Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur

Sam­drátt­ur á fyrsta árs­fjórð­ungi

Hagkerfið dróst saman um 4% á milli ára á fyrsta ársfjórðungi samkvæmt nýbirtum þjóðhagsreikningum Hagstofunnar. Þetta er í fyrsta sinn síðan árið 2021 sem landsframleiðsla dregst saman á milli ára. Samdrátturinn skýrist helst af minni birgðasöfnun vegna loðnubrests. Einkaneysla og fjárfesting jukust aftur á móti á fjórðungnum sem er til marks um eftirspurnarþrýsting.
Fiskiskip á Ísafirði
31. maí 2024

Samkvæmt fyrsta mati Hagstofunnar mældist 4% samdráttur í landsframleiðslu á fyrsta ársfjórðungi. Til samanburðar mældist 8,3% hagvöxtur á fyrsta ársfjórðungi í fyrra. Síðan hefur hagvöxtur farið minnkandi með hverjum fjórðungnum og loks dróst landsframleiðsla saman, í fyrsta skipti frá því á fyrsta ársfjórðungi 2021.

Helstu undirliðir:

  • Einkaneysla jókst um 0,2% (0,1% til hækkunar á hagvexti)
  • Samneysla jókst um 1,2% (0,3% til hækkunar á hagvexti)
  • Fjármunamyndun jókst um 2,4% (0,5% til hækkunar á hagvexti)
  • Útflutningur dróst saman um 3,3% (1,3% til lækkunar á hagvexti)
  • Innflutningur jókst um 1,6% (0,7% til lækkunar á hagvexti)
  • Birgðabreytingar voru 35 ma.kr. minni en í fyrra (3,5% til lækkunar á hagvexti)

Samdráttur aðallega vegna minni birgðasöfnunar

Stærstan hluta samdráttarins má útskýra með birgðabreytingum í sjávarútvegi. Á fyrsta ársfjórðungi í fyrra jukust birgðir vegna mikillar loðnuvertíðar, alls um 38,5 ma.kr., en í ár jukust þær aðeins um 3,3 ma.kr. Alls má því skýra 3,5% af 4,0% samdrætti með minni aukningu í birgðum vegna loðnubrests.

Einkaneysla og fjárfesting aukast

Í ljósi þess hversu hátt vaxtastigið hefur verið síðustu misseri má telja athyglisvert að ekki hafi enn dregið áþreifanlega úr kraftinum í eftirspurn. Í takt við það er verðbólgan þrálát og hjaðnar hægt.

Einkaneysla stóð nokkurn veginn í stað á milli ára á fyrsta ársfjórðungi, jókst um aðeins 0,2%. Íslendingar virðast helst hafa haldið að sér höndum þegar kemur að kaupum á varanlegum neysluvörum eins og bílum, en frekar látið eftir sér utanlandsferðir. Allt árið í fyrra jókst einkaneysla um aðeins 0,5% að meðaltali og á fjórða fjórðungi dróst hún saman um 2,3%. Þróun einkaneyslu á fyrsta ársfjórðungi er nokkurn veginn í takt við gögn um kortaveltu landsmanna sem stóð meira og minna í stað á milli ára á fyrstu þremur mánuðum ársins.

Aukin íbúðafjárfesting á skjön við íbúðatalningu

Fjármunamyndun jókst um 2,4% á milli ára á fyrsta fjórðungi og aukningin skýrist nær eingöngu af aukinni íbúðafjárfestingu. Íbúðafjárfesting jókst um 15,7% á milli ára á fyrsta ársfjórðungi - svo mikið hefur hún ekki aukist frá því á þriðja ársfjórðungi ársins 2019. Hún jókst þó um 9,4% á síðasta fjórðungi í fyrra og eftir samfelldan samdrátt virðist því vera að færast aukinn þungi í íbúðafjárfestingu. Segja má að tölurnar séu á skjön við það sem ætla hefði mátt út frá talningu HMS á íbúðum í byggingu. Þeim virðist sífellt fækka og HMS hefur lýst áhyggjum af því að uppbygging íbúða verði langt undir þörf.

Eins og við bjuggumst við dregst fjárfesting hins opinbera saman og minnkar um 5,8% á milli ára og atvinnuvegafjárfesting jókst um aðeins 0,4%. Aukinn innflutningur á fjárfestingarvörum á fyrsta ársfjórðungi tengist því líklega aðallega aukinni íbúðafjárfestingu.

Minna flutt út af áli og sjávarafurðum

Framlag utanríkisviðskipta var neikvætt um 2 prósentustig á fyrsta fjórðungi ársins. Það skýrist bæði af minni útflutningi og meiri innflutningi en á sama tíma í fyrra. Vöruútflutningur dróst saman um tæplega eitt prósentustig frá fyrra ári, sem rekja má til minni útflutnings af sjávarafurðum, þar sem loðnubrestur vegur þungt. Þar að auki var minna flutt út af áli en á sama tíma í fyrra. Raforkuskerðingar á fyrri hluta ársins hafa eflaust haft sitt að segja, en einnig lækkun á heimsmarkaðsverði á áli á milli ára.

Vöruinnflutningur dróst einnig saman um tæplega 1% frá fyrra ári á föstu verðlagi. Þann samdrátt má að líkindum að mestu rekja til samdráttar í innflutningi á eldsneyti og flutningstækjum, en innflutningsverðmæti þeirra liða dróst saman á föstu gengi. Á móti vegur að innflutningsverðmæti fjárfestingarvara jókst um 5% á fjórðungnum, sem er í takt við aukna fjármunamyndun. Auk þess jókst innflutningsverðmæti neysluvara um rúmlega 1% á föstu gengi, í takt við örlítið aukna einkaneyslu á fjórðungnum.

Mögulega galli í gögnum um ferðaþjónustu

Þjónustuútflutningur dróst töluvert saman á fyrsta fjórðungi ársins, um 3,9% á föstu verðlagi. Síðustu ár hefur hlutur ferðaþjónustu í auknum þjónustuútflutningi verið mjög fyrirferðarmikill. Á fyrsta fjórðungi þessa árs er útlit fyrir að ferðaþjónusta hafi dregist saman frá fyrra ári en mælist engu að síður hlutfallslega stór. Ferðaþjónusta samanstendur af tveimur liðum, farþegaflutningum með flugi og ferðalögum. Farþegaflutningar aukast frá fyrra ári, sem gæti skýrst af aukinni hlutdeild tengifarþega í farþegafjölda. Ferðalagaliðurinn minnkar aftur á móti á milli ára sem má mögulega rekja til ákveðins galla í gögnum um kortaveltu erlendra korta hér á landi. Fyrirtæki í ferðaþjónustu hafa í auknum mæli nýtt sér erlenda færsluhirðingu og sú kortavelta sést ekki í gögnum sem Hagstofan styðst við. Hagstofan nefnir að sannprófun gagnanna sé í vinnslu, en tekur þó fram að gallinn muni ekki hafa mikil áhrif á heildarniðustöðuna.

Þjónustuinnflutningur jókst töluvert á fjórðungnum á föstu verðlagi, eða um 6,6% frá fyrra ári. Þessa aukningu í þjónustuinnflutningi má að stórum hluta rekja til mikillar aukningar í innfluttri fjármálaþjónustu, en undir fjármálaþjónustu fellur til dæmis færsluhirðing kortafyrirtækja. Síðustu ár hefur innflutt viðskiptaþjónusta aukist töluvert og eykst áfram á fyrsta fjórðungi þessa árs. Undir viðskiptaþjónustu fellur til dæmis rannsókna- og þróunarþjónusta og önnur sérfræðiþjónusta. Til innfluttrar þjónustu teljast einnig ferðalög Íslendinga til útlanda sem færðust lítillega í aukana á fjórðungnum.

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara.

Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti.

Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
1. júlí 2025
Mánaðamót 1. júlí 2025
Mánaðarlegt fréttabréf frá Greiningardeild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.
Flugvél á flugvelli
30. júní 2025
Vikubyrjun 30. júní 2025
Verðbólga jókst úr 3,8% og mældist 4,2% í júní. Aukin verðbólga skýrist aðallega af auknum þrýstingi á innfluttum vörum en einnig af hækkandi flugfargjöldum og verðhækkun á þjónustu. Þá jókst velta samkvæmt virðisaukaskattsskýrslum um 1,5% að raunvirði í mars og apríl.
Paprika
27. júní 2025
Verðbólga umfram væntingar
Verðbólga mældist 4,2% í júní og jókst úr 3,8% frá því í maí. Verðlag hækkaði umfram spár, en við höfðum spáð 3,9% verðbólgu. Aukin verðbólga skýrist aðallega af auknum verðþrýstingi á innfluttum vörum, einkum fötum, skóm og tómstundarvörum, en einnig af hækkandi flugfargjöldum og verðhækkun á þjónustu.
Orlofshús á Íslandi
27. júní 2025
Viðskipti með sumarhús færast aftur í aukana
Sumarhúsum á Íslandi hefur fjölgað um 45% á síðustu 20 árum. Viðskipti með sumarhús færðust verulega í aukana á tímum faraldursins. Fyrst eftir faraldurinn hægðist um en nú virðist aftur hafa glaðnað yfir markaðnum.
Herðubreið
25. júní 2025
Áfram merki um viðnámsþrótt í hagkerfinu
Velta samkvæmt virðisaukaskattsskýrslum jókst um 1,5% að raunvirði í mars og apríl og um 5,2% í janúar og febrúar, samkvæmt nýbirtum gögnum Hagstofunnar. Veltugögnin bera þess merki að hagkerfið standi vaxtastigið vel af sér sem er í takt við aukinn hagvöxt í byrjun árs. Það sem af er ári hefur velta aukist mest í sölu og viðhaldi á bílum en einnig má greina aukin umsvif í helstu útflutningsgreinunum: álframleiðslu, sjávarútvegi og ferðaþjónustu.
Ferðafólk
23. júní 2025
Færri ferðamenn en meiri ferðaþjónusta?
Færri ferðamenn hafa heimsótt Ísland það sem af er ári en á sama tíma í fyrra. Þrátt fyrir það hefur erlend kortavelta aukist á milli ára og það sama má segja um útflutningstekjur af ferðaþjónustu. Við teljum ýmislegt benda til þess að erlendir ferðamenn hafi verið fleiri síðustu mánuði en talning Ferðamálastofu segir til um.
Íbúðahús
23. júní 2025
Vikubyrjun 23. júní 2025
Vísitala íbúðaverðs lækkaði um 0,45% á milli mánaða í maí. Vísitalan lækkaði þar með í fyrsta sinn á þessu ári og ársbreytingin hefur ekki verið jafn lítil frá því í byrjun síðasta árs. Áfram er kraftur í kortaveltu Íslendinga, ekki síst erlendis.
Kortagreiðsla
19. júní 2025
Kortavelta Íslendinga erlendis eykst og veldur auknum greiðslukortahalla
Kortavelta jókst um 6,8% á milli ára í maí að raunvirði þar af jókst hún um 21% erlendis. Það sem af er ári hefur kortavelta aukist um 5,5% frá sama tímabili í fyrra, að teknu tilliti til verðlags og gengis. Íslendingar hafa aldrei farið í fleiri utanlandsferðir í maímánuði en nú í ár. Greiðslukortajöfnuður var neikvæður um 4,2 ma.kr. sem er töluvert meiri halli en í maí í fyrra.
Hús í Reykjavík
16. júní 2025
Vikubyrjun 16. júní 2025
Í síðustu viku fór fram uppgjör við eigendur HFF-bréfa. Erlendum ferðamönnum fjölgaði aðeins á milli ára í maí og atvinnuleysi jókst á milli ára. Í vikunni fram undan birtir HMS vísitölu íbúðaverðs, vísitölu leiguverðs og mánaðarskýrslu.
12. júní 2025
Spáum 3,9% verðbólgu í júní
Við spáum því að verðbólga aukist lítillega í júní og mælist 3,9%. Verðbólga helst líklega nær óbreytt í sumar en eykst svo aðeins með haustinu, þegar einskiptisliðir vegna skólagjalda og skólamáltíða detta út úr tólf mánaða taktinum. Við gerum áfram ráð fyrir 4,0% verðbólgu í árslok.