Hæg­ir á hag­vexti og einka­neysla á mann dregst sam­an

Hagvöxtur mældist 4,5% á öðrum ársfjórðungi, samkvæmt fyrsta mati Hagstofunnar. Eins og við var að búast benda tölurnar til þess að hægt hafi á hagkerfinu, en hagvöxtur mældist 7,1% á fyrsta ársfjórðungi. Vaxtahækkanir hafa tekið að tempra innlenda eftirspurn á sama tíma og hægt hefur á vexti kaupmáttar á síðustu misserum. Einkaneysla jókst örlítið en vegna hraðrar fólksfjölgunar dróst hún saman á mann.
Fataverslun
31. ágúst 2023

Samkvæmt fyrsta mati Hagstofunnar mældist 4,5% hagvöxtur á öðrum ársfjórðungi, þó nokkuð minni en á fyrsta ársfjórðungi þegar hann var 7,1%. Alls mældist 5,8% hagvöxtur á fyrstu sex mánuðum ársins.

Einkaneysla jókst örlítið en einkaneysla á mann dróst saman

Einkaneysla jókst að raungildi um 0,5% á öðrum ársfjórðungi frá því á sama tímabili í fyrra, mun minna en á fyrsta ársfjórðungi, þegar hún jókst um 4,6%, samkvæmt nýjasta mati. Þessi örlitla aukning á öðrum ársfjórðungi varð á sama tíma og landsmönnum fjölgaði um 3,4% og einkaneysla á mann dróst því saman, um 2,8%. Heildareinkaneyslan er því nokkurn veginn sú sama og fyrir ári síðan en skiptist nú á mun fleiri einstaklinga. Til þess að meta lífskjaraþróun er hjálplegra að horfa á einkaneyslu á mann en heildareinkaneyslu.

Eins og við spáðum í apríl hefur vöxtur einkaneyslu dregist verulega saman frá því í upphafi árs og raunar bentu mánaðarleg gögn um kortaveltu til þess að einkaneyslan hefði jafnvel dregist nokkuð saman á ársfjórðungnum. Það er ekki síst þessi viðsnúningur í einkaneyslu sem veldur því að það hægir á hagvexti á árinu.

Hægari vöxt einkaneyslu má líklega skýra með nokkrum samverkandi þáttum. Í upphafi árs er líklegt að áhrif ríflegra launahækkana hafi trompað áhrif hækkandi vaxta og haldið uppi kröftugri einkaneyslu. Eftir því sem leið á árið sló hækkandi vaxtastig svo loks á innlenda eftirspurn en hækkandi vöxtum er meðal annars ætlað að hamla neyslugetu fólks með því að hækka lánaafborganir og eins hefta neysluvilja þeirra sem hafa hug á því að nýta betri ávöxtun sparifjár. Á sama tíma hefur hægt á kaupmáttaraukningu og kaupmáttur dregist saman suma mánuði sem takmarkar getu heimila til þess að auka neyslu. Þá virðast heimilin hafa átt uppsafnaðan sparnað eftir faraldurinn sem þau hafa nú gengið verulega á, sem eins dregur úr svigrúmi til þess að auka neyslu. Launahækkanir samkvæmt nýjustu kjarasamningum teygðust þó fram á mitt þetta ár sem, ásamt fólksfjölgun, kom líklega í veg fyrir að einkaneyslan drægist saman á öðrum ársfjórðungi.

Samneysla eykst einnig hlutfallslega minna en mannfjöldi

Samneysla eykst í heild álíka mikið og síðustu ársfjórðunga, um 1,6% milli ára. Rétt eins og þegar einkaneysla er skoðuð er vert að hafa í huga að á sama tíma fjölgaði landsmönnum um 3,4% og samneysla á mann dróst því saman.

Fjármunamyndun jókst lítillega en óvissa um íbúðafjárfestingu

Fjármunamyndun jókst lítillega milli ára, eða um 1,6% að raunvirði. Eins og á fyrsta ársfjórðungi jókst atvinnuvegafjárfesting milli ára, en fjárfesting í íbúðarhúsnæði og fjárfesting hins opinbera dróst saman, aðallega vegna minna umfangs í opinberum framkvæmdum sveitarfélaga.

Hagstofan telur ástæðu til að taka sérstaklega fram í fréttatilkynningu að „nokkur óvissa ríki um gæði grunngagna“ um fjárfestingu í íbúðarhúsnæði. Samkvæmt þjóðhagsreikningum dróst íbúðafjárfesting saman um 5,4% á milli ára á öðrum ársfjórðungi en samdrátturinn stemmir mjög illa við gögn Hagstofunnar sem sýna samfellda aukningu í veltu í byggingariðnaði samkvæmt VSK-skýrslum og hraða fjölgun starfsfólks í byggingargeiranum. Þó kann vel að vera að upp að einhverju marki hafi hærra vaxtastig hægt á fjárfestingu í íbúðarhúsnæði.

Vöruútflutningur dróst saman en ferðaþjónustan leiðir enn þjónustuútflutning

Útflutningur jókst um 7,9% á milli ára á öðrum ársfjórðungi. Þessa aukningu má að öllu leyti rekja til meiri þjónustuútflutnings, þar sem vöruútflutningur dróst saman um 0,9% frá sama tímabili í fyrra, á meðan þjónustuútflutningur jókst um 19,5%. Um 85% af aukningunni í þjónustuútflutningi má svo rekja til ferðaþjónustunnar. Ferðaþjónustan virðist hafa náð sér að fullu eftir samdráttinn í faraldrinum. Ferðamenn á öðrum ársfjórðungi voru til að mynda um 38% fleiri en á sama tíma í fyrra og er fjöldinn síðustu mánuði sambærilegur fjöldanum á metárinu 2018.

Af aflatölum sem Hagstofan birtir má ætla að samdráttur í útflutningi skýrist ekki síst af minni útflutningi á sjávarafurðum, sem hélt áfram að dragast saman milli ára á öðrum ársfjórðungi. Aftur á móti virðist útflutningur á áli og álafurðum hafa aukist nokkuð á milli ára á öðrum fjórðungi.

Íslendingar ferðast minna til útlanda

Innflutningur jókst um 1,1% miðað við annan ársfjórðung í fyrra og virðist því töluvert hafa hægt á innflutningsvexti. Vöruinnflutningur jókst um 2,3% miðað við sama fjórðung í fyrra en þjónustuinnflutningur dróst saman um 0,8%. Það sem vegur þyngst í innfluttri þjónustu er ferðalagaliðurinn, en Íslendingar virðast hafa ferðast minna til útlanda á öðrum ársfjórðungi í ár en í fyrra.

Alls höfðu utanríkisviðskipti 3,2 prósentustiga áhrif til hækkunar á hagvexti.

Birgðir sjávarafurða dragast saman

Liðurinn birgðabreytingar er reiknaður fyrir birgðir af innfluttum olíuvörum og birgðir útflutningsfyrirtækja og samanstendur af óseldri framleiðslu fyrirtækja í orkufrekum iðnaði og í sjávarútvegi. Birgðir í heild drógust saman um 17,5 milljarða króna á verðlagi ársins á öðrum árfjórðungi. Þetta skýrist að mestu af lækkun í útflutningsbirgðum sjávarafurða, en birgðir í sjávarútvegi aukast að jafnaði á fyrsta ársfjórðungi en minnka síðan þegar líður á árið.

Hagstofan endurskoðaði hagvöxt í fyrra og hitteðfyrra

Hagstofan endurskoðaði tölur um hagvöxt í fyrra og hitteðfyrra og mældist hagvöxtur hærri en í fyrri tölum. Í stað 4,3% hagvaxtar árið 2021 og 6,4% hagvaxtar árið 2022 telur Hagstofan nú að hagvöxtur hafi verið 4,5% árið 2021 og 7,2% árið 2022. Hagstofan mun næst endurskoða þessar tölur í febrúar á næsta ári.

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara.

Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti.

Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
Flutningaskip
8. nóv. 2024
Hægir á vexti vöruskiptahallans
Halli á vöruviðskiptum jókst lítillega á milli ára í október og mældist 49,4 ma.kr, en var 47,5 ma.kr. í október í fyrra. Uppsafnaður halli á vöruskiptum hefur aukist frá fyrra ári, en þó hægar í ár en síðustu ár, og var 330 ma.kr. í október, sem er einungis lítillega meira en mældist á sama tíma í fyrra þegar hann var 320 ma.kr.
Bílar
6. nóv. 2024
Minni spenna á vinnumarkaði en lítil breyting á atvinnuleysi
Staðan á vinnumarkaði hefur haldist merkilega stöðug í gegnum hraðar breytingar í hagkerfinu og þrátt fyrir vaxtahækkanir síðustu ára hefur atvinnuleysi lítið aukist. Þó eru vísbendingar um að eftirspurn eftir launafólki hafi minnkað og laun hækka ekki jafn hratt og áður. Óvissa hefur aukist lítillega síðustu daga vegna átaka á opinberum vinnumarkaði.
5. nóv. 2024
Mánaðaryfirlit yfir sértryggð skuldabréf - október 2024
Meðfylgjandi er mánaðarlegt yfirlit sértryggðra skuldabréfa.
Ferðamenn við Strokk
5. nóv. 2024
Ágætur þriðji fjórðungur í ferðaþjónustu
Ferðamönnum fjölgaði um tæplega prósent á þriðja ársfjórðungi, stærsta ferðaþjónustutímabili ársins, frá fyrra ári. Gistinóttum ferðamanna fækkaði hins vegar um tæpt prósent, en kortavelta á föstu verðlagi jókst um 2% á milli ára.
Fjölbýlishús
4. nóv. 2024
Þörf á íbúðum og ágætis uppbygging í kortunum 
Íbúðafjárfesting hefur færst í aukana, starfsfólki fjölgar sífellt í byggingarstarfsemi, velta í greininni hefur aukist síðustu árin og innflutningur á byggingarefni er í hæstu hæðum. Íbúðauppbygging virðist nokkuð kröftug, enda er þörfin brýn - kjarnafjölskyldum hefur fjölgað mun hraðar en íbúðum síðustu ár. 
Flutningaskip við Vestmannaeyjar
4. nóv. 2024
Vikubyrjun 4. nóvember 2024
Verðbólga lækkaði úr 5,4% niður í 5,1% í október, í samræmi við væntingar. Samhliða birtingu VNV tilkynnti Hagstofan að fyrirhugað kílómetragjald yrði tekið inn í vísitöluna. Í þessari viku birtir Vinnumálastofnum skráð atvinnuleysi í október, kosið verður um nýjan forseta í Bandaríkjunum, Seðlabanki Bandaríkjanna og Englandsbanki tilkynna um vaxtaákvarðanir og uppgjörstímabilið í Kauphöllinni er áfram í fullum gangi.
1. nóv. 2024
Fréttabréf Greiningardeildar 1. nóvember 2024
Mánaðarlegt fréttabréf frá Greiningardeild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.
Fjölskylda við sumarbústað
30. okt. 2024
Verðbólga lækkar áfram og mælist 5,1% í október
Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,28% á milli mánaða í október og verðbólga lækkar því úr 5,4% í 5,1%. Verð á mat og drykkjarvörum og flugfargjöld til útlanda höfðu mest áhrif til hækkunar. Reiknuð leiga hækkaði mjög lítið á milli mánaða. Kílómetragjald á bensín- og olíubíla verður með í verðmælingum Hagstofunnar.
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn
28. okt. 2024
Vikubyrjun 28. október 2024
Í vikunni birtir Hagstofan verðbólgutölur fyrir októbermánuð. Þessar verðbólgutölur verða þær síðustu fyrir næstu vaxtaákvörðun sem verður tilkynnt þann 20. nóvember nk. Í síðustu viku birti Hagstofan veltu skv. VSK-skýrslum, niðurstöður úr vinnumarkaðsrannsókn og launavísitölu. Þá er uppgjörstímabilið í kauphöllinni áfram í fullum gangi.
Vélsmiðja Guðmundar
23. okt. 2024
Velta í hagkerfinu eykst og tæknigreinar draga vagninn
Velta í hagkerfinu jókst um 2,1% á milli ára í júlí og ágúst að raunvirði, samkvæmt virðisaukaskattskýrslum. Svo mikið hefur veltan ekki aukist frá því á VSK-tímabilinu janúar-febrúar árið 2023, þegar hagkerfið var enn að rétta úr kútnum eftir covid-samdráttinn.
Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur