Kaupverðið fer eftir því hvað þú hefur safnað þér upp í útborgun og hversu mikið þú getur greitt af láninu á mánuði. Í flestum tilfellum þarf útborgun að vera a.m.k 15% af kaupverði íbúðarinnar.

Bráðabirgðagreiðslumat er gott fyrsta skref og gefur góða vísbendingu um hvað það getur greitt af lánum á mánuði. Einnig er hægt að sjá greiðslubyrði af lánum í íbúðalánareiknivélinni okkar. Við ráðleggjum öllum að gæta að því að spenna bogann ekki of hátt.

Þegar þú leitar að íbúð er margt sem þarf að hafa í huga. Það borgar sig að taka sem flesta þætti með í reikninginn; plássið sem þú þarft, fjarlægð frá vinnu og skóla og hvort íbúðin henti framtíðaráætlunum.

Þegar þú skoðar íbúð er líka margt sem þú þarft að gæta að, t.d. viðhaldsþörf, saga og ástand. Seljanda er skylt að upplýsa um mikilvæg atriði eins og viðhaldsþörf eða deilumál en kaupanda ber líka rík skylda til að kynna sér eignina vel. Oft getur verið ráðlegt að fá fagaðila í fasteignamálum/skoðunum til að skoða eignina með þér.

Þegar þú hefur fundið íbúð sem þér líst á er mikilvægt að fara vel yfir söluyfirlit eignarinnar. Í söluyfirliti á að koma fram:

1. Söluverð
2. Staðsetning, stærð, fasteignanúmer, byggingarár
3. Fasteignamat, lóðamat og brunabótamat
4. Veðskuldir, kvaðir og önnur eignahöft
5. Kostnaður kaupanda við kaup
6. Eignaskiptayfirlýsing
7. Yfirlýsing húsfélags (t.d. um fyrirhugaðar framkvæmdir)

Mikilvægt er að afla sér upplýsinga um hversu há fasteignagjöld eru af íbúðinni og hversu há húsgjöldin eru (í fjölbýli) það getur verið hár kostnaðarliður. Seljanda ber að veita réttar upplýsingar um ástand eignarinnar en rík skoðunarskylda hvílir einnig á kaupanda, þ.e. að þú skoðir ástand íbúðarinnar vel áður en þú gerir tilboð.

Þegar rétta íbúðin er fundin er komið að því að gera kauptilboð. Kauptilboð eru bindandi og þess vegna er mikilvægt að þú sért fullviss um að vilja eignast íbúðina sem þú ert að bjóða í.

Fasteignasalinn sem sér um sölu eignarinnar aðstoðar við tilboðsgerðina. Kauptilboð gilda yfirleitt í stuttan tíma, t.d. sólarhring, ekki er óalgengt að seljendur geri gagntilboð en þá er gefinn nýr frestur.

Farðu vel yfir kauptilboðið og hafðu í huga að þessi atriði séu til staðar:

• Kaupverð
• Afhendingardagur
• Með hvaða hætti greiðslur eru inntar af hendi
• Upphæð útborgunar
• Upphæð láns sem tekið er
• Fyrirvarar, t.d. um fjármögnun, yfirlýsingu húsfélags eða önnur vafaatriði

Þegar þú velur hvernig íbúðarlán þú vilt taka þarftu að hafa í huga hversu mikið þú getur greitt af lánunum.

Á hve löngum tíma hyggst þú greiða lánið upp, hversu hröð vilt þú að eignamyndun sé og hvort vilt þú heldur verðtryggð eða óverðtryggð lán?

Einnig er hægt að blanda báðum lánsformum saman og hafa hluta upphæðarinnar verðtryggða og afganginn óverðtryggðan.

Þegar kauptilboði hefur verið tekið þarftu að fara í greiðslumat áður en hægt er að sækja um lán. Greiðslumatið segir til hversu mikið þú getur greitt af lánum.

Það tekur aðeins augnablik að ljúka greiðslumati og sjá þannig hve mikið svigrúm þú hefur til að greiða af húsnæðislánum. Greiðslumatið er framkvæmt með rafrænum skilríkjum og tekur tillit til allra útgjalda, s.s. reksturs bifreiðar, afborgana af öðrum lánum og fleira.

Þegar búið er að samþykkja greiðslumat og lánveitingu er komið að því að fara í kaupsamning.

Í kaupsamningi sem er endanlegur samningur á milli kaupenda og seljanda koma fram öll helstu samningsatriði og endanlegt kaupverð. Mikilvægt er að fara vandlega yfir kaupsamning með fasteignasala og fá útskýringar ef eitthvað er óljóst áður en samningurinn er undirritaður því oft verða breytingar frá samþykktu kauptilboði. Við kaupsamning fer gjarnan fram fyrsta greiðsla, en tilgreint er í kaupsamning hvernig greiðslum skal háttað og hvenær afhending eignar og afsal fer fram.

Við kaupsamning eru dagsetningar ákveðnar fyrir afhendingu eignarinnar og undirritun afsals. Við afhendingu eignar skal fara vel yfir hvort allt sé eins og samið var um.

Afsalið er síðan lokauppgjör kaupanna, en oft er miðað við þrjá mánuði frá því að afhending fór fram. Við afsal er greidd lokagreiðsla en einnig fer fram kostnaðaruppgjör þar sem kostnaður sem fallið hefur á seljanda frá afhendingu fram að afsali er gerður upp. Seljandi greiðir rekstrarkostnað, fasteignagjöld og annan kostnað fram að afhendingu en kaupandi frá þeim degi eða eins og fram kemur í kaupsamningi.

Afsal er síðan gefið út þegar uppgjöri er lokið og lokagreiðsla samkvæmt kaupsamning hefur farið fram.

Tryggingar eru mikilvægur þáttur í því að vera viðbúin óvæntum áföllum. Aðeins brunatrygging er lögboðin skyldutrygging en það borgar sig að skoða vel þá valkosti sem í boði eru því tjón á fasteign getur orðið verulega kostnaðarsamt.

Tryggingafélögin bjóða flest áþekkar tryggingar en nokkur munur getur verið á iðgjöldum og hvað nákvæmlega er innifalið í tryggingunni.

Nokkrar tegundir trygginga fylgja gjarnan fasteign og bæta ólík tjón:

• Brunatrygging er skylda og tryggir húsnæðið gegn bruna. Upphæð brunatryggingar miðast við brunabótamat fasteignarinnar.
• Viðbótarbrunatrygging getur verið góður kostur ef brunabótamat, t.d. eldri húsa, þykir ekki endurspegla kostnað við endurbyggingu.
• Húseigendatrygging er valkvæð trygging sem bætir tjón á sjálfri húseigninni, t.d. vegna vatnsleka, innbrota eða tjóns á innréttingum.
• Íbúðalánavernd er sérstök líftrygging sem Landsbankinn býður í samstarfi við Sjóvá og greiðist inn á íbúðalán og lækkar þar með höfustól og greiðslubyrði ef lántaki fellur frá.