Þú get­ur byggt upp sér­eign með skyldu­líf­eyr­is­sparn­að­in­um

Í hugum margra er lítill munur á lífeyrissjóðum og þeirri þjónustu sem þeir bjóða upp á. Sú er þó ekki raunin og liggur munurinn m.a. í því að sumir lífeyrissjóðir bjóða fólki upp á þann kost að greiða hluta af skyldulífeyrissparnaði í séreign sem ella hefði runnið í samtryggingu. Séreignin erfist að fullu við fráfall sjóðsfélaga.
20. október 2022

Bæði launþegum og fólki sem starfar sjálfstætt ber að greiða í lífeyrissjóð. Launþegi greiðir 4% af launum sínum í skyldulífeyrissparnað en algengast er að launagreiðandi greiði 11,5% til viðbótar. Greiðslur í skyldlífeyrissparnað nema því samtals 15,5%, en það verður lögbundið lágmark frá 1. janúar 2023. Í dag er staðan sú að stór hluti launþega getur valið í hvaða lífeyrissjóð þeir greiða. Þó binda kjarasamningar sumar starfsstéttir við tiltekna lífeyrissjóði og hafa sjóðfélagar í þeim tilvikum ekki val um hvert greitt er.

Til viðbótar við skyldulífeyrissparnaðinn getur launþegi ákveðið að greiða í viðbótarlífeyrissparnað. Algengast er að launþegi greiði 4% og á móti komi 2% framlag frá launagreiðanda. Hámarksiðgjald í viðbótarlífeyrissparnað er 6%.

Lífeyrissjóðirnir – ekki allir eins

Þótt ýmsir hópar séu bundnir við tiltekna lífeyrissjóði fer sá hópur stækkandi sem getur valið sér lífeyrissjóð. Síðarnefnda hópnum stendur ýmislegt til boða því uppbygging lífeyrissréttinda er ólík á milli sjóða. Munar þar mestu um þátt séreignar og samspil séreignar og samtryggingar í skyldulífeyrissparnaði.

Framfærsla fólks eftir að starfsævinni lýkur byggir jafnan á samspili fjögurra þátta. Allir þessir ólíku tekjustofnar skapa svigrúm til að njóta efri áranna sem best.

  1. Greiðslur frá almannatryggingum en þær eru tekjutengdar og taka mið af öðrum tekjum, launatekjum og tekjum úr lífeyrissjóðum.
  2. Tekjur úr samtryggingarhluta lífeyrissjóða. Hér geta greiðslurnar verið frá ýmsum sjóðum en þær skerðast aldrei vegna annarra tekna.
  3. Viðbótarlífeyrissparnaður sem erfist að fullu og skerðist ekki vegna annarra tekna.
  4. Annar sparnaður og eignir.

 Lífeyrissjóðirnir eru ólíkir og því mikilvægt að kynna sér þá möguleika sem í boði eru. Valkostirnir, bæði við inngreiðslur og útgreiðslur lífeyrissparnaðar í lífeyrissjóði, eru einnig margir og það borgar sig að kynna sér þá vel svo sparnaðurinn uppfylli þau markmið sem þú vilt stefna að.

Hluti af skyldulífeyrissparnaði getur runnið í séreign

Hjá flestum lífeyrissjóðum rennur allur eða meirihluti skyldulífeyrissparnaðarins í samtryggingu. Kosturinn við rík samtryggingarréttindi er sá að sjóðfélögum er tryggður lífeyrir út ævina. Á móti kemur að við fráfall sjóðfélaga eru réttindi erfingja oft takmörkuð, þ.e. makalífeyrir er aðeins greiddur í takmarkaðan tíma og barnalífeyrir einungis til barna undir 18 ára aldri. Iðgjöld og réttindi sjóðfélaga í samtryggingarsjóði sem fellur frá áður en að lífeyristaka hefst nýtast þannig aðeins að litlu leyti fyrir þá sem eftir standa. Hafa ber í huga að réttindi í samtryggingu minnka við lægri inngreiðslur. Á síðustu árum hafa ýmsir sjóðir boðið upp á tilgreinda séreign en hún getur að hámarki verið 3,5% af 15,5% skylduiðgjaldi. Heimilt er að hefja útborgun tilgreindrar séreignar með jöfnum greiðslum frá 62 til 67 ára aldurs. Tilgreind séreign er svo öll laus til útborgunar frá 67 ára aldri. Tilgreind séreign erfist eins og annar séreignarsparnaður.

Sumir lífeyrissjóðir, þar á meðal Íslenski lífeyrissjóðurinn, bjóða þann kost að greiða enn stærri hluta af skyldulífeyrissparnaði í séreign. Kostirnir við það eru margir. Séreignin er eign sjóðfélagans en henni má ráðstafa að vild eftir að hún losnar við 60 ára aldur. Séreignin erfist við fráfall og er ekki aðfararhæf ef til gjaldþrots kemur. Þá hefur sjóðfélaginn jafnan meira um það að segja hvernig séreignin ávaxtast, þ.e. hvaða ávöxtunarleið er valin, ólíkt því sem gengur og gerist með samtryggingarréttindin.

Margir kjósa einnig að byggja upp séreign með viðbótarlífeyrissparnaði. Séreignarhluti skyldulífeyrissparnaðar ásamt viðbótarlífeyrissparnaði getur numið umtalsverðum hluta tekna hvers og eins og orðið að mikilvægum sjóði sem tryggir aukin lífsgæði eſtir sextugt.

Ólíkar þarfir og markmið

Þarfir fólks og staða í lok starfsævinnar eru af ýmsum toga. Þannig kjósa sum okkar að hætta að vinna snemma á ævinni til að geta notið lífsins sem lengst á meðan önnur vilja helst aldrei hætta að vinna. Þá finnst sumum réttast að safna í góðan séreignarsjóð sem erfist á meðan önnur vilja tryggja sér góð samtryggingarréttindi. Hvað sem öllu líður er mikilvægt að huga að lífeyrismálum því lífeyrissöfnun hefur mikil áhrif á það svigrúm sem við höfum til að geta notið lífsins eftir starfslok.

Nánari upplýsingar

Ráðgjöf um lífeyrismál

Nánar um skyldulífeyrissparnað hjá Íslenska lífeyrissjóðnum

Greinin birtist fyrst 14. október 2021 og var síðast uppfærð 20. október 2022.

Þú gætir einnig haft áhuga á
Grafarholt
19. maí 2023

Greiðslubyrðin þyngist - hvaða möguleikar eru í stöðunni?

Vextir hafa hækkað sem veldur því meðal annars að greiðslubyrði af óverðtryggðum íbúðalánum er nú töluvert meiri en áður. Þá sjá margir lántakar, sem festu vexti þegar þeir voru hvað lægstir, fram á að borga mun meira af láninu þegar fastvaxtatímabilinu lýkur. Hver eru áhrifin af vaxtahækkununum og hvaða möguleika höfum við til að létta á greiðslubyrðinni?
Evrópsk verslunargata
2. maí 2023

Góð ráð um kortanotkun og greiðslur í útlöndum

Við mælum með að fólk greiði með snertilausum hætti þegar það er á ferðalagi erlendis, annað hvort með Apple Pay, kortaappinu eða með því að nota snertilausa virkni kreditkorta. Það er samt enn nauðsynlegt að taka kortin sjálf með í ferðalagið.
26. apríl 2023

Hvaða áhrif hafa vaxtahækkanir á lánin mín?

Hærri stýrivextir leiða til þess að vextir og mánaðarleg greiðslubyrði á lánum sem eru með breytilega vexti hækka. Þetta á meðal annars við um neytendalán á borð við yfirdrátt og greiðsludreifingu á kreditkortum en mestu munar þó yfirleitt um íbúðalánin.
Strákar með hjólabretti
12. apríl 2023

Hvað á að gera við fermingarpeninginn?

Áður voru fermingargjafir oft eigulegir gripir sem hjálpuðu fermingarbarninu inn í nýtt tímabil ævinnar – skatthol, pennar, orðabækur, merkileg skáldverk, hljómtæki, tjöld, armbandsúr eða ferðatöskur.
Íslenskir peningaseðlar
28. mars 2023

Hægt að lækka eða komast hjá þjónustugjöldum

Þjónustugjöldum er ætlað að mæta kostnaði við veitta þjónustu. Grunnþjónusta í appinu og netbankanum er gjaldfrjáls og hægt er að komast hjá því að greiða þjónustugjöld eða lækka þau með því að velja ódýrari eða gjaldfrjálsar þjónustuleiðir sem eru í boði hjá bankanum.
21. mars 2023

Bankaþjónusta fyrir börn og unglinga

Þegar börn verða níu ára geta þau, með samþykki foreldra eða forsjáraðila, fengið debetkort og skoðað bankareikningana sína í appi og netbanka. Þegar börnin verða unglingar við 13 ára aldur þurfa þau ekki lengur slíkt samþykki.
15. feb. 2023

Hvernig virkar greiðslubyrðarhlutfall þegar ég sæki um íbúðalán?

Greiðslubyrðarhlutfall er fyrir mörgum nýyrði þegar kemur að umsóknum um íbúða- og fasteignalán. Útreikningurinn á hlutfallinu – sem er misjafn eftir því hvort lán eru verðtryggð eða óverðtryggð – vefst líka fyrir mörgum.
24. jan. 2023

Auðvelt að bera saman ávöxtun á fjárfestingum

Það er gott að hefja nýtt ár á að fara yfir fjárfestingarnar sínar og skoða hvort maður sé að fá bestu ávöxtunina sem völ er á miðað við eigin markmið og áhættuvilja.
12. jan. 2023

Byrjum árið með góða yfirsýn og setjum okkur sparnaðarmarkmið

Við þekkjum það örugglega mörg að skilja ekkert í því í hvað peningarnir fara og hvers vegna okkur gengur svona hægt að spara. Einföld leið til að breyta þessu er að skapa sér betri yfirsýn yfir fjármálin.
Skipulagning framkvæmda
6. des. 2022

Hvað kostar að taka skammtímalán?

Óvænt útgjöld eða tekjufall geta valdið því að stundum þarf að taka lán til skamms tíma og með litlum fyrirvara. Ýmis skammtímalán eru í boði og það borgar sig að kanna hvar hægt er að fá bestu kjörin.
Vefkökur

Með því að smella á “Leyfa allar” samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur