiri einstaklinga. Til þess að meta lífskjaraþróun er hjálplegra að horfa á einkaneyslu á mann en heildareinkaneyslu.
Eins og við spáðum í apríl hefur vöxtur einkaneyslu dregist verulega saman frá því í upphafi árs og raunar bentu mánaðarleg gögn um kortaveltu til þess að einkaneyslan hefði jafnvel dregist nokkuð saman á ársfjórðungnum. Það er ekki síst þessi viðsnúningur í einkaneyslu sem veldur því að það hægir á hagvexti á árinu.
Hægari vöxt einkaneyslu má líklega skýra með nokkrum samverkandi þáttum. Í upphafi árs er líklegt að áhrif ríflegra launahækkana hafi trompað áhrif hækkandi vaxta og haldið uppi kröftugri einkaneyslu. Eftir því sem leið á árið sló hækkandi vaxtastig svo loks á innlenda eftirspurn en hækkandi vöxtum er meðal annars ætlað að hamla neyslugetu fólks með því að hækka lánaafborganir og eins hefta neysluvilja þeirra sem hafa hug á því að nýta betri ávöxtun sparifjár. Á sama tíma hefur hægt á kaupmáttaraukningu og kaupmáttur dregist saman suma mánuði sem takmarkar getu heimila til þess að auka neyslu. Þá virðast heimilin hafa átt uppsafnaðan sparnað eftir faraldurinn sem þau hafa nú gengið verulega á, sem eins dregur úr svigrúmi til þess að auka neyslu. Launahækkanir samkvæmt nýjustu kjarasamningum teygðust þó fram á mitt þetta ár sem, ásamt fólksfjölgun, kom líklega í veg fyrir að einkaneyslan drægist saman á öðrum ársfjórðungi.
Samneysla eykst einnig hlutfallslega minna en mannfjöldi
Samneysla eykst í heild álíka mikið og síðustu ársfjórðunga, um 1,6% milli ára. Rétt eins og þegar einkaneysla er skoðuð er vert að hafa í huga að á sama tíma fjölgaði landsmönnum um 3,4% og samneysla á mann dróst því saman.
Fjármunamyndun jókst lítillega en óvissa um íbúðafjárfestingu
Fjármunamyndun jókst lítillega milli ára, eða um 1,6% að raunvirði. Eins og á fyrsta ársfjórðungi jókst atvinnuvegafjárfesting milli ára, en fjárfesting í íbúðarhúsnæði og fjárfesting hins opinbera dróst saman, aðallega vegna minna umfangs í opinberum framkvæmdum sveitarfélaga.
Hagstofan telur ástæðu til að taka sérstaklega fram í fréttatilkynningu að „nokkur óvissa ríki um gæði grunngagna“ um fjárfestingu í íbúðarhúsnæði. Samkvæmt þjóðhagsreikningum dróst íbúðafjárfesting saman um 5,4% á milli ára á öðrum ársfjórðungi en samdrátturinn stemmir mjög illa við gögn Hagstofunnar sem sýna samfellda aukningu í veltu í byggingariðnaði samkvæmt VSK-skýrslum og hraða fjölgun starfsfólks í byggingargeiranum. Þó kann vel að vera að upp að einhverju marki hafi hærra vaxtastig hægt á fjárfestingu í íbúðarhúsnæði.
Vöruútflutningur dróst saman en ferðaþjónustan leiðir enn þjónustuútflutning
Útflutningur jókst um 7,9% á milli ára á öðrum ársfjórðungi. Þessa aukningu má að öllu leyti rekja til meiri þjónustuútflutnings, þar sem vöruútflutningur dróst saman um 0,9% frá sama tímabili í fyrra, á meðan þjónustuútflutningur jókst um 19,5%. Um 85% af aukningunni í þjónustuútflutningi má svo rekja til ferðaþjónustunnar. Ferðaþjónustan virðist hafa náð sér að fullu eftir samdráttinn í faraldrinum. Ferðamenn á öðrum ársfjórðungi voru til að mynda um 38% fleiri en á sama tíma í fyrra og er fjöldinn síðustu mánuði sambærilegur fjöldanum á metárinu 2018.
Af aflatölum sem Hagstofan birtir má ætla að samdráttur í útflutningi skýrist ekki síst af minni útflutningi á sjávarafurðum, sem hélt áfram að dragast saman milli ára á öðrum ársfjórðungi. Aftur á móti virðist útflutningur á áli og álafurðum hafa aukist nokkuð á milli ára á öðrum fjórðungi.
Íslendingar ferðast minna til útlanda
Innflutningur jókst um 1,1% miðað við annan ársfjórðung í fyrra og virðist því töluvert hafa hægt á innflutningsvexti. Vöruinnflutningur jókst um 2,3% miðað við sama fjórðung í fyrra en þjónustuinnflutningur dróst saman um 0,8%. Það sem vegur þyngst í innfluttri þjónustu er ferðalagaliðurinn, en Íslendingar virðast hafa ferðast minna til útlanda á öðrum ársfjórðungi í ár en í fyrra.
Alls höfðu utanríkisviðskipti 3,2 prósentustiga áhrif til hækkunar á hagvexti.
Birgðir sjávarafurða dragast saman
Liðurinn birgðabreytingar er reiknaður fyrir birgðir af innfluttum olíuvörum og birgðir útflutningsfyrirtækja og samanstendur af óseldri framleiðslu fyrirtækja í orkufrekum iðnaði og í sjávarútvegi. Birgðir í heild drógust saman um 17,5 milljarða króna á verðlagi ársins á öðrum árfjórðungi. Þetta skýrist að mestu af lækkun í útflutningsbirgðum sjávarafurða, en birgðir í sjávarútvegi aukast að jafnaði á fyrsta ársfjórðungi en minnka síðan þegar líður á árið.
Hagstofan endurskoðaði hagvöxt í fyrra og hitteðfyrra
Hagstofan endurskoðaði tölur um hagvöxt í fyrra og hitteðfyrra og mældist hagvöxtur hærri en í fyrri tölum. Í stað 4,3% hagvaxtar árið 2021 og 6,4% hagvaxtar árið 2022 telur Hagstofan nú að hagvöxtur hafi verið 4,5% árið 2021 og 7,2% árið 2022. Hagstofan mun næst endurskoða þessar tölur í febrúar á næsta ári.