Yngri hópur fellur fyrir netsvikum – erum við nógu varkár?
Í sumar höfum við hjá Landsbankanum skráð um 130 svikamál en í um helmingi þeirra var hægt að koma í veg fyrir fjártón. Mesta tapið, yfir 6 milljónir króna, varð vegna svokallaðra fjárfestasvika en í þeim er fórnarlömbunum t.d. talin trú um að þau séu að fjárfesta í hlutabréfum eða rafmynt. Algengast er að svik hafi verið framin með því að senda svikaskilaboð í nafni fyrirtækja. Mesta tjónið í einu slíku máli var um 2,2 milljónir króna en heildartapið í sumar er yfir 22 milljónir króna.
Samkvæmt upplýsingum frá lögreglunni í vor voru yfir 90% þolenda netsvika eldri en 50 ára. Í sumar eru um 60% af þeim sem féllu fyrir svikum 50 ára eða yngri, skv. málum sem bankinn hefur skráð.
Flest höfum við séð dæmi um svikaskilaboð sem berast með SMSi eða tölvupósti. Alltof mörg okkar virðast samt hugsa: „Þetta er of augljóst, ég mun aldrei falla fyrir svona svikum“. Raunin er samt sú að þau sem lenda í svikum er fólk eins og ég og þú. Ungt fólk og gamalt, fólk með mikla reynslu í viðskiptum og verslun á netinu, fólk sem hefur enga reynslu og svo framvegis.
Hafðu samband við bankann ef þú lendir í svikum
Ein skilaboðasvikin snerust um svikaskilaboð í nafni Landsbankans þar sem fólk var beðið um að smella á hlekk til að „endurheimta innskráningu“. Ef þú gerðir það báðu svikararnir þig næst um að slá inn símanúmerið þitt og samþykkja auðkenningu með rafrænum skilríkjum.
Algengast var að svikaskilaboðin væru send í nafni flutningafyrirtækja. Í mörgum tilvikum tókst svikahröppunum að komast yfir greiðslukortaupplýsingar og jafnvel aðgang fólks að netbankanum. Þegar kemur að svikum tengdum flutningafyrirtækjum virðist meirihluti þeirra sem svikatilraunirnar beindust gegn hafa átt von á sendingu.
Þau sem smelltu á hlekkina í svikaboðunum áttuðu sig mörg fljótt á svikunum og höfðu í kjölfarið samband við bankann sinn eða kortafyrirtæki. Önnur voru grunlaus. Í sumum tilvikum lokaði fólk kreditkortunum sínum sjálft en áttaði sig ekki á því þau höfðu veitt svikurum full yfirráð yfir netbankanum sínum. Þess vegna er alltaf mikilvægt að hafa samband við bankann, tilkynna svik og fá ráðleggingar um viðbrögð, til viðbótar við að frysta kort sjálf í appi eða netbanka.
Haltu fókus þegar kemur að fjármálum og innskráningu
Aðferðirnar sem ég lýsi hér að ofan eru ekki nýjar. Fjármálafyrirtæki, flutningafyrirtæki og fleiri hafa eytt töluverðu púðri í að vara við netsvikum, t.d. með því að vekja athygli fjölmiðla á vandanum, með því að birta auglýsingar og fleira. Þetta hefur því miður ekki dugað til.
Það er því enn mikilvægt að brýna fyrir fólki að fara varlega þegar það er beðið um að skrá sig inn í netbanka/app með rafrænum skilríkjum eða gefa upp greiðslukortaupplýsingar. Þetta eru verðmætar upplýsingar og við verðum að umgangast þær með það í huga. Ekki gefa þær upp í hugsunarleysi eða án þess að hafa lesið skilaboð eða tilkynningar þar sem beðið er um þær. Alls ekki samþykkja innskráningu í netbanka eða greiðslur sem þú færð óvænt, án þess að þú sért örugglega sjálfur að skrá þig inn eða greiða. Þú verður líka alltaf að fara vandlega yfir fjárhæðir og gjaldmiðla í greiðslum og hvar þú ert að skrá þig inn.
Það er gott að slappa af í sumarfríinu og gleyma stað og stund. En þegar kemur að fjármálum og innskráningu með rafrænum skilríkjum þarf alltaf að halda fókus.
Greinin birtist fyrst í ViðskiptaMogganum 2. ágúst 2023
