Sam­neysla jókst mik­ið 2020 - op­in­ber fjár­fest­ing minni en stefnt var að

Opinber fjárfesting dróst saman um 3,7% að raunvirði á árinu 2020. Þetta er annað árið í röð sem opinber fjárfesting minnkar, en samdrátturinn var 9,1% á árinu 2019. Opinber fjárfesting var einungis 3,7% af vergri landsframleiðslu í fyrra, en hún hefur að meðaltali verið um 3,9% af VLF frá árinu 2001. Þetta er mun lakari niðurstaða en bæði yfirlýsingar stjórnvalda og samþykktar heimildir hafa gefið kynna.
27. september 2021 - Greiningardeild

Samkvæmt tölum Hagstofu Íslands jukust samneysluútgjöld hins opinbera um 10,1% á milli ára 2019 og 2020. Fjárfestingarútgjöld hins opinbera drógust hins vegar lítillega saman á sama tíma, eða um 0,4%.

Á árinu 2020 var samneysla 27,8% af vergri landsframleiðslu ársins og jókst úr 24,4% á árinu 2019. Þetta eru hlutfallslega langmestu samneysluútgjöld sem hafa sést hér á landi, en meðalhlutfall samneyslu á ári á þessari öld hefur verið 24,3%. Eins og getið var um í nýlegri Hagsjá er rekstur hins opinbera erfiður þessi misserin. Það á einkum við um ríkissjóð, sem hefur orðið fyrir mun meira tekjufalli en sveitarfélögin, og hefur auk þess þurft að taka á sig mikil útgjöld vegna kreppunnar sem hefur fylgt kórónufaraldrinum. Hluti af hækkun hlutfallsins kemur að sjálfsögðu til vegna lækkunar landsframleiðslunnar, en engu að síður hækkaði samneyslan um 4,5% á föstu verðlagi á árinu 2020.

Sé litið á bráðabirgðatölur þjóðhagsreikninga lítur út fyrir að heldur hafi dregið úr aukningu samneyslunnar á síðustu ársfjórðungum. Þannig var aukningin á fyrri hluta árs 2021 2,7% miðað við 5,5% aukningu í fyrra.

Opinber fjárfesting dróst saman um 3,7% að raunvirði á árinu 2020. Þetta er annað árið í röð sem opinber fjárfesting minnkar, en samdrátturinn var 9,1% á árinu 2019. Opinber fjárfesting var einungis 3,7% af vergri landsframleiðslu í fyrra, en hún hefur að meðaltali verið um 3,9% af VLF frá árinu 2001. Þetta er mun lakari niðurstaða en bæði yfirlýsingar stjórnvalda og samþykktar heimildir hafa gefið kynna.

Fjárfesting hins opinbera í heild hefur aukist nokkuð á fyrri hluta ársins 2021 samkvæmt bráðabirgðatölum. Þannig jókst fjárfesting ríkissjóðs um 16% á fyrsta ársfjórðungi frá síðasta ári og um 17% á öðrum. Samsvarandi tölur fyrir sveitarfélögin voru 15,8% og 6,6%.

Sveitarfélögin fjárfesta að jafnaði fyrir mun hærra hlutfall af tekjum en ríkissjóður. Á tímabilinu 2010 til 2020 fjárfestu sveitarfélögin að meðaltali fyrir um 10% af tekjum á hverju ári. Hæst varð hlutfallið 14% á árinu 2018 en lægst um 8% á árinu 2016. Ríkissjóður fjárfesti að jafnaði fyrir um 6% af tekjum á tímabilinu, mest 7,7% á árinu 2020 og minnst 3,5% á árinu 2016.

Hlutverk hins opinbera í hagstjórn og efnahagslífinu hefur þannig verið stórt á síðustu misserum og verður það áfram á næstu árum. Eðli málsins samkvæmt hafa samneysluútgjöld aukist verulega. Markmið ríkissjóðs um verulega aukningu fjárfestingar á krepputímum hafa ekki náð fram að ganga að fullu. Öllum er ljóst að mikil þörf er á fjárfestingu í innviðum og rétti tíminn til þess er einmitt í kreppu. Það er því mikilvægt að gangur komist í opinberar fjárfestingar áður en almennar atvinnuvegafjárfestingar taka að aukast fyrir alvöru.

Lesa Hagsjána í heild:

Hagsjá: Samneysla jókst mikið 2020 - opinber fjárfesting minni en stefnt var að

Þú gætir einnig haft áhuga á
Fólk við Geysi
17. feb. 2025
Vikubyrjun 17. febrúar 2025
Erlendum ferðamönnum í janúar fækkaði um 5,8% á milli ára samkvæmt talningu Ferðamálastofu sem birt var í síðustu viku. Einnig fóru fram verðmælingar Hagstofunnar vegna vísitölu neysluverðs í febrúar og spáum við því að verðbólga hjaðni niður í 4,3%. Í þessari viku fáum við kortaveltutölur frá Seðlabankanum, vísitölur íbúða- og leiguverðs frá HMS auk þess sem fundargerð peningastefnunefndar verður birt.
Litríkir bolir á fataslá
13. feb. 2025
Spáum áframhaldandi hjöðnun í febrúar: Úr 4,6% í 4,3%
Við spáum því að vísitala neysluverðs hækki um 0,98% á milli mánaða í febrúar og að verðbólga hjaðni úr 4,6% í 4,3%. Við búumst við áframhaldandi hjöðnun næstu mánuði og að ársverðbólga verði komin niður í 3,7% í maí.   
Seðlabanki Íslands
10. feb. 2025
Vikubyrjun 10. febrúar 2025
Peningastefnunefnd lækkaði vexti um 0,5 prósentustig í síðustu viku. Í þessari viku koma tölur um skráð atvinnuleysi og fjölda brottfara frá Leifsstöð auk þess sem Hagstofan framkvæmir verðkannanir vegna vísitölu neysluverðs. Uppgjörstímabilið í Kauphöllinni er síðan enn í fullum gangi.
3. feb. 2025
Fréttabréf Greiningardeildar 3. febrúar 2025
Mánaðarlegt fréttabréf frá Greiningardeild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.
Flutningaskip
3. feb. 2025
Aukinn halli af vöruviðskiptum í fyrra
Halli af vöruviðskiptum jókst í fyrra, en ekki með sama hraða og síðustu tvö ár þar á undan. Að það hægi á aukningunni gæti verið merki um að jafnvægi sé að aukast í hagkerfinu, en á móti kemur að innflutningsverðmæti hafa aldrei verið meiri sem gæti verið merki um aukin umsvif.
Seðlabanki Íslands
3. feb. 2025
Vikubyrjun 3. febrúar 2025
Verðbólga lækkaði á milli mánaða í janúar, úr 4,8% í 4,6%. Við eigum von á að Seðlabankinn lækki vexti um 0,5 prósentustig á miðvikudaginn. Fyrstu uppgjör fyrir árið 2024 komu í síðustu viku, en uppgjörstímabilið heldur áfram í þessari viku.
30. jan. 2025
Spáum vaxtalækkun um 0,5 prósentustig
Við spáum 0,5 prósentustiga vaxtalækkun í næstu viku. Verðbólga mældist 4,6% í janúar. Hún hjaðnaði í takt við spá okkar og hefur þokast niður um 0,5 prósentustig frá síðustu vaxtaákvörðun. Hægt hefur á íbúðaverðshækkunum og verðbólguvæntingar virðast stöðugri en áður. Laun hafa hækkað mun minna en áður og vinnumarkaður hefur leitað í eðlilegra horf.  
Fasteignir
30. jan. 2025
Verðbólga hjaðnar áfram
Vísitala neysluverðs lækkaði um 0,27% á milli mánaða í janúar, samkvæmt nýbirtum tölum Hagstofu Íslands. Ársverðbólga lækkar því úr 4,8% í 4,6%. Við eigum enn von á að verðbólga hjaðni næstu mánuði og verði 3,9% í apríl.
Íbúðahús
27. jan. 2025
Vikubyrjun 27. janúar 2025
Í vikunni birtast verðbólgutölur fyrir janúar. Við eigum von á að verðbólga hjaðni og mælist 4,6%. Í síðustu viku birtist vísitala íbúðaverðs fyrir desember sem sýndi lækkun upp á 0,6% á milli mánaða. Vísitala leiguverðs sýndi einnig lækkun á milli mánaða, um 0,9%.
Bakarí
24. jan. 2025
Stöðugri vinnumarkaður og minna skrið launahækkana
Launavísitala Hagstofunnar hækkaði um 6,6% árið 2024. Á síðustu mánuðum hefur hægt verulega á launahækkunum, bæði vegna minni kjarasamningsbundinna hækkana en síðustu ár og minna launaskriðs. Kaupmáttur hefur því sem næst staðið í stað og óhætt að segja að staðan á vinnumarkaði styðji nú mun betur við verðstöðugleika en áður.
Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur