Tinder-svindlar­inn og hætt­urn­ar á net­inu

Tilraunir til fjársvika á netinu aukast stöðugt og dæmi eru um að Íslendingar hafi tapað milljónum til svindlara á netinu. Oft er verið að spila með tilfinningar og góðmennsku fólks og mikilvægt að fólk þekki einkenni svikatilrauna, hvort sem þau beinast gegn þér eða þínum nánustu.
2. mars 2022

Tilraunir til fjársvika á netinu hafa aukist mikið og í starfi mínu í Regluvörslu Landsbankans sé ég vel hversu slæm áhrif þessir glæpir geta haft á fólk, bæði fjárhagslega og tilfinningalega. Við í bankanum höfum birt töluvert af fræðsluefni um hvernig varast má svikin. Þetta efni hefur verið mikið skoðað en mögulega mun þó ný mynd og ný þáttaröð á Netflix hafa enn meiri áhrif á umræðuna. Um er að ræða heimildarmyndina The Tinder Swindler og þáttaröðina Inventing Anna. Myndin og þættirnir eru byggðir á raunverulegum og ótrúlegum atburðum og aðferðirnar eru í sjálfu sér ekki fjarri því sem við höfum séð hér á Íslandi. Ég vona að áhorf verði til þess að fleiri fari að tala um fjársvik og blekkingar og átti sig á aðferðunum sem svikahrapparnir beita til að geta varast gildrur þeirra, eða forðað ástvinum frá því að verða fórnarlömb.

Biðja á endanum um peninga

Við höfum áður fjallað um ástarsvik þar sem svikarar leita að fórnarlömbum til að stofna falskt ástarsamband á netinu í þeim eina tilgangi að hafa af þeim peninga. Þeir þykjast t.d. vera ungar konur í vanda til að fá fólk til að bíta á agnið. Fólk er síðan platað til að senda fjármuni undir því yfirskyni að ástin þeirra þurfi að greiða kostnað vegna veikinda eða ferðakostnað til að hún eða hann geti loksins komist til Íslands.

Þykist vera efnaður en er í smá vandræðum

Svikahrappurinn sem fjallað er um í The Tinder Swindler fer aðrar leiðir í ástarsvikunum. Hann kynnist konum á Tinder, hittir þær og myndar tengsl og blekkir síðan með allskonar brögðum til að fjármagna rándýran lífsstíl sinn. Nokkur fórnarlömb hans skuldsetja sig upp fyrir haus með kreditkortanotkun, lántökum og skuldbindingum fyrir leigu á íbúðum o.s.frv. Svikarinn þykist vera efnaður en vegna tímabundinna vandræða geti hann ekki notað kreditkortin eða tekið út úr bankanum. Þetta eru í raun mjög svipaðar aðferðir og við höfum séð notaðar í ástarsvikum, nema hvað að í þessu tilviki fara svikin fram í raunheimum en ekki bara á netinu.

Peningarnir alltaf á leiðinni

Í þáttaröðinni Inventing Anna er fjallað um svikahrappinn Önnu Sorokin, öðru nafni Önnu Delvey. Hún byggði ótrúlegar blekkingar sínar á því að hún væri dóttir þýsks auðmanns og sæti á digrum sjóði frá foreldrum sínum. Anna ráðskast með fólk og teymir með sér í allskonar ævintýri út um allan heim. Hún dvaldi m.a. vikum saman á rándýrum hótelum án þess að greiða krónu fyrir, tók einkaþotu traustataki og afhenti vinum sínum allskyns dýran merkjavarning sem hún borgaði fyrir með greiðslukortum annarra. Þegar hún gat ekki endurgreitt lánsfé gaf hún gjarnan þær skýringar að erlendar greiðslur væru á leiðinni, en þær skiluðu sér svo aldrei.

Ástin er blind

Hvað getum við lært af þessu? Hvernig getum við komið í veg fyrir að við eða aðrir okkur nákomnir falli fyrir ástarsvikatilraunum eða öðrum fjársvikum? Svarið er ekki einfalt en eftir því sem við tölum meira um þessi mál munu fleiri fara varlega í fjármálum.

Við þurfum líka að hafa í huga að allir fjármálagerningar, hvort sem það er kreditkortafærsla, undirritun lána- eða leigusamninga eða annað er á okkar ábyrgð, óháð því hvernig peningarnir eru notaðir. Ef þú tekur lán í banka til að lána vini þínum þá berð þú ábyrgð á endurgreiðslunni, ekki vinur þinn.

Hvernig þekki ég einkennin?

Mörg dæmi eru um að fólk tapi fleiri milljónum til fjársvikara á netinu, jafnvel öllu sparifé sínu, eða steypi sér í skuldir til að senda peninga til svikara. Þetta hefur bæði mikil áhrif á þann sem verður fórnarlamb svikara en einnig fjölskyldu viðkomandi og ástvini. Það er mikilvægt að fólk þekki algeng einkenni þeirra sem eru fastir í svikamyllu sem eru m.a. að viðkomandi:

  • Sýnir óvæntan áhuga á erlendum fjárfestingum, ræðir þær mikið og spyr út í hvernig eigi að framkvæma erlendar greiðslur eða kaupa rafmynt.
  • Fær óvenju mikið af símtölum, t.d. frá fólki í útlöndum, og fer gjarnan afsíðis til að tala í símann.
  • Virðist hafa breytta skapgerð. Umræður um fjármál verða erfiðar.
  • Segir frá því að hann/hún hafi eignast vin/vinkonu á netinu.
  • Hefur veitt utanaðkomandi aðila aðgang að netbanka, hafi gefið upp kortaupplýsingar eða óviðkomandi hafi aðgang að fjárhagsupplýsingum.
  • Biður um lán frá vinum og fjölskyldu.
  • Talar um frábær fjárfestingartækifæri á netinu eða á samfélagsmiðlum.
  • Einnig er það svo að þau sem hafa nýlega orðið fyrir einhverskonar áfalli, t.d. ástvinamissi eða vegna mikilvægra tímamóta í lífinu eins og að láta af störfum, eru í meiri hættu á að alla fyrir brögðum svikara.

Hafðu samband strax

  • Ef þig grunar að þú hafir orðið þolandi svikara skaltu hafa samband við viðskiptabankann þinn sem fyrst. Við getum aðstoðað og veitt ráðgjöf.
  • Þú getur haft samband við Landsbankann í síma 410 4000, með því að senda okkur tölvupóst á landsbankinn@landsbankinn.is og með því að hafa samband á Messenger.
  • Ef kortinu eða kortanúmerinu þínu er stolið skaltu frysta  kortið strax í appinu. Þú skalt líka hafa samband við viðskiptabankann þinn.
  • Utan afgreiðslutíma banka getur þú hringt í neyðarnúmer kortafyrirtækja. Neyðarnúmer Valitors, sem gefur út Visa-kort, er 525 2000.
  • Þú tilkynnir lögreglu um svikin með því að senda tölvupóst í netfangið cybercrime@lrh.is.
  • Almennt má segja að mikilvægast sé að þekkja merki fjársvikatilrauna og fara varlega í samskiptum á netinu eða í raunheimum við fólk sem við þekkjum ekki vel. Þá er alltaf þess virði að hafa sérstakan vara á þegar beðið er um viðkvæmar fjárhags- eða persónuupplýsingar á borð við kortanúmer og bankaupplýsingar.
  • Landsbankinn hefur birt mikið af fræðsluefni og upplýsingum um netöryggi síðustu ár sem nálgast má á vef bankans

Greinin birtist fyrst á Vísi þann 28. febrúar 2022

Þú gætir einnig haft áhuga á
Öryggi í netverslun
30. okt. 2023
Góð ráð um varnir gegn netsvikum
Netsvik hafa aukist verulega. Við höfum tekið saman aðgengilegar upplýsingar um hvernig hægt er að þekkja netsvik og verjast þeim.
31. ágúst 2023
Ef þú lest ekki skilaboðin getur þú tapað miklum peningum!
Ertu örugglega að nota rafrænu skilríkin til að staðfesta eitthvað sem þú vilt í raun og veru gera? Eða eru svikarar kannski að plata þig til að nota rafrænu skilríkin til að hleypa sér inn í bankaappið þitt?
Netöryggi
3. ágúst 2023
Yngri hópur fellur fyrir netsvikum – erum við nógu varkár?
Netsvikum og tilraunum til netsvika hefur fjölgað mikið í sumar. Ekki aðeins eru málin fleiri heldur eru fórnarlömbin líka yngri en áður. Möguleg skýring á aukningunni er sú að nú er meira um að svikin séu reynd utan opnunartíma fyrirtækja, þ.e. um kvöld og um helgar og þegar líklegt er að fólk sé í sumarfríi og því síður á varðbergi.
Öryggi í netverslun
28. júlí 2023
Hvernig á að bregðast við svikum?
Ef þig grunar að þú hafir lent í klóm svikara, sérð óeðlilegar færslur á reikningum eða greiðslukortum eða óviðkomandi hefur komist inn í netbankann þinn, er mikilvægt að hafa samband við bankann eins fljótt og hægt er.
Netöryggi
13. jan. 2023
Varist svik í gegnum samfélagsmiðla – aldrei framsenda SMS-kóða
Við viljum vara viðskiptavini okkar við netsvikum, sérstaklega svikum sem fara fram í gegnum samfélagsmiðla og skilaboðaforrit, en mikið hefur borið á þeim undanfarið.
Öryggi í netverslun
4. nóv. 2022
14 góð ráð til að auka öryggi í netverslun
Verslun á netinu er ekki hættulaus, tölvuþrjótar leggja mikið á sig til að stela greiðsluupplýsingum eða svíkja fé út úr fólki með öðrum hætti. Hér fyrir neðan eru nokkur einföld ráð til að minnka hættuna á netsvikum.
8. júlí 2022
Mundu eftir netörygginu - líka þegar þú ert í fríi
Tilraunum til hvers kyns netsvika hefur fjölgað mikið og reynslan sýnir að þeim fjölgar á sumrin. Ástæðan er talin vera sú að netsvikarar vonast eftir því að þá sé fólk sé kærulausara og sé líklegra til að taka þátt í fölskum Facebook-leik, smella á hlekk í hugsunarleysi eða skoða ný „fjárfestingartækifæri“.
12. maí 2022
Ekki smella á hlekkinn – og ekki falla í gildruna
Notkun á tölvum og símum er stór hluti af okkar daglega lífi og því nauðsynlegt að vera meðvituð og upplýst um hætturnar sem leynast á netinu.
New temp image
8. mars 2022
Upptökur af fróðlegum fundi um netöryggismál
Landsbankinn stóð fyrir vel heppnuðum fundi um netöryggismál fimmtudaginn 3. mars 2022. Á fundinum var m.a. fjallað um hvernig skipulagðir glæpahópar beina spjótum sínum að einstaklingum og fyrirtækjum og hvernig verjast má atlögum þeirra.
Netöryggi
4. nóv. 2021
Hvernig get ég varist kortasvikum?
Það er mjög mikilvægt að lesa vandlega öll skilaboð sem koma frá bankanum þínum, kortafyrirtækjum, þjónustuaðilum eða verslunum áður en þú gefur upp greiðsluupplýsingar eða samþykkir greiðslu. Með því að fara vandlega yfir skilaboðin getur þú dregið verulega úr hættunni á að verða þolandi kortasvika.
Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur