Velta í hagkerfinu minnkar á milli ára
Nær stöðugur samdráttur hefur mælst í veltu virðisaukaskattsskyldrar atvinnustarfsemi hér á landi allt síðastliðið ár sé miðað við veltu ársins á undan. Þessi þróun bendir til þess að atvinnulífið hafi tekið að hægja verulega á sér sem rímar ágætlega við 4% samdrátt í hagkerfinu á fyrsta fjórðungi ársins.
Aukin velta í einkennandi greinum ferðaþjónustu
Velta í einkennandi greinum ferðaþjónustu var 1,7% meiri að raunvirði á fyrstu fjórum mánuðum ársins en á sama tíma í fyrra. Vöxtinn má að langmestu leyti rekja til aukinnar veltu í farþegaflutningum með flugi en sá liður jókst um 6,6% á föstu verðlagi.
Farþegaflutningar með flugi er langstærsti liðurinn í einkennandi greinum ferðaþjónustu og stóð undir 36% af veltu í greininni á fyrstu fjórum mánuðum ársins. Vert er að hafa í huga að farþegaflutningar með flugi eiga við um alla farþega, ekki bara erlenda ferðamenn og því ná gögnin líka yfir veltu vegna utanlandsferða Íslendinga, tengifarþega, og flugferða íslenskra flugfélaga erlendis.
Vöxt í veltu í ferðaþjónustu má einnig rekja til aukinnar veltu í bílaleigu. Hún jókst um rúm 9%, sem skýrist mögulega að hluta til af aukinni langtímaleigu Íslendinga.
Á sama tíma hefur velta dregist lítillega saman í rekstri gististaða, eða um 1,5%, og um 1,6% í veitingasölu, á föstu verðlagi. Mestan samdrátt í veltu einkennandi greina ferðaþjónustunnar má rekja til samdráttar í veltu af rekstri baðstofa og gufubaða, sem hefur minnkað um tæplega 20% á föstu verðlagi. Samdráttur varð einnig í veltu af farþegaflutningum á landi, sem er þó eflaust veginn upp að einhverju leyti af aukinni veltu í bílaleigu.
Þessar tölur um veltu í ferðaþjónustu fyrstu fjóra mánuði ársins ríma því ágætlega við aðra ferðaþjónustuvísa. Ferðamönnum hefur fjölgað það sem af er ári, en gistinóttum hefur fækkað lítillega og kortavelta erlendra korta innanlands hefur minnkað frá því í fyrra, sem þó skýrist að einhverju leyti af galla í kortaveltugögnum.
Samdráttur í álframleiðslu og sjávarútvegi en veruleg aukning í lyfjaframleiðslu
Velta minnkaði þó nokkuð á milli ára í sumum af helstu útflutningsgreinum landsins, þótt hún hafi aukist lítillega í ferðaþjónustu. Velta í sjávarútvegi, fiskvinnslu og fiskeldi var 16,5% minni á fyrstu fjórum mánuðum þessa árs en á sama tímabili í fyrra að raunvirði. Loðnubrestur skýrir samdráttinn að stærstum hluta. Velta í framleiðslu málma dróst saman um 18,7% á sama tímabili, sem skýrist meðal annars af raforkuskerðingum til álfyrirtækja á fyrri hluta árs. Á móti jókst velta þó nokkuð í vaxtarsprotum þess liðar útflutnings sem kallaður er „annar útflutningur“. Velta jókst til dæmis hlutfallslega langmest í framleiðslu á lyfjum og efnum til lyfjagerðar. Hún var 144% meiri á fyrstu fjórum mánuðum þessa árs en á sama tímabili í fyrra og jókst mest á fyrstu tveimur mánuðum ársins, um 225% á milli ára að raunvirði.
Meðal annarra liða sem stækkuðu á milli ára eru starfsemi á sviði upplýsingaþjónustu, með 41% aukningu í veltu á milli ára fyrstu fjóra mánuði ársins, og bygging húsnæðis, þar sem veltan jókst um 7% á milli ára miðað við fast verðlag. Velta í fasteignaviðskiptum jókst um tæp 10% á sama tímabili. Nýleg gögn sýna að íbúðaverð sé tekið að hækka og fasteignaviðskipti að aukast.
Þá vekur athygli að velta á sölu, viðgerðum og viðhaldi á ökutækjum dróst saman um 23,7% og að lítilsháttar samdráttur mælist einnig í heildverslun og smásöluverslun. Þetta gæti bent til þess að eftirspurn og einkaneysla séu að gefa eftir, en einkaneysla stóð nánast í stað á fyrsta ársfjórðungi. Gögn hafa þó borist um kraftmikla kortaveltu í maí.
Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara.Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti.
Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
