Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur

Fjár­laga­frum­varp 2023 – að­hald framund­an

Fjárlagafrumvarp fyrir árið 2023 er komið fram með þeim jákvæða boðskap að allt gangi tiltölulega vel. Heildartekjur allra tekjuhópa hafi hækkað undanfarin ár, kaupmáttur hafi aukist og byrði tekjuskatts hafi minnkað hjá öllum hópum nema þeim tekjuhæstu. Þá er einnig undirstrikað að jöfnuður sé óvíða meiri en á Íslandi og hlutfallsleg fátækt samkvæmt mælingum OECD mælist hvergi minni.
Alþingishús
30. september 2022 - Greiningardeild

Vægi félagslegra tilfærslna ríkissjóðs hefur aukist mikið á síðustu árum, úr um 10% um aldamótin í um 15% í fyrra.

Engu að síður er róður ríkisfjármálanna tiltölulega þungur. Skömmu fyrir sumarleyfi Alþingis voru gerðar breytingar á fjármálaáætlun til að vinna gegn þenslu og verðbólgu í hagkerfinu, þar sem umfangið í átt til samdráttar á árinu 2022 nam um 0,7% af vergri landsframleiðslu (VLF).

Fjárlagafrumvarpið heldur áfram á sömu braut. Markmiðið er að fjármálum ríkissjóðs verði hagað með þeim hætti að þau hafi hvorki þenslu- né verðbólguáhrif og áfram verði dregið úr halla á rekstri ríkissjóðs. Staðan er samt sú að ríkissjóður mun enn búa við halla á lokaári fjármálaáætlunar 2027.

Allt í rétta átt

Afkoma ríkissjóðs hefur styrkst á síðustu misserum og tekjur ríkissjóðs aukist meira og hraðar en áætlanir gerðu ráð fyrir. Reiknað er með að afkoma ríkissjóðs verði neikvæð um 142 ma.kr., eða 3,9% af VLF í ár. Það er um 45 ma.kr. betri afkoma en gert var ráð fyrir í fjárlögum.

Nú er áætlað að heildartekjur ársins 2022 verði um 1.039 ma.kr., eða 28,5% af VLF. Að sama skapi er reiknað með að útgjöld verði 1.172 ma.kr., eða 32,4% af VLF. Miðað við þetta hafa tekjur aukist um 20% milli 2021 og 2022 en útgjöldin um 4,6%.

Fjárlagafrumvarp 2023

Tekjur ríkissjóðs aukast mikið milli ára bæði í krónum talið og sem hlutfall af VLF samkvæmt nýrri tekjuáætlun fyrir árið 2023. Fjárlagafrumvarpið gerir ráð fyrir því að tekjur ríkissjóðs aukist um 8,4% á næsta ári og gjöld um 2,9%. Sé litið til tveggja ára aukast tekjur ríkissjóðs um 30,1% milli 2021 og 2023 og gjöld um 7,6%. Tekjuþróunin er því mun hagstæðari en þróun útgjalda. Það er því gert ráð fyrir hóflegum útgjaldavexti á næsta ári og samkvæmt frumvarpinu er markmiðið m.a. að verja kaupmátt og viðhalda raunvirði bóta almannatrygginga.

Sé litið á heildarjöfnuð má reikna með að hallinn verði 2,3% af VLF árið 2023 miðað við 3,9% halla 2022. Afkoman mun því batna um rúmlega 50 ma.kr. milli 2022 og 2023 miðað við áætlun fyrir 2022. Tekjur ríkissjóðs munu hækka um rúmlega 85 ma.kr. milli ára en heildarútgjöld hækka um innan við 34 ma.kr. Í ár er gert ráð fyrir að hallinn verði um 140 ma.kr., sem er 45 ma.kr. betri afkoma en gert var ráð fyrir í fjárlögum ársins 2022. Afkoma ríkissjóðs hefur batnað verulega frá því að heimsfaraldurinn var í hámarki, t.d. nam hallinn um 230 mö.kr. árið 2020.

Í öllum meginatriðum eru tekjur og gjöld skv. fjárlagafrumvarpinu í samræmi við þau stefnumið sem sett voru í fjármálaáætlun frá júní sl. Frumjöfnuður er eilítið lakari og vaxtajöfnuður versnar um u.þ.b. 5 ma.kr. vegna reiknaðra verðlagsáhrifa. Samanlagt er afkoman skv. frumvarpinu 6,5 mö.kr. lakari en gert var ráð fyrir í fjármálaáætlun.

Skuldir ríkissjóðs

Verði haldið áfram að selja hluti ríkissjóðs í Íslandsbanka munu skuldir ríkissjóðs lækka lítillega milli ára í hlutfalli af VLF. Haustið 2020 var gengið út frá því að skuldir ríkissjóðs yrðu 50% af VLF í árslok 2023. Í nýju fjárlagafrumvarpi er aftur á móti áætlað að skuldir ríkissjóðs verði einungis 33% af VLF í árslok 2023. Sala Íslandsbanka í heild myndi þannig lækka skuldir ríkissjóðs um 4–5% af VLF.

Vegna mikils halla á ríkissjóði 2020 og 2021 hækkuðu skuldir ríkissjóðs samkvæmt skuldareglu laga um opinber fjármál úr 21,8% af VLF í árslok 2019 upp í 33,4% af VLF í árslok 2021.

 

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara. Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti. Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
Flutningaskip við Vestmannaeyjar
7. maí 2025
Stór hluti íslensks vöruútflutnings til Bandaríkjanna undanþeginn tollum
Ætla má að um þriðjungur íslenskra vara sem fluttar eru frá Íslandi til Bandaríkjanna sé undanþeginn þeim tollum sem nú eru í gildi, til dæmis lyf og flestar lækningavörur. Óvissa um framvindu mála í alþjóðaviðskiptum getur samt ein og sér leitt til þess að fyrirtæki halda að sér höndum og ráðast síður í nýjar fjárfestingar. Á síðasta ári fór um 12% af vöruútflutningi Íslands til Bandaríkjanna.
Dollarar og Evrur
5. maí 2025
Vikubyrjun 5. maí 2025
Í apríl jókst verðbólga úr 3,8% í 4,2%, nokkuð umfram okkar spá um 4,0% verðbólgu. Velta samkvæmt VSK-skýrslum jókst á milli ára í flestum atvinnugreinum á fyrstu tveimur mánuðum ársins. Á fyrsta ársfjórðungi mældist hagvöxtur á evrusvæðinu en samdráttur í Bandaríkjunum. Í þessari viku er vaxtaákvörðun í Bandaríkjunum og einnig í Bretlandi.
2. maí 2025
Mánaðamót 2. maí 2025
Mánaðarlegt fréttabréf frá Greiningardeild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.
Fasteignir
2. maí 2025
Leiguverð á hraðari uppleið en kaupverð undanfarið
Ör fólksfjölgun og hækkun húsnæðisverðs hefur aukið eftirspurn eftir leiguíbúðum. Stærstur hluti Airbnb-íbúða er nú leigður út af leigusölum með fleiri en tvær íbúðir í útleigu. Frumvarp um hert skilyrði um skammtímaleigu hefur verið sett í samráðsgátt. Hömlur á skammtímaleigu gætu aukið framboð leiguíbúða og jafnvel söluframboð. 
29. apríl 2025
Verðbólga yfir væntingum og mælist 4,2%
Verðbólga mældist 4,2% í apríl og hækkaði úr 3,8% frá því í mars. Verðbólga var umfram okkar spá, einkum vegna þess að reiknuð húsaleiga og verð á matvörum hækkaði meira en við bjuggumst við.
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn
28. apríl 2025
Versnandi efnahagshorfur í heiminum að mati AGS
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn (AGS) birti nýja efnahagsspá um páskana. Hagvaxtarhorfur í heiminum hafa verið færðar niður og AGS telur að spenna í alþjóðaviðskiptum og veruleg óvissa komi til með að draga úr umsvifum í heimshagkerfinu.
USD
28. apríl 2025
Vikubyrjun 28. apríl 2025
Hagstofan birtir verðbólgutölur fyrir aprílmánuð á morgun og við búumst við að verðbólga hækki tímabundið upp í 4%. Í vikunni fáum við fyrstu uppgjör fyrir fyrsta ársfjórðung og fyrsta mat á hagvexti í Bandaríkjunum og á evrusvæðinu á fyrsta ársfjórðungi.
Íbúðir
23. apríl 2025
Horfur á hófstilltum hækkunum á íbúðaverði
Við teljum horfur á tiltölulega hófstilltum verðhækkunum á íbúðamarkaði næstu árin, 5,9% hækkun á þessu ári, 4,8% hækkun á næsta ári og 6,4% hækkun árið 2027. Til samanburðar hefur íbúðaverð hækkað um 9% á ári að jafnaði frá aldamótum, og að meðaltali um 13% á ári frá árinu 2021. 
Greiðsla
22. apríl 2025
Vikubyrjun 22. apríl 2025
Leiguverð hefur hækkað um 11,3% á síðustu tólf mánuðum, þó nokkuð meira en íbúðaverð sem hefur hækkað um 8% á sama tímabili. Hækkanir á íbúða- og leigumarkaði eru þó nokkuð umfram almennar verðhækkanir í landinu, en verðbólga mældist 3,8% í mars. Áfram er kraftur í innlendri neyslu, greiðslukortavelta heimila hefur aukist statt og stöðugt síðustu mánuði og var 1,8% meiri í mars síðastliðnum en í mars í fyrra.  
Gönguleið
16. apríl 2025
Óljósar horfur í ferðaþjónustu vegna sviptinga í alþjóðasamskiptum
Sviptingar í alþjóðaviðskiptum gætu haft margvísleg áhrif á ferðaþjónustu hér á landi. Tollar gætu rýrt kaupmátt Bandaríkjamanna og haft áhrif á komur þeirra hingað til lands. Auk þess eru merki um að áhugi Evrópubúa á að heimsækja Bandaríkin fari dvínandi, sem gæti haft áhrif hingað heim, enda hafa Evrópubúar gjarnan komið við á Íslandi á leið sinni vestur um haf. Í nýrri hagspá gerum við ráð fyrir samdrætti í ferðaþjónustu á þessu ári, en að hún taki aftur við sér á næstu tveimur árum.