Árið 2022 fimmta stærsta ferðamannaárið frá upphafi
Brottfarir erlendra ferðamanna frá Keflavíkurflugvelli voru 114.788 í desember, samkvæmt talningu Ferðamálastofu. Þær voru 8% færri en í desember árið 2019, síðasta árið fyrir faraldur, en það var aðeins í júlí og nóvember árið 2022 sem brottfarir voru fleiri en í sama mánuði árið 2019. Brottfarir í desember voru 16% færri en í sama mánuði á metferðamannaárinu 2018.
Heildarfjöldi erlendra ferðamanna fyrir allt árið 2022 nemur rétt tæplega 1,7 milljónum, eins og Hagfræðideild Landsbankans spáði í október. Brottfarir yfir árið 2022 voru 15% færri en árið 2019 og 27% færri en 2018, enda voru ferðatakmarkanir vegna faraldursins enn í gildi á fyrstu mánuðum ársins og ekki fyrr en í sumar sem ferðaþjónustan fór virkilega að ná sér á strik.
Á árinu 2022 voru brottfarir langflestar í ágúst, tæplega 243 þúsund, og fæstar í janúar, tæplega 67 þúsund. Bandaríkjamenn áttu ríflega 25% allra brottfara árið 2022, Bretar 14% og Þjóðverjar 8%. Spá okkar frá því í október gerir ráð fyrir að ferðamönnum fjölgi á þessu ári og verði í kringum 1,9 milljónir, en fjöldinn veltur þó mjög á þróun efnahagsástandsins í okkar helstu viðskiptalöndum.
Uppsafnaðar gistinætur aldrei fleiri
Hagstofan birtir ekki tölur yfir fjölda gistinótta í desember fyrr en síðar í mánuðinum, en í nóvember voru gistinætur erlendra ferðamanna tæplega 410 þúsund á skráðum gististöðum á Íslandi, 56% fleiri en í nóvember árið áður. Uppsafnaður fjöldi gistinótta erlendra ferðamanna á skráðum gististöðum á Íslandi á síðasta ári var orðinn rúmlega 6,6 milljónir í nóvember, 130% fleiri en í sama mánuði árið áður og 265% fleiri en í sama mánuði árið 2020. Þær voru þó enn örlítið færri en árin 2018 og 2019 (6% færri og 4% færri). Munurinn á fjölda gistinótta nú og árin 2018 og 2019 er mun minni en munurinn á fjölda ferðmanna, sem sýnir að hver ferðamaður dvelur að meðaltali lengur nú en hann gerði þá. Hér ber þó að hafa í huga að ætla má að fyrir hverjar þrjár skráðar gistinætur sé um það bil ein óskráð, til dæmis í gegnum Airbnb, ógreidda gistingu eða gistingu í bílum.
Séu gistinætur Íslendinga taldar með hafa þær aldrei verið fleiri á bilinu janúar til nóvember en í fyrra. Samtals voru uppsafnaðar gistinætur allra yfir síðasta ár orðnar rétt tæplega 8,4 milljónir í nóvember, en voru 8,1 milljón á metferðamannaárinu 2018. Faraldurinn ýtti mjög undir ferðalög Íslendinga innanlands og þótt samkomu- og ferðatakmarkanir hafi verið afnumdar áður en sumarið gekk í garð og Íslendingar héldu til útlanda, héldu þeir engu að síður áfram að ferðast innanlands.
Kortavelta ferðamanna
Kortavelta ferðamanna nam 16,1 milljarði í desember árið 2022 samkvæmt gögnum Rannsóknaseturs verslunarinnar, 73% meiru en í sama mánuði árið áður á föstu gengi, og 10% meiru en í desember 2019, áður en faraldurinn dró verulega úr komum ferðamanna. Ef horft er á árið 2022 í heild nam kortavelta ferðamanna 262 milljörðum, 1% meiru en árið 2019, á föstu gengi. Það er þó 16% minna en metárið 2018.
Þótt ferðamenn hafi verið 16% færri í desember í ár en í sama mánuði árið 2018 er kortaveltan næstum alveg sú sama og þá, á föstu gengi. Því virðast ferðamenn gera betur við sig en árið 2018, m.a. með lengri ferðalögum.
Í desember 2022 var kortavelta hvers ferðamanns að meðaltali 140 þúsund krónur. Í desember 2018 var hún 118 þúsund krónur, miðað við fast gengi. Fólk eyðir því meiru í eigin mynt nú en áður.
Ferðamenn greiddu með greiðslukortum tæpa 62 milljarða króna fyrir gistiþjónustu á árinu 2022, um 42 milljarða í verslun og 37 milljarða í veitingaþjónustu.
Rúmir 29 milljarðar fóru í bílaleigu og fjöldi bílaleigubíla í umferð var á seinni hluta ársins mjög svipaður fjöldanum árið 2019, fyrir faraldur. Þeir voru enn þó nokkuð færri en árið 2018.
Af þessari umfjöllun er ljóst að ferðaþjónustan hefur rétt nokkuð vel úr kútnum eftir faraldurinn og greinilegt að einhver hópur fólks mun halda áfram að ferðast þrátt fyrir efnahagsþrengingar. Ferðaþjónustan er stærsta einstaka útflutningsgrein okkar Íslendinga. Hátt í 40% af útflutningi á þriðja ársfjórðungi síðasta árs mátti rekja til ferðþjónustunnar og ljóst að þessi grein er og verður áfram ein helsta undirstaða hagvaxtar hér á landi.
