Lofts­lags­ráð­stefn­an - blendn­ar hug­mynd­ir um ár­ang­ur

Um þessar mundir sitja leiðtogar heimsins saman í Egyptalandi og ræða saman um loftslagsmál. Á sama tíma í fyrra horfðu allir til Glasgow og COP26 fundarins.
Vindmyllur og raflínur
8. nóvember 2022

Nú er horft til Sharm El-Sheikh í Egyptalandi og COP27 fundarins og næsta ráðstefna verður svo í Kinshasa í Kongó að ári. Fyrsta ráðstefnan af þessu tagi var haldin í Berlín árið 1995. Síðan hefur losun gróðurhúsalofttegunda aukist um 50% á heimsvísu. Á sama tíma hefur losun hér á landi aukist um 20%.

Í nýlegri Hagsjá kom fram að losun innan íslenska hagkerfisins er nú orðin álíka mikil eða meiri en hún var fyrir faraldur. Þá er einungis mæld sú losun sem á sér stað innan landamæra Íslands. Önnur mæliaðferð, svokallað kolefnisspor, mælir þá losun sem kemur til við fram­leiðslu og flutning á allri þeirri vöru og þjón­ustu sem íbúar landsins kaupa eða hafa aðgang að, óháð því hvar í heim­inum sú losun á sér stað. Kolefnissporið inniheldur því alla losun sem teng­ist inn­fluttum vörum, alþjóða­flugi og -­flutn­ing­um, þegar mæl­ingar á stað­bund­inni losun gera það ekki. Mælingar kolefnissporsins sýna því mun meiri losun en innanlandsmælingin.

Neikvæð umræða um árangur

Mat á árangri við minnkun losunar frá því í Glasgow er blendið en þó frekar neikvætt. Almennt er ekki reiknað með að fundurinn í Sharm El-Sheikh skili miklum árangri. Umræðan gengur mikið út á að þjóðirnar sem stóðu að Parísarsamkomulaginu standi sig alls ekki nógu vel til þess að ná þeim markmiðum sem stefnt er að og að það séu nær engir möguleikar á því að hiti á jörðinni hækki ekki meira en um 1,5°C. Því er einnig haldið fram að vegferðin sé mun dýrari en reiknað var með, allt að þrisvar sinnum dýrari, og að kosta þurfi enn meiru til í þriðja heiminum. Umræða er að aukast um að það þurfi að fara að horfa meira á staðreyndir og slælegan árangur og huga í auknum mæli að því að íbúar heimsins aðlagi sig að loftslagsbreytingum í stað þess að horfa bara á.

Er staðan skárri en reikna mátti með?

Innrás Rússa í Úkraínu hefur haft mikil áhrif á baráttuna við loftslagsbreytingar í heiminum öllum, en þó mest í Evrópu. Sú staðreynd virðist blasa við að það sé ekki hægt að losna við jarðefnaeldsneyti á stuttum tíma. Nýjar upplýsingar frá Alþjóðaorkumálastofnuninni (IEA) um þróun síðasta árs eru þó jákvæðari en búast hefði mátt við. Samkvæmt nýjum tölum stofnunarinnar mun losun vegna notkunar jarðefnaeldsneytis einungis aukast um tæplega 1% á þessu ári, sem er mun minni aukning en á síðasta ári. Aukning losunar frá kolanotkun jókst lítillega, en aukið framboð endurnýjanlegrar orku bætti það upp að miklu leyti. Hluti af skýringunni er líka að innrás Rússa í Úkraínu hefur dregið verulega úr væntingum um hagvöxt, einkum í Evrópu, sem aftur dregur úr losun.

Leit að öðrum orkugjöfum

Þá hefur stríðið í Úkraínu knúið margar þjóðir til þess að finna aðra orkugjafa í staðinn fyrir gasið sem Rússar hafa tekið af markaðnum. Þar kemur sú jákvæða þróun inn að orka frá sól og vindi hefur fyllt stóran hluta af því skarði sem skapaðist og því verður aukin kolanotkun vegna þessa tiltölulega lítil og tímabundin. Niðurstaðan er því sú að losun CO2 á þessu ári eykst mun minna en margir óttuðust. Við það bætist að stefnuaðgerðir stjórnvalda í mörgum löndum stuðla að raunverulegum breytingum á orkumörkuðum.

Sólar- og vindorka eru í fararbroddi við aukningu á endurnýjanlegri raforkuframleiðslu. Framleiðsluaukningin í þeim greinum hefur aldrei verið meiri en í ár og mun nema um tveimur þriðju hlutum aukningar hreinnar orkuframleiðslu. Raforkuframleiðsla með vatnsafli hefur sums staðar átt undir högg að sækja í ár vegna mikilla þurrka, t.d. í Noregi. Framleiðsla rafmagns með vatnsafli hefur þrátt fyrir þetta aukist frá fyrra ári og er reiknað með að vatnsaflið standi fyrir um fimmtungi af framleiðsluaukningu endurnýjanlegrar orku í ár.

Evrópa á réttri leið þrátt fyrir allt?

Losun CO2 mun minnka innan ESB í ár, þrátt fyrir aukna losun vegna kola. Reiknað er með að aukning kolanotkunar innan ESB verði tímabundin og á sama tíma muni raforkuframleiðsla með hreinum aðferðum aukast verulega. Viðbót vegna hreinna orkugjafa mun því framleiða mun meiri raforku en nemur aukningu framleiðslu með kolanotkun á árinu 2022.

Olíunotkun er talin aukast meira en notkun annars jarðefnaeldsneytis í ár. Þessi aukning kemur fyrst og fremst til vegna flutningageirans og munu flutningar með flugi skapa um þrjá fjórðu hluta aukningar á losun vegna olíu á þessu ári, aðallega vegna alþjóðlegra farþegaflutninga. Losun frá flugi nú er þó einungis um 80% af því sem hún var fyrir faraldurinn.

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara.

Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti.

Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
Íbúðir
26. mars 2024
Hækkandi íbúðaverð kyndir undir verðbólgu
Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,8% milli mánaða í mars og við það jókst ársverðbólga úr 6,6% í 6,8%. Langmest áhrif til hækkunar í mælingunni má rekja til hækkunar á íbúðaverði, og þá sérstaklega utan höfuðborgarsvæðisins. Verð á nýjum bílum hafði mest áhrif til lækkunar í mars.
Seðlabanki
25. mars 2024
Vikubyrjun 25. mars 2024
Peningastefnunefnd Seðlabankans tilkynnti á miðvikudag að stýrivöxtum yrði haldið óbreyttum í 9,25%. Ákvörðunin var í samræmi við spá okkar, en tónninn í yfirlýsingunni var harðari en við bjuggumst við.
Ferðamenn
18. mars 2024
Vikubyrjun 18. mars 2024
Gögn síðasta árs benda til þess að þeir ferðamenn sem hingað komu hafi að meðaltali dvalið skemur en árið á undan en aftur á móti eytt meiru á dag.
Vélsmiðja Guðmundar
15. mars 2024
Að flytja út „annað“ er heldur betur að skila sér
Útflutningur hefur alltaf verið mjög mikilvægur fyrir Íslendinga og íslenskan efnahag. Lengst af var fiskurinn okkar aðal útflutningsvara, svo bættist álið við og nú síðasta áratuginn eða svo hefur ferðaþjónusta rutt sér til rúms og er orðin stærsta einstaka útflutningsvara Íslendinga. Á síðustu árum hefur annar útflutningur, þ.e. útflutningur sem ekki heyrir undir neinn þessara flokka, vaxið hratt og raunar hraðar en ferðaþjónustan, þó faraldurinn torveldi samanburðinn aðeins.
Fjölbýlishús
14. mars 2024
Spáum 6,6% verðbólgu í mars
Við spáum því að vísitala neysluverðs hækki um 0,57% milli mánaða í mars og að ársverðbólga verði óbreytt í 6,6%. Mest áhrif til hækkunar í spá okkar hafa reiknuð húsaleiga, flugfargjöld til útlanda, föt og skór og matarkarfan. Við eigum enn von á að verðbólgan hjaðni rólega næstu mánuði og verði komin niður í 5,4% í júní.
14. mars 2024
Óbreytt vaxtastig en bjartur tónn
Þrátt fyrir hjaðnandi verðbólgu og sátt um langtímakjarasamning á stórum hluta vinnumarkaðar teljum við að peningastefnunefnd haldi meginvöxtum bankans óbreyttum í 9,25% í næstu viku, fjórða skiptið í röð. Verðlag hækkaði umfram væntingar í febrúar og verðbólguvæntingar hafa lítið breyst frá síðasta fundi nefndarinnar. Auk þess ríkir enn óvissa um framvindu kjarasamninga annarra hópa. Við teljum þó að tónninn í yfirlýsingunni verði bjartari en verið hefur og að vaxtalækkun kunni að vera handan við hornið.
Sky Lagoon
12. mars 2024
Neysla erlendra ferðamanna helst ekki í hendur við fjölgun þeirra
Um 156 þúsund erlendir ferðamenn fóru um Keflavíkurflugvöll í febrúar. Aðeins einu sinni hafa fleiri ferðamenn farið um flugvöllinn í febrúarmánuði, eða á metárinu 2018. Fjölgunin var um 14% á milli ára í fjölda ferðamanna, en erlend kortavelta jókst aðeins um 3,1%, á föstu gengi. Þeir ferðamenn sem nú koma virðast því eyða minna en þeir sem komu fyrir ári síðan.
Ferðafólk
11. mars 2024
Vikubyrjun 11. mars 2024
Stóru útflutningsgreinarnar þrjár, ferðaþjónusta (600 ma. kr.), ál og álafurðir (320 ma. kr.) og sjávarafurðir (350 ma. kr.), stóðu undir 70% af heildarútflutningsverðmæti síðasta árs. Verðmæti annars útflutnings var um 580 ma. kr. og skilaði því meira verðmæti en sjávarafurðir eða ál og álafurðir.
Flutningaskip
5. mars 2024
Utanríkisviðskipti í góðu jafnvægi
Alls var 41,4 ma.kr. afgangur af viðskiptum við útlönd í fyrra. Eins og við var búist var mikill halli á vöruskiptajöfnuði, mikill afgangur af þjónustujöfnuði, smá afgangur af frumþáttatekjum og smá halli á rekstrarframlögum. Erlend staða þjóðarbúsins batnaði nokkuð í fyrra, en í lok árs voru erlendar eignir þjóðarbúsins um 1.600 ma.kr. meiri en erlendar skuldir.
5. mars 2024
Mánaðaryfirlit yfir sértryggð skuldabréf - febrúar 2024
Meðfylgjandi er mánaðarlegt yfirlit sértryggðra skuldabréfa.
Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur