Atvinnuleysi mest á Íslandi af Norðurlöndunum
![Ferðamenn á jökli](https://images.prismic.io/landsbankinn/c17f4791-eaf2-4efc-94db-20bcd459b773_Ferdamenn-1920.jpg?fit=max&w=3840&rect=0,100,1920,1080&q=50)
Í gegnum árin hefur atvinnuleysi verið einna lægst á Íslandi meðal Norðurlandanna. Fyrir 1990 einkenndist Ísland reyndar af mjög mikilli verðbólgu og litlu atvinnuleysi. Atvinnuleysi hér á landi jókst verulega á árinu 2020 og mun meira en í nágrannalöndunum. Nú er svo komið að atvinnuleysið hér er það mesta á Norðurlöndunum í fyrsta skipti, sé miðað við síðustu áratugi, og væntanlega í fyrsta skiptið í sögunni.
Sé litið á þróun atvinnuleysis á Norðurlöndunum frá aldamótum má sjá að sveiflurnar á síðustu árum eru mestar hér á landi og miklar breytingar gerast mun hraðar en í hinum löndunum. Það á sérstaklega við um fjármálakreppuna og Covid-faraldurinn sem hófst á síðasta ári. Fram til 2008 var atvinnuleysið að jafnaði minnst hér á landi og í fjármálakreppunni var einungis Noregur með minna atvinnuleysi en við. Staðan í Finnlandi versnaði verulega eftir 1990 og þar var atvinnuleysi að jafnaði yfir 10% fram að aldamótum. Staðan var heldur ekki góð í Svíþjóð á tíunda áratug síðustu aldar, en batnaði mun fyrr en í Finnlandi.
Sé tímabilinu frá 1991 skipt upp í þrjá hluta má sjá töluverða sérstöðu Íslands og Noregs með mun minna atvinnuleysi allan tímann. Það kemur líka í ljós að staðan hér á landi var einungis sú besta á milli 1991 og 2000, atvinnuleysi var meira hér en í Noregi síðustu tvö tímabilin. Á fyrsta tímabilinu var atvinnuleysi hér að jafnaði 3,7% á meðan það var 4,6% í Noregi. Seinni tímabilin voru tölurnar ívið lægri hjá Norðmönnum en hjá okkur, en fyrir utan stöðuna í Danmörku 2001-2010 er sérstaða Íslands og Noregs mikil. Sé litið á allt tímabilið frá 1991 var meðalatvinnuleysi hér á landi 4,2% á meðan það var 3,9% í Noregi. Á þessu tímabili var meðalatvinnuleysið 9,5% í Finnlandi, 5,9% í Danmörku og 7,3% í Svíþjóð.
Vorið 2020 jókst atvinnuleysi í öllum löndunum. Tímabundið var aukningin mest á Íslandi og í Noregi þar sem hlutabætur komu meira til sögunnar en í hinum löndunum, en tölurnar sýna atvinnuleysi með hlutabótum.
Sé hins vegar litið á stöðuna í lok ársins, þegar hlutabæturnar voru farnar að skipta mun minna máli, má sjá að þróunin hér á landi er mjög frábrugðin hinum löndunum. Hér hefur atvinnuleysi haldið áfram að aukast og var komið yfir 10% í lok ársins. Frá miðju síðasta ári hefur atvinnuleysi verið óbreytt í Finnlandi en minnkað í Svíþjóð, Danmörku og Noregi.
Meginskýringin á sérstakri þróun hér á landi er stórt hlutverk ferðaþjónustunnar í atvinnulífi og atvinnusköpun. Segja má að ferðaþjónustan og tengdar greinar hafi átt stærstan þátt í því að draga úr atvinnuleysinu sem varð til hér eftir fjármálakreppuna. Sá árangur hvarf eins og dögg fyrir sólu á tiltölulega stuttum tíma eftir að ferðaþjónustan tók að lenda í skakkaföllum. Á hinum Norðurlöndunum er mun meiri fjölbreytni í atvinnulífinu þannig að stór áföll í einstökum greinum hafa ekki jafn mikil áhrif og getur gerst hér á landi. Í fjármálakreppunni vorum við búin að koma upp fjármálakerfi sem var allt of stórt miðað við hagkerfið sjálft. Á síðustu árum hefur ferðaþjónustan orðið mikilvægasta útflutningsgrein okkar. Áföll þessara greina hafa því haft mun meiri áhrif hér á landi en í nágrannalöndunum.
Lesa Hagsjána í heild
![](https://images.prismic.io/landsbankinn/a923b976-0b6c-45a6-b7b7-b7efbe46320a_Landsbankinn_Irma_Abstrakt_016.jpg?fit=max&w=3840&rect=397,396,745,559&q=50)
![](https://images.prismic.io/landsbankinn/028a0757-28f9-4183-b615-499104716808_Landsbankinn_Irma_Abstrakt_018.jpg?fit=max&w=3840&rect=0,140,1168,876&q=50)
![Litríkir bolir á fataslá](https://images.prismic.io/landsbankinn/0715ffd5-f0a2-446e-bbf1-561d88cd1730_Fataverslun-bolir-varasamt-kortagengi.jpg?fit=max&w=3840&rect=240,0,1440,1080&q=50)
![Flugvél á flugvelli](https://images.prismic.io/landsbankinn/c68d10e5-e50c-4447-8778-bd06a35cab8f_Jet-Brussels-iStock-1161966623.jpg?fit=max&w=3840&rect=1119,770,2455,1841&q=50)
![](https://images.prismic.io/landsbankinn/2fffc01a-44b7-44ee-bdc1-b8bd2c29c1ea_5.jpg?fit=max&w=3840&rect=55,0,1708,1281&q=50)
![Bílar](https://images.prismic.io/landsbankinn/135415c5-fb94-4d8d-8130-b0c165cf7c82_LB_Brimborg_Festi_V4A9178_1920.jpg?fit=max&w=3840&rect=94,295,1305,979&q=50)
![Paprika](https://images.prismic.io/landsbankinn/a06f0e51-f8d7-4614-95bf-d3f9a1b06eba_Paprika-iStock-518590344-2020.jpg?fit=max&w=3840&rect=210,0,1600,1200&q=50)
![Fjölbýlishús](https://images.prismic.io/landsbankinn/d1432608-ac46-49b6-b68a-6f93b661de51_Fjolbylishus-nylegt.jpg?fit=max&w=3840&rect=371,405,853,640&q=50)
![Krani með stiga](https://images.prismic.io/landsbankinn/77bfc8fa-18ef-4436-87e4-b0ba22c46e1b_Krani-med-stiga.jpg?fit=max&w=3840&rect=157,0,2493,1870&q=50)
![Strönd](https://images.prismic.io/landsbankinn/e7bb6ded-8c84-494c-9fab-7d306deb67ff_strandlengja.jpg?fit=max&w=3840&rect=1909,691,3185,2389&q=50)