Loks­ins skýr­ar leik­regl­ur: Ný sjálf­bærni­við­mið Evr­ópu­sam­bands­ins

Undanfarin ár hefur verið þrýst á fjármagnsmarkaði að beina fjármagni í verkefni sem stuðla að sjálfbærri framtíð. Samræmdar reglur og viðmið hefur hins vegar skort. Nýtt flokkunarkerfi Evrópusambandsins á sviði sjálfbærra fjármála samræmir verklag og setur sjálfbærniviðmið sem fjármagnsmarkaðir geta stuðst við til að ná markmiðum í loftslagsmálum.
5. nóvember 2020

Árið 2050 mun mannkynið ganga á auðlindir jarðar líkt og þrjár jarðir væru til afnota, en áætlað er að ágangur á t.d. lífmassa, jarðefnaeldsneyti og málma tvöfaldist næstu fjörutíu árin. Framleiðsla úrgangs mun líklega vaxa um 70% fyrir árið 2050. Þetta er í mikilli mótsögn við þær upplýsingar og fyrirheit sem fyrirtæki gefa hvað varðar sjálfbærni. Þrátt fyrir fjölda skýrslna og fyrirlestra um framtak fyrirtækja í þessum efnum, þar sem stundum einungis fegursta hliðin er sýnd, er staðan sú að enn er gengið margfalt hraðar á auðlindir en svo að þær geti endurnýjað sig. Upplýsingar eru oft á tíðum ófullnægjandi, óstaðfestar og ekki sambærilegar, hvorki milli ára né fyrirtækja. Það sem hefur vantað er samræmd nálgun sem gefur heildstæða sýn á þróun í átt að sjálfbærni.

Leikkerfi Evrópusambandsins - samræmt verklag fyrir fjárfesta, útgefendur og hið opinbera

Til þess að Evrópusambandið nái markmiði sínu um að minnka losun gróðurhúsalofttegunda um 55% fyrir árið 2030 og verða kolefnishlutlaust árið 2050, þurfa allir að spila eftir sömu reglum og eftir skipulegu kerfi, rétt eins og fótboltalið. Í því samhengi eru leikmennirnir fjárfestar, útgefendur og hið opinbera. Þjálfarinn er Evrópusambandið sem leggur línurnar, eða útbýr leikkerfið. Markmiðið er að halda meðalhækkun hitastigs jarðar undir 2°C miðað við hitastig við upphaf iðnvæðingar.

Evrópusambandið kynnti slíkt leikkerfi í júní 2020 með tilkomu flokkunarreglugerðar um sjálfbærni. Helsta markmið reglugerðarinnar er að koma á samræmdu flokkunarkerfi (e. EU Taxonomy) sem gerir það mögulegt að flokka atvinnustarfsemi eftir því hvort hún stuðli að sjálfbærni eða ekki.

Flokkunarkerfinu er skipt í sex umhverfismarkmið. Þegar hafa verið birtar ítarlegar skilgreiningar á verkefnum sem falla undir fyrstu tvö markmiðin, en stefnt er að því að birta skilgreiningar á hinum fjórum flokkunum árið 2021. Flokkunarkerfið setur fram fjögur skilyrði sem atvinnustarfsemi þarf að uppfylla til að flokkast sem sjálfbær.

Í fyrsta lagi þarf starfsemin að styðjast við eitt af sex fyrrgreindum umhverfismarkmiðum flokkunarkerfisins. Í öðru lagi má starfsemi ekki hafa skaðleg áhrif á hin fimm umhverfismarkmiðin. Í þriðja lagi þarf starfsemi að uppfylla viðurkenndar reglur um mannréttindi og góða stjórnarhætti og í fjórða lagi þarf starfsemi að uppfylla tæknilegar viðmiðunarreglur sem settar hafa verið fram af framkvæmdastjórn ESB.

Flokkunarkerfið leiðbeinir leikmönnum hagkerfisins

Flokkunarkerfið leiðbeinir þannig leikmönnum í hagkerfinu í átt að sjálfbæru hagkerfi og er einskonar verkfæri fyrir þátttakendur á fjármálamörkuðum. Kerfið gerir t.d. fjárfestum auðveldara að þekkja starfsemi sem stuðlar að sjálfbærni án þess að hafa djúpa þekkingu á umhverfisvísindum. Einnig auðveldar flokkunarkerfið fyrirtækjum að setja sér sjálfbærnimarkmið sem bæði stuðla að markmiðum Evrópusambandsins og gera fyrirtæki að álitlegri fjárfestingarkosti með tilliti til sjálfbærni.

Með samræmdu flokkunarkerfi munu fjárfestar, útgefendur og fjármálastofnanir eiga auðveldara með að átta sig á hvað teljast vera umhverfisvæn (græn) verkefni.

Flokkunarkerfið gerir það mögulegt að flokka atvinnustarfsemi eftir því hvort hún stuðli að sjálfbærni eða ekki og auðveldar fjárfestum að bera saman græna fjárfestingarkosti.

Græn skuldabréf og flokkunarkerfið

Flokkunarkerfið gerir það að verkum að útgefendur grænna skuldabréfa munu eiga auðveldara með að miðla upplýsingum um hvernig þeir uppfylla umhverfismarkmiðin. Slíkar útgáfur hafa vaxið gríðarlega undanfarin ár, bæði erlendis og hér á landi en leiðbeiningar varðandi hvað flokkast sem „grænt“, eða stuðlar að sjálfbærni, hefur skort. Með flokkunarkerfinu mun fylgja nýr staðall fyrir græn skuldabréf (e. EU green bond standard). Sú krafa verður gerð að verkefni sem má fjármagna með grænum skuldabréfum ESB uppfylli staðla flokkunarkerfisins. Flokkunarkerfið aðstoðar þannig útgefendur grænna skuldabréfa við að skilgreina hvaða verkefni ætti að fjármagna, hvaða sjálfbærniviðmið eru viðeigandi og hvernig verkefnin stuðla að sjálfbærni. Þar að auki mun flokkunarkerfið auðvelda fjárfestum grænna skuldabréfa að bera saman fjárfestingarkosti út frá sjálfbærni og hvetja þá til að velja „grænni“ fjárfestingarkostinn.

Útgefendur hafa nú þegar stuðst með opinberum hætti við flokkunarkerfið. Standard Chartered gaf til að mynda út sjálfbærniskuldabréf fyrir 500 milljónir evra í júlí 2019, blöndu af grænu skuldabréfi og félagslegu skuldabréfi. Deutsche Bank gaf einnig út grænt skuldabréf í apríl 2020 sem styðst að miklu leyti við flokkunarkerfið.

Viðbúið að flokkunarkerfið muni hafa töluverð áhrif á Íslandi

Óhætt er að segja að flokkunarkerfið sem innleitt er í gegnum flokkunarreglugerð Evrópusambandsins sé eitt af mikilvægustu skrefum Evrópusambandsins á sviði sjálfbærra fjármála. Flokkunarkerfið er nú þegar í einhverri notkun á Íslandi. Fjármálaafurðir og grænar skuldabréfaútgáfur sem styðjast við flokkunarkerfið eru þegar teknar að birtast. Fyrirtæki í öllum helstu atvinnuvegum Íslands munu þó geta stuðst mun betur við flokkunarkerfið þegar það hefur verið útfært nánar, en núverandi útgáfa tekur t.d. ekki tillit til sjávarútvegs með beinum hætti. Hins vegar eru stórir flokkar innan kerfisins sem eru vel útskýrðir og eiga vel við Ísland. T.d. er raforkuframleiðslu og álframleiðslu, gerð góð skil í flokkunarkerfinu.

Búast má við því að fyrir lok ársins 2021, þegar umhverfisviðmið allra sex flokkanna hafa verið birt á ítarlegan hátt, geti sjávarútvegurinn og enn fleiri atvinnugreinar, stuðst við flokkunarkerfið.

Það er því ekkert því til fyrirstöðu að íslenskir aðilar styðjist við kerfið. Það má einnig búast við því að sambærileg kerfi verði til á öðrum svæðum utan Evrópu, til dæmis í Asíu, sem nái betur til staðhátta og viðmiða annarra efnahagssvæða.

Skilvirkari endurgjöf og grænþvottur erfiðari

Markmið flokkunarkerfisins er að draga fram og samræma markmið Parísarsáttmálans og heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna í fjárhagslegar aðgerðir undir sameiginlegri skilgreiningu á sjálfbærni. Kerfið er einskonar verkfæri sem raunverulega ýtir fjármagni þangað sem þess er þörf og leiðir til þess að erfiðara verður fyrir aðila á fjármálamarkaði að fela sig á bakvið skort á skilgreiningum og viðmiðum. Upplýsingagjöf verður skilvirkari og trúverðugri og grænþvottur þar með erfiðari. Þessar áherslur gera hagkerfið umhverfisvænna og verða vonandi til að þess að markmiðið um kolefnishlutleysi árið 2050 náist.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 5. nóvember 2020.

Þú gætir einnig haft áhuga á
Krani með stiga
21. mars 2023

Byggingamarkaður - Mikil umsvif komin til að vera

Landsbankinn hefur um árabil verið leiðandi þegar kemur að fjármögnun nýbygginga fyrir byggingaraðila. Árið 2022 var bankinn með 50% hlutdeild í fjármögnun nýrra íbúða hér á landi. Mestu umsvifin á þeim markaði felast í fjármögnun íbúðarhúsnæðis til sölu á almennum markaði og þar á eftir fjármögnun íbúðarhúsnæðis fyrir félagasamtök eða leigumarkað.
Námsfólk fyrir utan Stúdentakjallarann
7. mars 2023

Mikið framfaraskref fyrir styrktarsjóði og almannaheillafélög

Mikilvægar breytingar á lögum sem varða skattlagningu almannaheillafélaga voru gerðar undir lok árs 2021 sem létta mjög skattbyrði þeirra og gera einstaklingum og fyrirtækjum einnig kleift að draga frá tiltekna fjárhæð eða hlutfall framlaga frá skattskyldum tekjum. Fyrir Háskólasjóð hf. Eimskipafélags Íslands þýðir þessi lagabreyting að um 160 milljónir króna sem áður voru greiddar sem fjármagnstekjuskattur munu nýtast í beina styrki til doktorsnema. Það munar um minna!
Fólk með hund úti í náttúrunni
28. feb. 2023

Kröfur til upplýsinga um sjálfbærni aukast hratt

Sífellt fleiri íslensk fyrirtæki birta nú upplýsingar um hvaða áhrif starfsemi þeirra hefur á sjálfbæra þróun.
8. feb. 2023

Sterk auðkenning er öflugri vörn gegn fjársvikum

Þótt almennt hafi gengið ágætlega að verjast fjársvikum á netinu hérlendis er ljóst að meira þarf til ef duga skal. Ástandið er eins, hvert sem litið er í heiminum: Fjársvikarar herja í auknum mæli á viðskiptavini banka og fólk sem notar greiðslukort á netinu. Aðferðirnar verða sífellt þróaðri og klækjabrögðin lymskulegri.
Strönd
21. des. 2022

Grjóthart efnahagsmál að tryggja líffræðilega fjölbreytni

Fréttirnar sem bárust frá COP15-fundinum í Montreal í vikunni um aðgerðir til að verja líffræðilega fjölbreytni eru sannarlega ánægjulegar. Markmiðin eru metnaðarfull en þau snúast um að vernda, viðhalda og endurheimta vistkerfi, koma í veg fyrir frekari útdauða tegunda og viðhalda líffræðilegum fjölbreytileika.
Landslag
15. des. 2022

Sjálfbærni er framtíðin – þrátt fyrir erfiða fæðingu

Eftirlit með fjárfestingum sem tengjast umhverfismálum, félagslegum þáttum og stjórnarháttum (UFS, e. ESG) er að aukast um allan heim. Það gildir jafnt um Bandaríkin, Evrópusambandið og alþjóðlegu samtökin IFRS sem fást við reikningsskilastaðla.
Jólaköttur
13. des. 2022

Það er ekkert að því að fara í jólaköttinn

Nú líður að jólum, mögulega skemmtilegustu hátíð ársins þar sem fjölskyldur og vinir koma saman til að lýsa upp skammdegið og ylja sér í kuldanum. Jólin eru hátíð ljóss og friðar en á sama tíma eru jólin hátíð mikillar og – stundum – óþarfa neyslu.
Barn í jólaglugga
9. des. 2022

Nokkur ráð til jólasveina frá Stekkjastaur um kaup á gjöfum

Þar sem líða fer að þeim tíma er jólasveinarnir fara á stjá og setja ýmis konar glaðning í skóna hjá börnum, höfðum við samband við Stekkjastaur og spurðum hvernig hann færi að því að skipuleggja sín gríðarlega umfangsmiklu jólainnkaup (fyrir utan allt það sem hann býr til sjálfur).
Landslag
8. des. 2022

Mikilvægi mælinga á sjálfbærni og hegðun fyrirtækja

Hugmyndin á bak við einkunnagjöf um umhverfismál, félagslega þætti og stjórnarhætti (UFS) er að mæla hversu vel fyrirtæki standa gagnvart annarri áhættu en fjármálaáhættu þannig að einkunnin gæti haft áhrif á verðlagningu fyrirtækisins. Þannig getur árangur fjárfestinga verið háður því hvernig UFS er mælt.
Landslag
29. nóv. 2022

Fjármálaheimurinn tók hressilega á móti UFS

Fjárfestingar sem byggja á tengslum við umhverfismál, félagslega þætti og stjórnarhætti (UFS, e. ESG) hafa aukist ótrúlega mikið á tiltölulega stuttum tíma. Helst sú þróun auðvitað í hendur við aukinn skilning á loftslagsvánni og brýna nauðsyn til þess að ná árangri þar.
Vefkökur

Með því að smella á “Leyfa allar” samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur