Fjárfesting í skuldabréfasjóðum

Skuldabréfasjóður er sjóður sem veitir viðtöku fé til sameiginlegrar fjárfestingar. Skuldabréfasjóður fjárfestir aðallega í skuldabréfum útgefnum af aðilum sem fjármagna sig með útgáfu bréfanna og í innlánum hjá fjármálastofnunum. Þessir aðilar geta verið ríki, sveitarfélög og stofnanir, fjármálastofnanir og ýmis önnur fyrirtæki. Sjóðirnir kaupa skuldabréf á markaði samkvæmt fyrirfram kunngerðri fjárfestingarstefnu og innheimta af þeim afborganir og vexti. Virði sjóðanna á hverjum tíma ræðst einnig af verðbreytingum á bréfunum þegar þau ganga kaupum og sölum á markaði.

Viðskiptavinir sem eiga hlut í sjóði eiga hlutfallslega kröfu á þær eignir sem sjóðurinn á. Þeir eiga því óbeint kröfu á íslenska ríkið, sveitarfélög, fjármálastofnanir og fyrirtæki í gegnum sjóðinn. Tilgangur sjóðanna er að ávaxta fé sjóðfélaga og dreifa áhættu með kaupum á fleiri en einum flokki fjármálagerninga.

Styrkur hvers sjóðs ræðst af undirliggjandi eignum hans, það er fjárhagslegum styrk útgefenda þeirra verðbréfa sem viðkomandi sjóður hefur fjárfest í og eftir atvikum þeim veðum sem einstakir útgefendur hafa lagt fram til tryggingar skuldum sínum. Staða og afdrif þeirra rekstrarfélaga sem reka sjóði hafa því ekki með beinum hætti áhrif á virði sjóðanna þar sem efnahagur þeirra er aðskilinn efnahag viðkomandi rekstrarfélags.

Skuldabréfasjóðir Landsbréfa eru verðbréfasjóðir eða fjárfestingarsjóðir sem starfa samkvæmt lögum nr. 128/2011, um verðbréfasjóði, fjárfestingarsjóði og fagfjárfestasjóði og lúta eftirliti Fjármálaeftirlitsins. Þeir hafa hver um sig mismunandi fjárfestingarstefnu og meðallíftíma.

Meðallíftími sjóðs er vegið meðaltal meðallíftíma undirliggjandi eigna sjóðsins. Meðallíftími skuldabréfs er mælikvarði á næmni verðs á skuldabréfi fyrir breytingum á markaðsvöxtum (ávöxtunarkröfu). Meðallíftíminn segir til um hversu lengi höfuðstóll skuldabréfs, ásamt vöxtum og verðbótum, er að meðaltali bundinn í fjárfestingunni. Því lengri sem meðallíftími er, því næmara er verð bréfsins fyrir vaxtabreytingum. Stuttur meðallíftími sjóðs þýðir þannig að gengi sjóðsins sveiflast frekar lítið við breytingar á ávöxtunarkröfu bréfa á markaði.

Ávöxtunarkrafa skuldabréfs er sú krafa sem kaupandi bréfsins gerir til ávöxtunar á fé sínu á ársgrundvelli. Ávöxtunarkrafan eru þeir vextir sem gera núvirt greiðsluflæði bréfsins jafnt verði þess. Þannig stýrir ávöxtunarkrafa fjárfesta verði bréfa á markaði.

Fjárfesting í skuldabréfasjóðum felur ætíð í sér einhverja áhættu. Fjárfesting í hlutdeildarskírteinum verðbréfa- og fjárfestingarsjóða er þó að jafnaði áhættuminni en þegar keyptir eru einstakir fjármálagerningar, þar sem hver sjóður dreifir áhættu fjárfesta með kaupum í fleiri en einum flokki fjármálagerninga. Vakin er sérstök athygli á því að rýmri heimildir fjárfestingarsjóða til fjárfestinga í samanburði við heimildir verðbréfasjóða geta leitt til þess að meiri áhætta er fólgin í fjárfestingu í fjárfestingarsjóðum en verðbréfasjóðum.

Hafa verður í huga að hlutdeildarskírteini sjóða geta lækkað í verði ekki síður en hækkað og eru því ekki áhættulaus og fjárfestar kunna að fá minna til baka en upphaflega var fjárfest fyrir. Nauðsynlegt er að fjárfestar kynni sér vel lykilupplýsingar, útboðslýsingu og þá áhættu sem fólgin er í því að fjárfesta í skuldabréfasjóðum áður en ákvörðun er tekin um fjárfestingu. Hér að neðan er gerð grein fyrir helstu áhættuþáttum sem hafa þarf í huga áður en ákvörðun er tekin um fjárfestingu:

• Skuldaraáhætta (greiðsluáhætta) er til staðar í skuldabréfasjóðum. Skuldaraáhætta er sú áhætta að útgefandi verðbréfs standi ekki við skuldbindingar sínar og fari í gjaldþrot eða nauðasamninga og fjárfesting tapist því að hluta til eða að öllu leyti. Innlánakröfur geta tapast við gjaldþrot fjármálastofnunar sem sjóður á innlán hjá. Fjárfestingar skuldabréfasjóða geta verið nokkuð áhættusamar þegar horft er til skuldaraáhættu. Skuldaraáhætta minnkar með auknum fjölda útgefenda og er almennt talin vera meiri ef um verðbréf fyrirtækja er að ræða en ef um verðbréf með ríkisábyrgð er að ræða.
• Markaðsáhætta fylgir öllum fjármálagerningum. Markaðsáhætta er sú áhætta sem ekki er hægt að eyða með dreifðu eignasafni. Undir markaðsáhættu falla til dæmis vaxtaáhætta og gengisáhætta.
• Vaxtaáhætta felst í áhrifum breytinga á markaðsvöxtum á verðmyndun skuldabréfa. Hækki ávöxtunarkrafa á markaði leiðir það til lækkunar á verði skuldabréfa og öfugt. Ávöxtunarkrafa bréfa getur hækkað t.d. við vaxtahækkanir Seðlabanka eða vegna mikils framboðs. Almennt eykst vaxtaáhætta eftir því sem meðallíftími eigna í sjóðum er lengri. Til þess að draga úr sveiflum má leitast við að spá fyrir um þróun vaxta. Þannig er hægt að lengja meðallíftíma fjárfestinga þegar vaxtalækkun er líkleg en stytta þegar líkur eru á hækkun. Erfitt getur reynst að sjá fyrir um sveiflur í ávöxtunarkröfu skuldabréfa og því viðbúið að sveiflur geti orðið í gengi sjóða við miklar breytingar á ávöxtunarkröfu.
• Áhætta tengd fjárfestingum í innlánum er í skuldabréfasjóðum. Meiri áhætta fylgir almennt fjárfestingu í bundnum innlánum. Innlán í eigu sjóðsins, hverju nafni sem þau kunna að nefnast, njóta ekki tryggingaverndar samkvæmt lögum.
• Áhætta tengd smæð markaðar eða eignatengsla útgefanda verðbréfa. Íslenskur verðbréfamarkaður er smár í sniðum og því fylgir að kaupendur og seljendur einstakra verðbréfa eru oft fáir. Af þeim sökum getur verðmyndun á markaði verið óvirkari en gerist á stærri mörkuðum. Einnig geta eignatengsl verið á milli útgefenda verðbréfa sem getur leitt til þess að greiðslufall einstakra útgefenda hefur víðtækari áhrif en annars myndi verða.
• Seljanleikaáhætta/Lausafjáráhætta er til staðar í skuldabréfasjóðum þar sem sú staða gæti komið upp að eign seljist ekki tímanlega á ásættanlegu verði ef þess er þörf, til dæmis ef miklar innlausnir verða í sjóði. Lausafjáráhætta er því sú áhætta að of lítið laust fé sé til í sjóði til að standa undir greiðsluskuldbindingum á hverjum tíma.
• Verðbólguáhætta er til staðar í þeim skuldabréfasjóðum sem hafa heimild til fjárfestinga í óverðtryggðum skuldabréfum.
• Frammistöðuáhætta er til staðar í skuldabréfasjóðum þar sem stýring sjóðanna telst virk og árangur sjóðsins getur verið betri eða verri en á skuldabréfamörkuðum.
• Uppgjörsáhætta er til staðar, ef útgefandi eða mótaðili í viðskiptum greiðir ekki eða afhendir ekki fjármálagerning á réttum tíma.
• Vörsluáhætta er í skuldabréfasjóðum þar sem eignir í vörslu geta tapast vegna gjaldþrots, vanrækslu eða sviksamlegra athafna af hálfu vörslufyrirtækis.
• Rekstraráhætta er í skuldabréfasjóðum, fjármunir gætu tapast vegna ófullnægjandi innri ferla og mistaka í tengslum við mannauð og kerfi rekstrarfélagsins, eða vegna ytri atburða, þar með talin lagaleg áhætta og áhætta vegna verklags við viðskipti, miðlun, uppgjör og mat sem innt er af hendi fyrir hönd sjóða.

Fjárfesting í hlutabréfasjóðum

Hlutabréfasjóðir fjárfesta aðallega í hlutabréfum einstakra fyrirtækja og/eða í öðrum hlutabréfasjóðum. Tilgangurinn er að ávaxta fé sjóðfélaga með kaupum á fjármálagerningum útgefnum af mörgum aðilum og dreifa þannig áhættu. Fjárfestar geta keypt hlutdeildarskírteini í hlutabréfasjóði sem staðfestingu á eignarhlut sínum í sjóðnum og átt þannig hlutfallslega kröfu á þau hlutabréf og aðrar eignir sem sjóðurinn á að frádegnum skuldbindingum sjóðsins. Það má því segja að með kaupum í hlutabréfasjóði séu fjárfestar að kaupa hlut í mörgum félögum í gegnum sjóðinn. Hlutabréf eru í eðli sínu áhættusöm fjárfesting og afkoma þeirra félaga sem sjóðirnir eiga hlutabréf í eða þeirra sjóða sem fjárfest hefur verið í hefur bein áhrif á gengi þeirra. Sveiflur í gengi hlutabréfasjóða geta því verið töluverðar vegna verðbreytinga á þeim undirliggjandi eignum sem sjóðirnir hafa fjárfest í og eins vegna sveiflna í gengi gjaldmiðla ef undirliggjandi eignir eru að einhverju leyti skráðar í erlendum gjaldmiðlum.

Hlutabréfasjóðir í rekstri Landsbréfa eru ýmist verðbréfasjóðir eða fjárfestingarsjóðir og starfa samkvæmt lögum nr. 128/2011, um verðbréfasjóði, fjárfestingarsjóði og fagfjárfestasjóði, og lúta eftirliti Fjármálaeftirlitsins. Sjóðirnir fjárfesta fyrst og fremst í hlutabréfum á markaði og í öðrum hlutabréfasjóðum samkvæmt fyrirfram kunngerðri fjárfestingarstefnu. Árangur og ávöxtun sjóðanna á hverjum tíma ræðst af arðgreiðslum og af verðbreytingum undirliggjandi eigna. Fjárfesting í hlutabréfasjóðum felur ætíð í sér áhættu. Fjárfesting í hlutdeildarskírteinum sjóða er þó að jafnaði öruggari en þegar keyptir eru einstakir fjármálagerningar, þar sem hver sjóður dreifir áhættu fjárfesta með kaupum í fleiri en einum flokki fjármálagerninga. Vakin er sérstök athygli á því að rýmri heimildir fjárfestingarsjóða til fjárfestinga í samanburði við heimildir verðbréfasjóða leiða til þess að meiri áhætta getur verið fólgin í fjárfestingu í fjárfestingarsjóðum en verðbréfasjóðum. Staða og afdrif rekstrarfélagsins sem rekur sjóðina hefur ekki bein áhrif á virði sjóðanna þar sem efnahagur þeirra er aðskilinn efnahag rekstrarfélagsins.

Hafa verður í huga að gengi sjóða getur bæði hækkað og lækkað og fjárfestar kunna að fá minna til baka en upphaflega var fjárfest fyrir. Nauðsynlegt er að fjárfestar kynni sér vel þá áhættu sem fólgin er í því að fjárfesta í hlutabréfasjóðum og útboðslýsingar sjóða áður en ákvörðun er tekin um fjárfestingu. Hér að neðan er gerð grein fyrir helstu áhættuþáttum sem hafa þarf í huga áður en ákvörðun er tekin um fjárfestingu. Upptalningin er þó ekki tæmandi fyrir þá þætti sem geta haft áhrif á gengi hlutabréfasjóða.

• Markaðsáhætta er hættan á tapi hlutabréfasjóðsins vegna sveiflna á markaðsvirði eigna í eignasafni sjóðsins, sem rekja má til breytinga á markaðsbreytum, svo sem vöxtum, gengi erlendra gjaldmiðla, hlutabréfa- og hrávöruverði eða lánshæfi útgefanda. Markaðsáhætta fylgir öllum fjármálagerningum og er ekki hægt að eyða með dreifðu eignasafni. Undir markaðsáhættu falla þannig til dæmis gengisáhætta og vaxtaáhætta.
• Skuldaraáhætta (greiðslufallsáhætta) er til staðar í hlutabréfasjóðum. Skuldaraáhætta er sú áhætta að útgefandi verðbréfs standi ekki við skuldbindingar sínar og fari í gjaldþrot eða nauðasamninga og fjárfesting tapist því að hluta til eða að öllu leyti. Innlánakröfur geta tapast við gjaldþrot fjármálastofnunar sem sjóðurinn á innlán hjá.
• Seljanleikaáhætta/lausafjáráhætta felst í því að sú staða gæti komið upp að ekki sé hægt að selja, innleysa eða loka stöðu í eignasafni sjóða með takmörkuðum kostnaði og innan ásættanlegs tímaramma, til dæmis ef miklar innlausnir verða í sjóðunum eða ef samþjöppun eigna veldur broti á fjárfestingarstefnu. Laust fé í sjóðnum gæti því verið of lítið til þess að standa undir greiðslu innlausna á hverjum tíma.
• Áhætta tengd smæð markaðar eða eignatengsla útgefanda verðbréfa getur verið til staðar í hlutabréfasjóðum. Íslenskur verðbréfamarkaður er smár í sniðum og því fylgir að kaupendur og seljendur einstakra verðbréfa eru oft fáir. Af þeim sökum getur verðmyndun á markaði verið ógegnsæ og óvirkari en gerist á stærri mörkuðum. Einnig geta eignatengsl verið á milli útgefenda verðbréfa sem getur leitt til þess að greiðslufall einstakra útgefenda hafa víðtækari áhrif en annars myndi verða.
• Uppgjörsáhætta er til staðar í hlutabréfasjóðum ef útgefandi eða mótaðili í viðskiptum afhendir ekki verðbréf á réttum tíma eða stendur ekki við greiðslur.
• Vörsluáhætta er til staðar í hlutabréfasjóðum þar sem eignir í vörslu geta tapast vegna gjaldþrots, vanrækslu eða sviksamlegra athafna af hálfu vörslufyrirtækis.
• Landsbundin áhætta getur verið til staðar í sjóðunum þar sem þeir geta fjárfest í verðbréfum fyrirtækja óháð því á hvaða landsvæði þau starfa.
• Rekstraráhætta fylgir rekstri sjóða og þeir gætu tapað fjármunum vegna ófullnægjandi innri ferla og mistaka í tengslum við mannauð og kerfi rekstrarfélagsins, eða vegna ytri atburða, þ.m.t. hlítingaráhætta og áhætta vegna verklags við viðskipti, miðlun, uppgjör og verðmat sem innt er af hendi fyrir sjóðinn.

Fjárfesting í blönduðum sjóðum

Blandaðir sjóðir fjárfesta aðallega í öðrum innlendum sem og erlendum sjóðum, (þar sem undirliggjandi eignir geta verið hvort heldur skuldabréf eða hlutabréf), en einnig í stökum hlutabréfum, skuldabréfum, peningamarkaðsgerningum og innlánum hjá fjármálafyrirtækjum. Þessir sjóðir geta haft heimildir til afleiðuviðskipta og eins til fjárfestinga í erlendum fjármálagerningum. Tilgangurinn er að ávaxta fé sjóðfélaga og dreifa áhættu með kaupum á vel dreifðu og blönduðu eignasafni sjóða, fjármálagerninga og innlána. Fjárfestar geta keypt hlutdeildarskírteini sem staðfestingu á eignarhlut sínum í sjóðnum og átt þannig hlutfallslega kröfu á þær eignir sem sjóðurinn á að frádegnum skuldbindingum sjóðsins.

Blandaðir sjóðir í rekstri Landsbréfa eru fjárfestingarsjóðir og starfa samkvæmt lögum nr. 128/2011, um verðbréfasjóði, fjárfestingarsjóði og fagfjárfestasjóði, og lúta eftirliti Fjármálaeftirlitsins. Staða og afdrif rekstrarfélagsins sem rekur sjóðina hefur ekki bein áhrif á virði sjóðanna þar sem efnahagur þeirra er aðskilinn efnahag rekstrarfélagsins. Styrkur hvers sjóðs ræðst af undirliggjandi eignum hans, fjárhagslegum styrk útgefenda þeirra fjármálagerninga sem sjóðurinn hefur fjárfest í og fjölmörgum öðrum þáttum sem geta haft áhrif á verð þeirra.

Fjárfesting í blönduðum sjóðum felur ætíð í sér áhættu. Fjárfesting í hlutdeildarskírteinum sjóða er þó að jafnaði öruggari en þegar keyptir eru einstakir fjármálagerningar, þar sem hver sjóður dreifir áhættu fjárfesta með kaupum í fleiri en einum flokki fjármálagerninga. Vakin er sérstök athygli á því að rýmri heimildir fjárfestingarsjóða til fjárfestinga í samanburði við heimildir verðbréfasjóða geta leitt til þess að meiri áhætta getur verið fólgin í fjárfestingu í fjárfestingarsjóðum en verðbréfasjóðum.

Hlutdeildarskírteini sjóðanna geta lækkað í verði ekki síður en hækkað og eru því ekki áhættulaus og fjárfestar kunna að fá minna til baka en upphaflega var fjárfest fyrir. Sveiflur í gengi sjóðanna geta verið töluverðar vegna sveiflna í gengi þeirra eigna sem sjóðirnir fjárfesta í. Nauðsynlegt er að fjárfestar kynni sér vel þá áhættu sem fólgin er í því að fjárfesta í blönduðum sjóðum, lykilupplýsingar og útboðslýsingar sjóða áður en ákvörðun er tekin um fjárfestingu. Hér að neðan er gerð grein fyrir helstu áhættuþáttum sem hafa þarf í huga áður en ákvörðun er tekin um fjárfestingu. Upptalningin er þó ekki tæmandi fyrir þá þætti sem geta haft áhrif á gengi blandaðra sjóða.

• Skuldaraáhætta (greiðslufallsáhætta) er til staðar í blönduðum sjóðum. Skuldaraáhætta er sú áhætta að útgefandi fjármálagernings standi ekki við skuldbindingar sínar og fari í gjaldþrot eða nauðasamninga og fjárfesting tapist því að hluta til eða að öllu leyti. Innlánakröfur geta tapast við gjaldþrot fjármálastofnunar sem sjóðirnir eiga innlán hjá. Fjárfestingar blandaðra sjóða geta verið nokkuð áhættusamar þegar horft er til skuldaraáhættu. Skuldaraáhætta minnkar með auknum fjölda útgefenda og er almennt talin vera meiri ef um fjármálagerninga fyrirtækja er að ræða en ef um fjármálagerning með ríkisábyrgð er að ræða.
• Áhætta tengd fjárfestingum í innlánum er í blönduðum sjóðum. Meiri áhætta fylgir almennt fjárfestingu í bundnum innlánum, en óbundnum innlánum. Innlán í eigu sjóðsins, hverju nafni sem þau kunna að nefnast, njóta ekki tryggingaverndar samkvæmt lögum.
• Markaðsáhætta er hættan á tapi sjóðs vegna sveiflna á markaðsvirði eigna í eignasafni sjóðsins, sem rekja má til breytinga á markaðsbreytum, svo sem vöxtum, gengi erlendra gjaldmiðla, hlutabréfa- og hrávöruverði eða lánshæfi útgefanda. Markaðsáhætta fylgir öllum fjármálagerningum og er ekki hægt að eyða með dreifðu eignasafni. Undir markaðsáhættu falla þannig til dæmis vaxtaáhætta og gengisáhætta.
• Áhætta tengd smæð markaðar eða eignatengsla útgefanda fjármálagerninga getur verið til staðar í blönduðum sjóðum. Íslenskur verðbréfamarkaður er smár í sniðum og því fylgir að kaupendur og seljendur einstakra fjármálagerninga eru oft fáir. Af þeim sökum getur verðmyndun á markaði verið ógegnsæ og óvirkari en gerist á stærri mörkuðum. Einnig geta eignatengsl verið á milli útgefenda fjármálagerninga sem getur leitt til þess að greiðslufall einstakra útgefenda hafa víðtækari áhrif en annars myndi verða.
• Verðbólguáhætta er til staðar í blönduðum sjóðum þar sem heimild er til fjárfestinga í óverðtryggðum skuldabréfum.
• Seljanleikaáhætta/lausafjáráhætta felst í því að sú staða gæti komið upp að ekki sé hægt að selja, innleysa eða loka stöðu í eignasafni sjóða með takmörkuðum kostnaði og innan ásættanlegs tímaramma, til dæmis ef miklar innlausnir verða í sjóðunum eða ef samþjöppun eigna veldur broti á fjárfestingarstefnu. Laust fé í sjóðum gæti því verið of lítið til þess að standa undir greiðslu innlausna á hverjum tíma.
• Uppgjörsáhætta er til staðar í blönduðum sjóðum ef útgefandi eða mótaðili í viðskiptum afhendir ekki vfjármálagerning á réttum tíma eða stendur ekki við greiðslur.
• Vörsluáhætta er til staðar þar sem eignir í vörslu geta tapast vegna gjaldþrots, vanrækslu eða sviksamlegra athafna af hálfu vörslufyrirtækis.
• Landsbundin áhætta getur verið til staðar í sjóðunum þar sem þeir geta fjárfest í fjármálagerningumfyrirtækja óháð því á hvaða landsvæði þau starfa.
• Rekstraráhætta fylgir rekstri sjóða og þeir gætu tapað fjármunum vegna ófullnægjandi innri ferla og mistaka í tengslum við mannauð og kerfi rekstrarfélagsins, eða vegna ytri atburða, þ.m.t. hlýtingaráhætta og áhætta vegna verklags við viðskipti, miðlun, uppgjör og verðmat sem innt er af hendi fyrir sjóðina.

Fjárfesting í kauphallarsjóðum

Kauphallarsjóður (e. Exchange Traded Fund, ETF) er sjóður um sameiginlega fjárfestingu sem skráður er í kauphöll og þar fara viðskipti með hlutdeildarskírteini að mestu leyti fram. Landsbréf reka einn kauphallarsjóð og eru viðskipti með hlutdeildarskírteini sjóðsins í kauphöllinni á Íslandi (eftirmarkaður) og er virk viðskiptavakt með hlutdeildarskírteinin.

Helstu áhættuþættir kauphallarsjóða sem fjárfesta í hlutabréfum

Kauphallarsjóður Landsbréfa er verðbréfasjóður sem starfar samkvæmt lögum nr. 128/2011, um verðbréfasjóði, fjárfestingarsjóði og fagfjárfestasjóði og lýtur eftirliti Fjármálaeftirlitsins. Sjóðurinn er jafnframt vísitölusjóður og stýrt með óvirkum hætti, þar sem fjárfest er eingöngu í þeim hlutabréfum sem mynda kauphallarvísitöluna OMXI10CAP, í sömu hlutföllum og hún er samsett á hverjum tíma. Í kauphallarvísitölunni eru þau hlutabréf sem eru með mestan seljanleika á hverjum tíma.

Fjárfestar geta keypt hlutdeildarskírteini í kauphallarsjóðnum sem staðfestingu á eignarhlut sínum í sjóðnum og átt þannig hlutfallslega kröfu á þau hlutabréf og aðrar eignir sem sjóðurinn á að frádegnum skuldbindingum sjóðsins. Hagkvæmast er að kaupa og selja hlutdeildarskírteini með atbeina verðbréfamiðlunar (á eftirmarkaði) fremur en að kaupa beint af sjóðnum eða innleysa í honum, þar sem við slík frumviðskipti fellur til kostnaður sem á ekki við um viðskipti á eftirmarkaði. Hlutabréf eru í eðli sínu áhættusöm fjárfesting og afkoma þeirra félaga sem sjóðurinn á hlutabréf í hefur bein áhrif á gengi hans. Sveiflur í gengi sjóðsins geta því verið töluverðar vegna verðbreytinga á þeim hlutabréfum sem sjóðurinn hefur fjárfest í.

Árangur og ávöxtun sjóðsins á hverjum tíma ræðst af arðgreiðslum og af verðbreytingum undirliggjandi eigna. Fjárfesting í hlutabréfasjóðum felur ætíð í sér áhættu. Fjárfesting í hlutdeildarskírteinum sjóða er þó að jafnaði áhættuminni en þegar keyptir eru einstakir fjármálagerningar, þar sem hver sjóður dreifir áhættu fjárfesta með kaupum í fleiri en einum flokki fjármálagerninga. Staða og afdrif rekstrarfélagsins sem rekur sjóðinn hefur ekki bein áhrif á virði hans þar sem efnahagur sjóðsins er aðskilinn efnahag rekstrarfélagsins.

Hafa verður í huga að gengi sjóða getur bæði hækkað og lækkað og fjárfestar kunna að fá minna til baka en upphaflega var fjárfest fyrir. Nauðsynlegt er að fjárfestar kynni sér vel þá áhættu sem fólgin er í því að fjárfesta í hlutabréfasjóðum og útboðslýsingar sjóða áður en ákvörðun er tekin um fjárfestingu. Hér að neðan er gerð grein fyrir helstu áhættuþáttum sem hafa þarf í huga áður en ákvörðun er tekin um fjárfestingu. Upptalningin er þó ekki tæmandi fyrir þá þætti sem geta haft áhrif á gengi hlutabréfasjóðsins.

• Markaðsáhætta er hættan á tapi hlutabréfasjóðsins vegna sveiflna á markaðsvirði eigna í eignasafni sjóðsins, sem rekja má til breytinga á markaðsbreytum, svo sem vöxtum, gengi erlendra gjaldmiðla, hlutabréfa- og hrávöruverði eða lánshæfi útgefanda. Markaðsáhætta fylgir öllum fjármálagerningum og er ekki hægt að eyða með dreifðu eignasafni. Undir markaðsáhættu falla þannig til dæmis gengisáhætta og vaxtaáhætta.
• Áhætta tengd vísitölu er í sjóðnum þar sem fjárfest er aðeins í þeim hlutabréfum sem mynda OMXI10CAP vísitöluna eins og hún er samsett á hverjum tíma og fylgir sjóðurinn frammistöðu vísitölunnar sem hefur bein áhrif á gengi hans til lækkunar eða hækkunar.
• Skuldaraáhætta (greiðslufallsáhætta) er til staðar í hlutabréfasjóðum. Skuldaraáhætta er sú áhætta að útgefandi verðbréfs standi ekki við skuldbindingar sínar og fari í gjaldþrot eða nauðasamninga og fjárfesting tapist því að hluta til eða að öllu leyti. Innlánakröfur geta tapast við gjaldþrot fjármálastofnunar sem sjóðurinn á innlán hjá.
• Seljanleikaáhætta/lausafjáráhætta felst í því að sú staða gæti komið upp að ekki sé hægt að selja, innleysa eða loka stöðu í eignasafni sjóðsins með takmörkuðum kostnaði og innan ásættanlegs tímaramma, til dæmis ef miklar innlausnir verða í sjóðnum eða ef samþjöppun eigna veldur broti á fjárfestingarstefnu. Laust fé í sjóðnum gæti því verið of lítið til þess að standa undir greiðslu innlausna á hverjum tíma.
• Áhætta tengd smæð markaðar eða eignatengsla útgefanda verðbréfa getur verið til staðar í hlutabréfasjóðum. Íslenskur verðbréfamarkaður er smár í sniðum og því fylgir að kaupendur og seljendur einstakra verðbréfa eru oft fáir. Af þeim sökum getur verðmyndun á markaði verið ógegnsæ og óvirkari en gerist á stærri mörkuðum. Einnig geta eignatengsl verið á milli útgefenda verðbréfa sem getur leitt til þess að greiðslufall einstakra útgefenda hafa víðtækari áhrif en annars myndi verða.
• Uppgjörsáhætta er til staðar í hlutabréfasjóðum ef útgefandi eða mótaðili í viðskiptum afhendir ekki verðbréf á réttum tíma eða stendur ekki við greiðslur.
• Vörsluáhætta er er til staðar í hlutabréfasjóðum þar sem eignir í vörslu geta tapast vegna gjaldþrots, vanrækslu eða sviksamlegra athafna af hálfu vörslufyrirtækis.
• Rekstraráhætta fylgir rekstri sjóða og þeir gætu tapað fjármunum vegna ófullnægjandi innri ferla og mistaka í tengslum við mannauð og kerfi rekstrarfélagsins, eða vegna ytri atburða, þ.m.t. hlítingaráhætta og áhætta vegna verklags við viðskipti, miðlun, uppgjör og verðmat sem innt er af hendi fyrir sjóðinn.