Lofts­lags­ráð­stefn­an - blendn­ar hug­mynd­ir um ár­ang­ur

Um þessar mundir sitja leiðtogar heimsins saman í Egyptalandi og ræða saman um loftslagsmál. Á sama tíma í fyrra horfðu allir til Glasgow og COP26 fundarins.
Vindmyllur og raflínur
8. nóvember 2022

Nú er horft til Sharm El-Sheikh í Egyptalandi og COP27 fundarins og næsta ráðstefna verður svo í Kinshasa í Kongó að ári. Fyrsta ráðstefnan af þessu tagi var haldin í Berlín árið 1995. Síðan hefur losun gróðurhúsalofttegunda aukist um 50% á heimsvísu. Á sama tíma hefur losun hér á landi aukist um 20%.

Í nýlegri Hagsjá kom fram að losun innan íslenska hagkerfisins er nú orðin álíka mikil eða meiri en hún var fyrir faraldur. Þá er einungis mæld sú losun sem á sér stað innan landamæra Íslands. Önnur mæliaðferð, svokallað kolefnisspor, mælir þá losun sem kemur til við fram­leiðslu og flutning á allri þeirri vöru og þjón­ustu sem íbúar landsins kaupa eða hafa aðgang að, óháð því hvar í heim­inum sú losun á sér stað. Kolefnissporið inniheldur því alla losun sem teng­ist inn­fluttum vörum, alþjóða­flugi og -­flutn­ing­um, þegar mæl­ingar á stað­bund­inni losun gera það ekki. Mælingar kolefnissporsins sýna því mun meiri losun en innanlandsmælingin.

Neikvæð umræða um árangur

Mat á árangri við minnkun losunar frá því í Glasgow er blendið en þó frekar neikvætt. Almennt er ekki reiknað með að fundurinn í Sharm El-Sheikh skili miklum árangri. Umræðan gengur mikið út á að þjóðirnar sem stóðu að Parísarsamkomulaginu standi sig alls ekki nógu vel til þess að ná þeim markmiðum sem stefnt er að og að það séu nær engir möguleikar á því að hiti á jörðinni hækki ekki meira en um 1,5°C. Því er einnig haldið fram að vegferðin sé mun dýrari en reiknað var með, allt að þrisvar sinnum dýrari, og að kosta þurfi enn meiru til í þriðja heiminum. Umræða er að aukast um að það þurfi að fara að horfa meira á staðreyndir og slælegan árangur og huga í auknum mæli að því að íbúar heimsins aðlagi sig að loftslagsbreytingum í stað þess að horfa bara á.

Er staðan skárri en reikna mátti með?

Innrás Rússa í Úkraínu hefur haft mikil áhrif á baráttuna við loftslagsbreytingar í heiminum öllum, en þó mest í Evrópu. Sú staðreynd virðist blasa við að það sé ekki hægt að losna við jarðefnaeldsneyti á stuttum tíma. Nýjar upplýsingar frá Alþjóðaorkumálastofnuninni (IEA) um þróun síðasta árs eru þó jákvæðari en búast hefði mátt við. Samkvæmt nýjum tölum stofnunarinnar mun losun vegna notkunar jarðefnaeldsneytis einungis aukast um tæplega 1% á þessu ári, sem er mun minni aukning en á síðasta ári. Aukning losunar frá kolanotkun jókst lítillega, en aukið framboð endurnýjanlegrar orku bætti það upp að miklu leyti. Hluti af skýringunni er líka að innrás Rússa í Úkraínu hefur dregið verulega úr væntingum um hagvöxt, einkum í Evrópu, sem aftur dregur úr losun.

Leit að öðrum orkugjöfum

Þá hefur stríðið í Úkraínu knúið margar þjóðir til þess að finna aðra orkugjafa í staðinn fyrir gasið sem Rússar hafa tekið af markaðnum. Þar kemur sú jákvæða þróun inn að orka frá sól og vindi hefur fyllt stóran hluta af því skarði sem skapaðist og því verður aukin kolanotkun vegna þessa tiltölulega lítil og tímabundin. Niðurstaðan er því sú að losun CO2 á þessu ári eykst mun minna en margir óttuðust. Við það bætist að stefnuaðgerðir stjórnvalda í mörgum löndum stuðla að raunverulegum breytingum á orkumörkuðum.

Sólar- og vindorka eru í fararbroddi við aukningu á endurnýjanlegri raforkuframleiðslu. Framleiðsluaukningin í þeim greinum hefur aldrei verið meiri en í ár og mun nema um tveimur þriðju hlutum aukningar hreinnar orkuframleiðslu. Raforkuframleiðsla með vatnsafli hefur sums staðar átt undir högg að sækja í ár vegna mikilla þurrka, t.d. í Noregi. Framleiðsla rafmagns með vatnsafli hefur þrátt fyrir þetta aukist frá fyrra ári og er reiknað með að vatnsaflið standi fyrir um fimmtungi af framleiðsluaukningu endurnýjanlegrar orku í ár.

Evrópa á réttri leið þrátt fyrir allt?

Losun CO2 mun minnka innan ESB í ár, þrátt fyrir aukna losun vegna kola. Reiknað er með að aukning kolanotkunar innan ESB verði tímabundin og á sama tíma muni raforkuframleiðsla með hreinum aðferðum aukast verulega. Viðbót vegna hreinna orkugjafa mun því framleiða mun meiri raforku en nemur aukningu framleiðslu með kolanotkun á árinu 2022.

Olíunotkun er talin aukast meira en notkun annars jarðefnaeldsneytis í ár. Þessi aukning kemur fyrst og fremst til vegna flutningageirans og munu flutningar með flugi skapa um þrjá fjórðu hluta aukningar á losun vegna olíu á þessu ári, aðallega vegna alþjóðlegra farþegaflutninga. Losun frá flugi nú er þó einungis um 80% af því sem hún var fyrir faraldurinn.

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara.

Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti.

Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
Selfoss
11. nóv. 2024
Vikubyrjun 11. nóvember 2024
Skráð atvinnuleysi hækkaði lítillega á milli ára í október og halli á vöruskiptajöfnuði jókst aðeins. Hagstofan birti þjóðhagsspá og bæði Seðlabanki Bandaríkjanna og Englandsbanki lækkuðu vexti. Í vikunni fáum við gögn um fjölda ferðamanna um Keflavíkurflugvöll, niðurstöður úr væntingakönnun markaðsaðila og tölur um veltu greiðslukorta. Uppgjörstímabilið í Kauphöllinni heldur áfram.
Flutningaskip
8. nóv. 2024
Hægir á vexti vöruskiptahallans
Halli á vöruviðskiptum jókst lítillega á milli ára í október og mældist 49,4 ma.kr, en var 47,5 ma.kr. í október í fyrra. Uppsafnaður halli á vöruskiptum hefur aukist frá fyrra ári, en þó hægar í ár en síðustu ár, og var 330 ma.kr. í október, sem er einungis lítillega meira en mældist á sama tíma í fyrra þegar hann var 320 ma.kr.
Bílar
6. nóv. 2024
Minni spenna á vinnumarkaði en lítil breyting á atvinnuleysi
Staðan á vinnumarkaði hefur haldist merkilega stöðug í gegnum hraðar breytingar í hagkerfinu og þrátt fyrir vaxtahækkanir síðustu ára hefur atvinnuleysi lítið aukist. Þó eru vísbendingar um að eftirspurn eftir launafólki hafi minnkað og laun hækka ekki jafn hratt og áður. Óvissa hefur aukist lítillega síðustu daga vegna átaka á opinberum vinnumarkaði.
5. nóv. 2024
Mánaðaryfirlit yfir sértryggð skuldabréf - október 2024
Meðfylgjandi er mánaðarlegt yfirlit sértryggðra skuldabréfa.
Ferðamenn við Strokk
5. nóv. 2024
Ágætur þriðji fjórðungur í ferðaþjónustu
Ferðamönnum fjölgaði um tæplega prósent á þriðja ársfjórðungi, stærsta ferðaþjónustutímabili ársins, frá fyrra ári. Gistinóttum ferðamanna fækkaði hins vegar um tæpt prósent, en kortavelta á föstu verðlagi jókst um 2% á milli ára.
Fjölbýlishús
4. nóv. 2024
Þörf á íbúðum og ágætis uppbygging í kortunum 
Íbúðafjárfesting hefur færst í aukana, starfsfólki fjölgar sífellt í byggingarstarfsemi, velta í greininni hefur aukist síðustu árin og innflutningur á byggingarefni er í hæstu hæðum. Íbúðauppbygging virðist nokkuð kröftug, enda er þörfin brýn - kjarnafjölskyldum hefur fjölgað mun hraðar en íbúðum síðustu ár. 
Flutningaskip við Vestmannaeyjar
4. nóv. 2024
Vikubyrjun 4. nóvember 2024
Verðbólga lækkaði úr 5,4% niður í 5,1% í október, í samræmi við væntingar. Samhliða birtingu VNV tilkynnti Hagstofan að fyrirhugað kílómetragjald yrði tekið inn í vísitöluna. Í þessari viku birtir Vinnumálastofnum skráð atvinnuleysi í október, kosið verður um nýjan forseta í Bandaríkjunum, Seðlabanki Bandaríkjanna og Englandsbanki tilkynna um vaxtaákvarðanir og uppgjörstímabilið í Kauphöllinni er áfram í fullum gangi.
1. nóv. 2024
Fréttabréf Greiningardeildar 1. nóvember 2024
Mánaðarlegt fréttabréf frá Greiningardeild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.
Fjölskylda við sumarbústað
30. okt. 2024
Verðbólga lækkar áfram og mælist 5,1% í október
Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,28% á milli mánaða í október og verðbólga lækkar því úr 5,4% í 5,1%. Verð á mat og drykkjarvörum og flugfargjöld til útlanda höfðu mest áhrif til hækkunar. Reiknuð leiga hækkaði mjög lítið á milli mánaða. Kílómetragjald á bensín- og olíubíla verður með í verðmælingum Hagstofunnar.
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn
28. okt. 2024
Vikubyrjun 28. október 2024
Í vikunni birtir Hagstofan verðbólgutölur fyrir októbermánuð. Þessar verðbólgutölur verða þær síðustu fyrir næstu vaxtaákvörðun sem verður tilkynnt þann 20. nóvember nk. Í síðustu viku birti Hagstofan veltu skv. VSK-skýrslum, niðurstöður úr vinnumarkaðsrannsókn og launavísitölu. Þá er uppgjörstímabilið í kauphöllinni áfram í fullum gangi.
Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur