Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur

Hæg­ir á hag­vexti og einka­neysla á mann dregst sam­an

Hagvöxtur mældist 4,5% á öðrum ársfjórðungi, samkvæmt fyrsta mati Hagstofunnar. Eins og við var að búast benda tölurnar til þess að hægt hafi á hagkerfinu, en hagvöxtur mældist 7,1% á fyrsta ársfjórðungi. Vaxtahækkanir hafa tekið að tempra innlenda eftirspurn á sama tíma og hægt hefur á vexti kaupmáttar á síðustu misserum. Einkaneysla jókst örlítið en vegna hraðrar fólksfjölgunar dróst hún saman á mann.
Fataverslun
31. ágúst 2023

Samkvæmt fyrsta mati Hagstofunnar mældist 4,5% hagvöxtur á öðrum ársfjórðungi, þó nokkuð minni en á fyrsta ársfjórðungi þegar hann var 7,1%. Alls mældist 5,8% hagvöxtur á fyrstu sex mánuðum ársins.

Einkaneysla jókst örlítið en einkaneysla á mann dróst saman

Einkaneysla jókst að raungildi um 0,5% á öðrum ársfjórðungi frá því á sama tímabili í fyrra, mun minna en á fyrsta ársfjórðungi, þegar hún jókst um 4,6%, samkvæmt nýjasta mati. Þessi örlitla aukning á öðrum ársfjórðungi varð á sama tíma og landsmönnum fjölgaði um 3,4% og einkaneysla á mann dróst því saman, um 2,8%. Heildareinkaneyslan er því nokkurn veginn sú sama og fyrir ári síðan en skiptist nú á mun fleiri einstaklinga. Til þess að meta lífskjaraþróun er hjálplegra að horfa á einkaneyslu á mann en heildareinkaneyslu.

Eins og við spáðum í apríl hefur vöxtur einkaneyslu dregist verulega saman frá því í upphafi árs og raunar bentu mánaðarleg gögn um kortaveltu til þess að einkaneyslan hefði jafnvel dregist nokkuð saman á ársfjórðungnum. Það er ekki síst þessi viðsnúningur í einkaneyslu sem veldur því að það hægir á hagvexti á árinu.

Hægari vöxt einkaneyslu má líklega skýra með nokkrum samverkandi þáttum. Í upphafi árs er líklegt að áhrif ríflegra launahækkana hafi trompað áhrif hækkandi vaxta og haldið uppi kröftugri einkaneyslu. Eftir því sem leið á árið sló hækkandi vaxtastig svo loks á innlenda eftirspurn en hækkandi vöxtum er meðal annars ætlað að hamla neyslugetu fólks með því að hækka lánaafborganir og eins hefta neysluvilja þeirra sem hafa hug á því að nýta betri ávöxtun sparifjár. Á sama tíma hefur hægt á kaupmáttaraukningu og kaupmáttur dregist saman suma mánuði sem takmarkar getu heimila til þess að auka neyslu. Þá virðast heimilin hafa átt uppsafnaðan sparnað eftir faraldurinn sem þau hafa nú gengið verulega á, sem eins dregur úr svigrúmi til þess að auka neyslu. Launahækkanir samkvæmt nýjustu kjarasamningum teygðust þó fram á mitt þetta ár sem, ásamt fólksfjölgun, kom líklega í veg fyrir að einkaneyslan drægist saman á öðrum ársfjórðungi.

Samneysla eykst einnig hlutfallslega minna en mannfjöldi

Samneysla eykst í heild álíka mikið og síðustu ársfjórðunga, um 1,6% milli ára. Rétt eins og þegar einkaneysla er skoðuð er vert að hafa í huga að á sama tíma fjölgaði landsmönnum um 3,4% og samneysla á mann dróst því saman.

Fjármunamyndun jókst lítillega en óvissa um íbúðafjárfestingu

Fjármunamyndun jókst lítillega milli ára, eða um 1,6% að raunvirði. Eins og á fyrsta ársfjórðungi jókst atvinnuvegafjárfesting milli ára, en fjárfesting í íbúðarhúsnæði og fjárfesting hins opinbera dróst saman, aðallega vegna minna umfangs í opinberum framkvæmdum sveitarfélaga.

Hagstofan telur ástæðu til að taka sérstaklega fram í fréttatilkynningu að „nokkur óvissa ríki um gæði grunngagna“ um fjárfestingu í íbúðarhúsnæði. Samkvæmt þjóðhagsreikningum dróst íbúðafjárfesting saman um 5,4% á milli ára á öðrum ársfjórðungi en samdrátturinn stemmir mjög illa við gögn Hagstofunnar sem sýna samfellda aukningu í veltu í byggingariðnaði samkvæmt VSK-skýrslum og hraða fjölgun starfsfólks í byggingargeiranum. Þó kann vel að vera að upp að einhverju marki hafi hærra vaxtastig hægt á fjárfestingu í íbúðarhúsnæði.

Vöruútflutningur dróst saman en ferðaþjónustan leiðir enn þjónustuútflutning

Útflutningur jókst um 7,9% á milli ára á öðrum ársfjórðungi. Þessa aukningu má að öllu leyti rekja til meiri þjónustuútflutnings, þar sem vöruútflutningur dróst saman um 0,9% frá sama tímabili í fyrra, á meðan þjónustuútflutningur jókst um 19,5%. Um 85% af aukningunni í þjónustuútflutningi má svo rekja til ferðaþjónustunnar. Ferðaþjónustan virðist hafa náð sér að fullu eftir samdráttinn í faraldrinum. Ferðamenn á öðrum ársfjórðungi voru til að mynda um 38% fleiri en á sama tíma í fyrra og er fjöldinn síðustu mánuði sambærilegur fjöldanum á metárinu 2018.

Af aflatölum sem Hagstofan birtir má ætla að samdráttur í útflutningi skýrist ekki síst af minni útflutningi á sjávarafurðum, sem hélt áfram að dragast saman milli ára á öðrum ársfjórðungi. Aftur á móti virðist útflutningur á áli og álafurðum hafa aukist nokkuð á milli ára á öðrum fjórðungi.

Íslendingar ferðast minna til útlanda

Innflutningur jókst um 1,1% miðað við annan ársfjórðung í fyrra og virðist því töluvert hafa hægt á innflutningsvexti. Vöruinnflutningur jókst um 2,3% miðað við sama fjórðung í fyrra en þjónustuinnflutningur dróst saman um 0,8%. Það sem vegur þyngst í innfluttri þjónustu er ferðalagaliðurinn, en Íslendingar virðast hafa ferðast minna til útlanda á öðrum ársfjórðungi í ár en í fyrra.

Alls höfðu utanríkisviðskipti 3,2 prósentustiga áhrif til hækkunar á hagvexti.

Birgðir sjávarafurða dragast saman

Liðurinn birgðabreytingar er reiknaður fyrir birgðir af innfluttum olíuvörum og birgðir útflutningsfyrirtækja og samanstendur af óseldri framleiðslu fyrirtækja í orkufrekum iðnaði og í sjávarútvegi. Birgðir í heild drógust saman um 17,5 milljarða króna á verðlagi ársins á öðrum árfjórðungi. Þetta skýrist að mestu af lækkun í útflutningsbirgðum sjávarafurða, en birgðir í sjávarútvegi aukast að jafnaði á fyrsta ársfjórðungi en minnka síðan þegar líður á árið.

Hagstofan endurskoðaði hagvöxt í fyrra og hitteðfyrra

Hagstofan endurskoðaði tölur um hagvöxt í fyrra og hitteðfyrra og mældist hagvöxtur hærri en í fyrri tölum. Í stað 4,3% hagvaxtar árið 2021 og 6,4% hagvaxtar árið 2022 telur Hagstofan nú að hagvöxtur hafi verið 4,5% árið 2021 og 7,2% árið 2022. Hagstofan mun næst endurskoða þessar tölur í febrúar á næsta ári.

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara.

Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti.

Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
Gönguleið
16. apríl 2025
Óljósar horfur í ferðaþjónustu vegna sviptinga í alþjóðasamskiptum
Sviptingar í alþjóðaviðskiptum gætu haft margvísleg áhrif á ferðaþjónustu hér á landi. Tollar gætu rýrt kaupmátt Bandaríkjamanna og haft áhrif á komur þeirra hingað til lands. Auk þess eru merki um að áhugi Evrópubúa á að heimsækja Bandaríkin fari dvínandi, sem gæti haft áhrif hingað heim, enda hafa Evrópubúar gjarnan komið við á Íslandi á leið sinni vestur um haf. Í nýrri hagspá gerum við ráð fyrir samdrætti í ferðaþjónustu á þessu ári, en að hún taki aftur við sér á næstu tveimur árum.
Mynt 100 kr.
14. apríl 2025
Vikubyrjun 14. apríl 2025
Í síðustu viku birtum við hagspá til næstu ára þar sem við spáum 1,4% hagvexti í ár og um 2% hagvexti næstu árin. Ferðamönnum fækkaði um 13,8% milli ára í mars. Skráð atvinnuleysi í mars var 0,4 prósentustigum hærra en í mars í fyrra. Þau tíðindi bárust einnig að skuldabréfaeigendur ÍL-sjóðs hefðu samþykkt að breyta skilmálum bréfanna sem heimilar útgefanda að gera upp bréfin. Í þessari viku birtir svo HMS vísitölu íbúðaverðs og leiguverðs.
Paprika
10. apríl 2025
Spáum 4% verðbólgu í apríl
Við spáum því að vísitala neysluverðs hækki um 0,77% á milli mánaða í apríl og að verðbólga hækki úr 3,8% í 4,0%. Hækkunin á milli mánaða skýrist meðal annars af tímasetningu páskanna í ár.
9. apríl 2025
Hagspá til 2027: Ágætis horfur en allt getur breyst
Hagkerfið hefur kólnað eftir kröftugt vaxtarskeið fyrstu árin eftir Covid-faraldurinn og við teljum að nú fari það hægt af stað á ný.
Royal exchange
7. apríl 2025
Vikubyrjun 7. apríl 2025
Í síðustu viku kynnti Bandaríkjaforseti umfangsmikla tolla á allan innflutning til landsins, þ. á m. 10% tolla á vörur frá Íslandi, sem hafa þegar tekið gildi. Fundargerð peningastefnunefndar var birt og þar kemur fram að nefndin taldi svigrúm til 0,25 eða 0,50 prósentustiga vaxtalækkunar við síðustu vaxtaákvörðun. Samkvæmt nýrri ríkisfjármálaáætlun er markmið ríkisstjórnarinnar að tryggja hallalausan ríkisrekstur árið 2027.
1. apríl 2025
Fréttabréf Greiningardeildar 1. apríl 2025
Mánaðarlegt fréttabréf frá Greiningardeild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.
Hús í Reykjavík
31. mars 2025
Vikubyrjun 31. mars 2025
Verðbólga lækkaði úr 4,2% í 3,8% í mars. Lækkun á verðbólgu skýrist að langstærstum hluta af því að reiknuð húsaleiga hækkaði minna en í sama mánuði í fyrra. Undirliggjandi verðbólga hjaðnaði líka sem sést á því að VNV án húsnæðis og allar kjarnavísitölur lækkuðu á milli mánaða. Fjármálastöðugleikanefnd telur fjármálakerfið standa traustum fótum en segir mikla óvissu í alþjóðamálum geta reynt á viðnámsþrótt þjóðarbúsins.
27. mars 2025
Verðbólga mælist undir 4%
Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,37% á milli mánaða í mars, samkvæmt nýbirtum tölum Hagstofu Íslands. Ársverðbólga lækkar úr 4,2% í 3,8% og er komin undir efri vikmörk verðbólgumarkmiðs Seðlabanka Íslands, í fyrsta skipti frá því í lok árs 2020. Verðmælingin var nokkuð góð en við teljum að á næstunni hægi á hjöðnuninni.
Fasteignir
24. mars 2025
Vikubyrjun 24. mars 2025
Peningastefnunefnd lækkaði vexti um 0,25 prósentustig á miðvikudaginn í síðustu viku. Ákvörðunin var í takt við væntingar. Vísitala íbúðaverðs hélst nokkurn veginn óbreytt á milli mánaða í febrúar. Til samanburðar hækkaði verðið mun meira í febrúar í fyrra, um tæp 2%. Kortavelta landsmanna innanlands hélt áfram að aukast á milli ára í febrúar en jókst þó aðeins minna en undanfarna mánuði.
Ferðamenn
17. mars 2025
Vikubyrjun 17. mars 2025
Við búumst við að peningastefnunefnd lækki vexti um 0,25 prósentustig á miðvikudaginn. Í síðustu viku fóru fram verðmælingar vegna marsmælingar vísitölu neysluverðs og við spáum því að verðbólga lækki úr 4,2% í 3,9%. Atvinnuleysi var 4,3% í febrúar og hækkaði um 0,4 prósentustig á milli ára. 147 þúsund erlendir ferðamenn fóru um Keflavíkurflugvöll í febrúar, 5,6% færri en í sama mánuði í fyrra.