Áfundinum var ný þjóðhags- og verðbólguspá Hagfræðideildar Landsbankans til áranna 2017-2020 kynnt. Fjallað var um áhrif fasteignaverðs á stöðugleikann og í lokin ræddi Simon McGeary, framkvæmdastjóri hjá Citigroup, um arðgreiðslugetu banka og fjármagnsskipan þeirra í ljósi breytinga á alþjóðlegu regluverki fjármálafyrirtækja. Simon stýrir deild hjá Citigroup sem veitir ráðgjöf um uppbyggingu eiginfjár fyrirtækja.
Hrefna Ösp Sigfinnsdóttir, framkvæmdastjóri Markaða Landsbankans, stýrði fundinum.
Hagspáin sett fram við óvenjulegar aðstæður
Lilja Björk Einarsdóttir, bankastjóri Landsbankans, setti fundinn. Hún benti m.a. á að á meðan samkeppnisumhverfi og tækniframfarir væru á fleygiferð yrði efnahagslegur stöðugleiki enn mikilvægari fyrir íslenskt atvinnulíf. „Við finnum það á eigin skinni, bæði úti í atvinnulífinu og inni í bankanum, að við erum að keppa á alþjóðlegum mörkuðum og heilt á litið erum við að standa okkur í samkeppninni en slíkur árangur er ekki sjálfgefinn,“ sagði hún.
Hagspá Hagfræðideildar Landsbankans væri nú sett fram við nokkuð óvenjulegar aðstæður. „Við Íslendingar höfum upplifað langt hagvaxtarskeið með lágri verðbólgu á sama tíma og skuldir heimila, fyrirtækja og ríkissjóðs hafa farið lækkandi.
Aðstæðurnar eru líka óvenjulegar vegna þess að aftur erum við að mynda ríkisstjórn auk þess sem kjarasamningar við hluta launþega eru lausir eða eru að losna í vetur. Atvinnuvegirnir hafa líka breyst og í fyrsta sinn í fyrra þá var útflutningsverðmæti ferðaþjónustu hærra en samanlagt útflutningverðmæti sjávarútvegs og stóriðju.
Við góðar aðstæður líkt og þær sem við búum við í dag er það ekki síst framsýni og langtímahugsun sem er mikilvæg. Í umhverfi sem einkennist af málefnalegri umræðu, raunhæfum áætlunum og almennum fyrirsjáanleika verða til tækifæri hjá fyrirtækjum og einstaklingum til að skapa og þróa. Einnig eigum við sem þjóð að hugsa til framtíðar og byggja enn frekar upp þekkingu og getu.“ sagði Lilja.
Daníel benti á að fjárfesting hefur vaxið töluvert á síðustu árum samhliða uppgangi í efnahagslífinu. Fyrirtækin í landinu væru í góðri stöðu til að ráðast í auknar fjárfestingar. „Við teljum að atvinnuvegafjárfesting muni vaxa um tæp 9% á þessu ári og ríflega 8% á næsta ári. Á seinni hluta spátímans gerum við ráð fyrir að mesti fjárfestingakúfurinn í atvinnulífinu verði liðinn hjá en árið 2019 gerum við ráð fyrir tæplega 1% vexti atvinnuvegafjárfestingar en u.þ.b. 2% samdrætti árið 2020,“ sagði Daníel.
Núverandi vaxtalækkunarferli hófst í ágúst 2016. Síðan þá hefur peningastefnunefnd Seðlabanka Íslands fikrað sig áfram með vaxtalækkanir og alls lækkað meginvexti bankans um 1,5 prósentustig.
„Nú þegar ein vaxtaákvörðun er eftir á árinu eru meginvextir Seðlabankans 4,25%. Við búumst við að nefndin muni lækka vexti um 0,25 prósentustig í desember eða snemma á næsta ári og að meginvextir Seðlabankans verði því 4,0%. Ef verðbólguspá okkar gengur eftir í stórum dráttum reiknum við ekki með frekari vaxtalækkunum á spátímanum en að stýrivextir verði óbreyttir allt næsta ár. Eftir því sem verðbólgan eykst aukast líkurnar á að stýrivextir verði hækkaðir en við reiknum með því að þeir verði hækkaðir um 0,5 prósentustig í tveimur skrefum árið 2019 en lækki á ný um 0,25 prósentustig undir lok spátímans,“ sagði Daníel.
Hagfræðideild gerir ráð fyrir að hóflegri styrkingu krónunnar út næsta ár en að gengi krónu gagnvart evru verði á svipuðum slóðum í lok spátímans og nú.
Ari ræddi um framboð íbúða á höfuðborgarsvæðinu og benti á að fleiri íbúðir kæmu inn á markaðinn og sölutími þeirra væri lengri. „Við erum að færast nær rólegri markaði,“ sagði hann en Hagfræðideild spáir 19% hækkun fasteignaverðs í ár, 8,5% á árinu 2018, 7% á árinu 2019 og 6% á árinu 2020.
Síðast þegar fasteignaverð hækkaði skarpt á árunum 2003-2007 endaði sú þróun með skelli. Ari sagði grunninn undir fasteignamarkaðnum vera mun traustari nú en þá. Húsnæðisverð hefði hækkaði undanfarin ár í takt við hærri atvinnutekjur, þ.e. fram á mitt ár 2016 þegar fór að skilja á milli. Á hinn bóginn hefðu útlán ekki aukist. Þetta væri gerólíkt ástand miðað við árin fyrir hrun þegar verðhækkanir byggðu að mestu leyti á aukinni skuldsetningu. Þær nýju íbúðir sem hefðu komið á markaðinn væru auk þess að jafnaði stærri og dýrari, miðað við fermetraverð, en eldri íbúðir. Þetta, ásamt öðru, ylli því að ekki væri líklegt að snögg eða skörp leiðrétting yrði á húsnæðisverði.
„Þrátt fyrir allan þennan hamagang sem við höfum upplifað á síðustu misserum, þá er fasteignamarkaðurinn miklu heilbrigðari nú en hann var fyrir tíu árum. Það er augljóst að einhver okkar hefur lært af reynslunni. Undirstaðan er miklu betri og því hæpið að stöðugleikanum verði ógnað í sama mæli og þá,“ sagði hann.
Að lokum benti McGeary á að þó breytingar á regluverki fjármáfyrirtækja í Evrópu hefðu verið miklar á síðustu árum þá sæi fyrir lokin á þeirri vinnu á næstu misserum og að í evrópskum samanburði þá væru íslenskir bankar klárlega sólarmegin í tilverunni út frá styrk og samsetningu eigin fjár.