Verðbólga mun mjakast niður á við í september
Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,29% í ágúst. Það var aðeins minni hækkun en við áttum von á. Það var hins vegar enginn enn liður sem skýrði spáskekkjuna. Flugfargjöld lækka alla jafnan í ágúst en lækkunin var aðeins meiri en við áttum von á. Föt og skór hækkuðu minna en við áttum von á. Sumarútsölurnar í júlí virðast því hafa teygt sig lengra inn í ágúst en við reiknuðum með, við spáum því að þeim sé nú lokið og gera megi ráð fyrir hækkun milli mánaða í september á fötum og skóm.
Verðhækkun á matvöru drífur hækkun verðlags í september
Samkvæmt spá okkar verður stærsti áhrifaþátturinn til hækkunar verðlags í september matur og drykkjarvörur sem við gerum ráð fyrir að hækki um 1,2%. Ástæðan fyrir svo mikilli hækkun er fyrst og fremst hækkun á heildsöluverði mjólkurvara. Áhrif hækkunar í mat og drykk á verðlag verða 0,18%. Við gerum ráð fyrir að reiknuð húsaleiga hækki um 0,55% og áhrif á VNV verði 0,11%. Verð á fötum og skóm spáum við að hækki um 3% (0,1% áhrif) en þarna er um að ræða síðbúna hækkun í kjölfar júlíútsalna. Við spáum því að flugfargjöld lækki um 6,6% en þau lækka vanalega í september. Áhrifa þess á VNV eru neikvæð um 0,14%. Svo spáum við að verð á dælueldsneyti lækki um 1,9% og eru áhrifin neikvæð um 0,07%.
Verðhækkanir eftir undirliðum
| Vægi í VNV | Spá | ||
| Undirliður | Breyting | Áhrif | |
| Matur og drykkjarvörur | 14,92% | 1,20% | 0,18% |
| Áfengi og tóbak | 2,41% | -0,01% | 0,00% |
| Föt og skór | 3,31% | 3,00% | 0,10% |
| Húsnæði án reiknaðrar húsaleigu | 10,23% | 0,28% | 0,03% |
| Reiknuð húsaleiga | 19,87% | 0,55% | 0,11% |
| Húsgögn og heimilisbúnaður | 6,28% | 1,52% | 0,10% |
| Heilsa | 3,70% | -0,05% | 0,00% |
| Ferðir og flutningar (annað) | 4,03% | -0,57% | -0,02% |
| Kaup ökutækja | 5,90% | 0,37% | 0,02% |
| Bensín og díselolía | 3,89% | -1,90% | -0,07% |
| Flugfargjöld til útlanda | 2,06% | -6,59% | -0,14% |
| Póstur og sími | 1,60% | 0,19% | 0,00% |
| Tómstundir og menning | 9,19% | 0,60% | 0,06% |
| Menntun | 0,67% | 0,52% | 0,00% |
| Hótel og veitingastaðir | 4,96% | -0,34% | -0,02% |
| Aðrar vörur og þjónusta | 6,97% | -0,04% | 0,00% |
| Alls | 100,00% | 0,34% |
Merki um kólnun á fasteignamarkaði
Miklar hækkanir á húsnæðisverði hafa verið megindrifkraftur verðbólgunnar allt frá miðju síðasta ári. Í júlí sáust skýr merki kólnunar á fasteignamarkaði þegar vísitala íbúðaverðs á höfuðborgarsvæðinu hækkaði um 1,1% milli mánaða. Það var minnsta hækkunin síðan í nóvember á síðasta ári. Verð á húsnæði eins og Hagstofan mælir það og notar í vísitölu neysluverðs hækkaði um 1% í ágúst en sú mæling er með eins mánaðar töf. Húsnæðis og mannvirkjastofnun (HMS) tók nýlega við verkefnum Þjóðskrár sem snúa að utanumhaldi og mælingum á verðþróun á höfuðborgarsvæðinu. HMS gaf það nýlega út að verðmælingar miðist við breytingu á þriggja mánaða hlaupandi meðaltali mánaðarlegra gagnarétt eins og Hagstofan gerir. Verðhækkanir hjá Þjóðskrá voru á bilinu 2,2-2,5% milli febrúar og júní á þessu ári. Það að verðhækkunin hafi fallið niður í 1,1% í júlí er vísbending þess að markaður sé farinn að róast. Líklegt er að miklar verðhækkanir á fasteignamarkaði séu að baki og við taki mun hóflegri hækkanir. Við spáum því að vísitala íbúðaverðs hækki um 0,6% á næstu mánuðum en það yrðu mun minni hækkanir en verið hefur. Slíkar hækkanir yrðu einnig í meira samræmi við sögulega verðþróun á markaðnum.
Verðhækkun á mjólkurvörum setur mark sitt á matvöruverð í september
Verðlagsnefnd búvara hefur tekið ákvörðun um hækkun lágmarksverðs mjólkur til bænda og heildsöluverðs mjólkur og mjólkurafurða sem nefndin ákveður. Lágmarksverð 1. flokks mjólkur til bænda hækkar um 4,56% og heildsöluverð mjólkur og mjólkurvara sem nefndin ákvarðar hækkar almennt um 3,72%. Þessar ákvarðanir koma jafnan fyrir nokkrum sinnum á ári og hafa bein áhrif á verð á matvöru. Síðustu ákvarðanir nefndarinnar með þessum hætti voru í apríl og desember síðastliðnum. Í apríl hækkaði verð á mjólk, ostum og eggjum um 4,75% frá fyrri mánuði en 3,32% í desember.
Styrking dollarans veikir áhrif lækkunar olíuverðs á verð á dælueldsneyti
Verðkönnun okkar bendir til þess að verð á dælueldsneyti lækki um 1,9% nú í september. Heimsmarkaðsverð á hráolíu hefur lækkað að undanförnu en á móti hefur verð á Bandaríkjadollar verið að styrkjast gagnvart öðrum gjaldmiðlum. Styrking dollarans hefur dregið úr þeim áhrifum sem lækkun olíuverðs hefur haft á verð á dælueldsneyti, en þó með þeim hætti að verð á dælueldsneyti leiti niður á við.
Krónan verður veikari í lok árs en við spáum í maí
Verðbólguþróun hér á landi er samofin gengi krónunnar. Þjóðhagsspá okkar frá því í maí gerði ráð fyrir því að evran myndi enda árið í 132 krónum í lok árs. Það er að öllum líkindum ekki að fara ganga eftir, þar sem krónan hefur veikst nokkuð að undanförnu og er evran komin yfir 140 krónur. Við búumst þó við því að krónan leiti áfram til styrkingar á næstu mánuðum og fari niður í 138 krónur í lok ársins. Verðbólguspáin okkar tekur mið af því.
Verðbólga hefur náð hámarki og mun hjaðna hægt og bítandi
Frá því í vor höfum við spáð því að verðbólga myndi ná hámarki síðsumars og síðan myndi taka við hæg hjöðnun hennar. Þetta hefur gengið eftir og erum við enn þá þeirri skoðun að verðbólga muni hjaðna hægt og bítandi á næstu mánuðum. Þannig spáum við 9,3% verðbólgu í október, 8,9% í nóvember og 8,8% í desember. Helstu óvissuþættirnir í spánni snúa að gengisþróun krónunnar, heimsmarkaðsverði á olíu og síðast en ekki síst fasteignamarkaði. Verði önnur þróun á þessum liðum en við gerum ráð fyrir verður verðbólga önnur en við spáum.
