At­vinnu­leysi minnk­ar þrátt fyr­ir merki um minni spennu

Atvinnuleysi dróst lítillega saman í mars og stóð í 3,5%. Í flestum atvinnugreinum virðist hafa dregið lítillega úr eftirspurn eftir starfsfólki frá því í desember en þó hefur eftirspurnin aukist snarlega í greinum tengdum ferðaþjónustu. Hversu mikil sem eftirspurnin verður má telja ólíklegt að atvinnuleysi minnki að ráði, enda hefur aukinni eftirspurn eftir vinnuafli á síðustu mánuðum verið mætt með aðflutningi fólks til landsins og er slíkur aðflutningur í hæstu hæðum.
Bláa lónið
17. apríl 2023

Atvinnuleysi mældist 3,5% í mars og minnkaði úr 3,7% í febrúar. Vinnumarkaðurinn tók hratt við sér eftir Covid-faraldurinn. Atvinnuleysið fór hæst upp í 11,6% í janúar 2021 en hefur nú verið á bilinu 3,2% - 3,7% í tíu mánuði í röð, frá því í júní í fyrra. Atvinnuleysi er enn mest á Suðurnesjum, þar sem það er nú 5,2%, en þar fór það hæst í 24,5% í faraldrinum.

Atvinnuleysi er að jafnaði mest um hávetur og minnst um hásumar. Vegna árstíðasveiflna má því búast við að það dragi lítillega úr atvinnuleysi á allra næstu mánuðum en ólíklegt er að það minnki að ráði vegna þess hve stöðugt og lítið það hefur verið undanfarið. Úr þessu má gera ráð fyrir að eftirspurn eftir starfsfólki verði svarað með áframhaldandi aðflutningi fólks til landsins, sem hefur verið í sögulegu hámarki síðustu mánuði.

Merki um örlítið minni spennu

Eftirspurn eftir vinnuafli jókst hratt eftir því sem hagkerfið komst á skrið eftir faraldurinn og í desember hafði hlutfall stjórnenda fyrirtækja sem töldu sig skorta starfsfólk ekki verið hærra frá því árið 2007, samkvæmt könnun sem Gallup gerir ársfjórðungslega fyrir Seðlabankann. Nú í mars sögðu 55,6% stjórnenda að þau teldu framboð á starfsfólki vera nægt, en 44,4% sögðust telja skorta starfsfólk. Í síðustu tveimur könnunum, í desember og september, var hlutfall þeirra sem töldu vanta starfsfólk hærra en þeirra sem töldu framboðið nægt. Þessi viðsnúningur kann að vera merki um að tekið sé að draga úr spennu á vinnumarkaði, þótt varast skuli að lesa mikið í eina mælingu.

Þá ber einnig að nefna að eftirspurnin er mjög misjöfn eftir atvinnugreinum og hefur þróast í ólíkar áttir á síðustu mánuðum. Í fyrrnefndri Gallupkönnun eru stjórnendur fyrirtækja spurð hvort þau hyggi á starfsmannabreytingar á næstu sex mánuðum og hvort þau sjái fyrir sér að fjölga eða fækka starfsfólki. Niðurstöðurnar eru greindar eftir atvinnugreinum.

Áform um að fjölga starfsfólki eru langalgengust í atvinnugreinum tengdum ferðaþjónustu, flutningum og samgöngum og næstalgengust í byggingar- og veitustarfsemi. Aðeins í tveimur atvinnugreinum er algengara að fyrirtæki sjái fyrir sér að fækka starfsfólki á næsta hálfa árinu heldur en að fjölga því, í sjávarútvegi og fjármála- og tryggingarstarfsemi. Fyrirtæki á höfuðborgarsvæðinu eru líklegri en fyrirtæki á landsbyggðinni til að vera í stækkunarhugleiðingum.

Eftirspurn eftir starfsfólki hefur þróast í ólíkar áttir eftir atvinnugreinum

Í verslun hafa væntingar um fjölgun farið dvínandi frá því í september og einnig í sjávarútvegi. Í iðnaði og framleiðslu, og eins í fjármála- og tryggingarstarfsemi, jukust væntingar um fjölgun starfsfólks í desember en minnkuðu svo í mars. Þar kunna að spila inn í launahækkanir samkvæmt nýjum kjarasamningum sem gerðir voru í kringum áramótin og einnig versnandi horfur um verðbólgu- og vaxtaþróun. Í einni grein varð svo áberandi stökk í könnuninni í mars: 60% stjórnenda fyrirtækja í ferðaþjónustu, samgöngum og flutningum sögðust sjá fyrir sér að fjölga starfsfólki á næstu sex mánuðum, en hlutfallið var 31% í desember. Þótt tölurnar séu árstíðaleiðréttar hlýtur að spila inn í að sumarið er á næsta leiti með tilheyrandi fjölgun ferðamanna, en einnig kunna að hafa áhrif bjartari horfur um komur ferðamanna hingað til lands á árinu.

Kjarasamningarnir sem samþykktir voru undir lok síðasta árs og í byrjun þessa árs gilda aðeins til eins árs og því má gera ráð fyrir að óvissan á vinnumarkaði verði strax í haust orðin álíka mikil og hún var í aðdraganda síðustu samningalotu. Spennan á vinnumarkaði hefur aukið á launaþrýsting og bætt samningsstöðu launafólks frá því að faraldrinum lauk. Nýjustu gögn benda þó til þess að sú staða gæti breyst. Það verður því áhugavert að fylgjast með þróuninni fram að næstu samningalotu, enda má ætla að spennustigið á vinnumarkaði setji svip sinn á viðræðurnar, í bland við verðbólgu- og vaxtastig.

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara.

Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti.

Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
26. maí 2023

Ársverðbólga úr 9,9% í 9,5%

Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,39% milli mánaða í maí og við það lækkaði ársverðbólgan úr 9,9% í 9,5%. Reiknuð húsaleiga hækkaði minna en við áttum von á og á stærstan hlut í muninum á mælingu Hagstofunnar og okkar spá fyrir maí.
Flutningaskip
25. maí 2023

Vöru- og þjónustujöfnuður neikvæður á fyrsta ársfjórðungi

Útflutningsverðmæti landsins jókst mjög á fyrsta fjórðungi borið saman við sama fjórðung í fyrra. Aukning varð í útflutningsverðmæti sjávarafurða og ferðaþjónustu en dróst örlítið saman fyrir ál. Það skýrist af fjölgun ferðamanna, hærra verði sjávarafurða og lækkun á álverði. Samanlagt útflutningsverðmæti stoðanna þriggja á fjórðungnum nam 266,8 mö.kr.
23. maí 2023

Hagvöxtur byggir sífellt meira á ferðaþjónustunni

Eftir mikinn samdrátt í ferðaþjónustu á heimsvísu vegna samkomutakmarkana í Covid-faraldrinum tók eftirspurn mikið stökk á síðasta ári, þegar samkomutakmarkanirnar voru að mestu afnumdar. Aðdragandinn var lítill og umskiptin því skörp. Þetta torveldaði allan undirbúning fyrir fyrirtækin en þrátt fyrir ákveðna hnökra, eins og skort á starfsfólki, náði greinin fljótt vopnum sínum og kom sterk til baka.
22. maí 2023

Vikubyrjun 22. maí 2023

Um 20% af allri kortaveltu íslenskra heimila fer núna fram erlendis, en aukning í kortaveltu íslenskra heimila síðan heimsfaraldrinum lauk hefur verið drifinn áfram af kaupum á vöru og þjónustu frá erlendum söluaðilum.
17. maí 2023

Spáum stýrivaxtahækkun um 1,0 prósentustig

Við spáum því að peningastefnunefnd Seðlabanka Íslands hækki vexti bankans um 1,0 prósentustig í næstu viku. Gangi spáin eftir fara meginvextir bankans, vextir á sjö daga bundnum innlánum, úr 7,5% upp í 8,5%.
Bananar
17. maí 2023

Spáum 9,6% verðbólgu í maí

Við spáum því að vísitala neysluverðs hækki um 0,54% milli mánaða í maí og að ársverðbólgan lækki úr 9,9% í 9,6%. Verðbólgan hefur reynst þrálát síðustu mánuði og meiri en spár gerðu ráð fyrir. Við gerum ráð fyrir því að toppnum sé náð, verðbólga fari hægt hjaðnandi og mælist 8,4% í ágúst. Hagstofan birtir maímælingu vísitölu neysluverðs föstudaginn 26. maí næstkomandi.
Símagreiðsla
16. maí 2023

Kortavelta innanlands dróst saman um 7,2% í apríl

Heildarkortavelta íslenskra heimila dróst saman um 5% í apríl, sé hún borin saman við aprílmánuð í fyrra. Þetta er í fyrsta sinn í rúm tvö ár sem heildarkortaveltan dregst saman milli ára. Kortavelta Íslendinga innanlands var 7,2% minni en í apríl í fyrra en erlendis jókst hún um 5%. Samdráttur í kortaveltu kann að vera merki um að tekið sé að hægja á einkaneyslu, en þó ber að varast að lesa of mikið í einstaka mánuði.
Flugvél
16. maí 2023

Ferðaþjónustan á fleygiferð

Um 142 þúsund erlendir ferðamenn fóru í gegnum Keflavíkurflugvöll í apríl og er þetta því þriðji stærsti aprílmánuður frá upphafi. Ferðir Íslendinga til útlanda í apríl voru 56 þúsund, örlítið færri en í fyrra. Þeir ferðamenn sem nú koma gera betur við sig en þeir gerðu fyrir faraldur. Þá hafa bílaleigubílar í umferð aldrei verið fleiri í apríl en nú.
Ský
15. maí 2023

Vikubyrjun 15. maí 2023

Í skuldabréfaútboðinu sem Reykjavíkurborg hélt í á miðvikudag í síðustu viku seldi borgin verðtryggð skuldabréf á gjalddaga 2032 á ávöxtunarkröfunni 3,6%. Þann sama dag var ávöxtunarkrafan á ríkisskuldabréf á gjalddaga 2033 1,8% þannig að kjörin sem Reykjavíkurborg bjóðast eru um 1,8% hærri en þau sem ríkinu bjóðast.
9. maí 2023

Hætt við að aðhaldið dugi skammt gegn verðbólgu

Ekki er gert ráð fyrir að það takist að lækka skuldahlutfall ríkissjóðs fyrr en árið 2028 og þá aðeins örlítið, samkvæmt nýrri ríkisfjármálaáætlun sem ríkisstjórnin kynnti í apríl. Þá er áætlaður hægur afkomubati og að ríkissjóður verði rekinn með halla til ársins 2028. Það er eðlilegt að staldra við þegar ríkissjóður er rekinn með viðvarandi halla í efnahagsuppsveiflu, en á sama tíma ber að taka tillit til þess að viðsnúningur eftir faraldurinn taki einhvern tíma. 
Vefkökur

Með því að smella á “Leyfa allar” samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur