Hvern­ig get ég stuðlað að góðu láns­hæf­is­mati?

Áður en einstaklingar geta tekið lán þarf að liggja fyrir lánshæfismat sem segir til um hvort og hversu líklegt það er að þeir lendi í vanskilum í náinni framtíð. En hvernig má stuðla að góðu lánshæfismati?
Hafnarfjörður
4. september 2018

Samkvæmt lögum um neytendalán er bönkum og öðrum fyrirtækjum sem bjóða upp á lánaviðskipti skylt að meta lánshæfi tilvonandi lántaka eða að láta aðra aðila framkvæma matið fyrir sig. Landsbankinn metur reglulega lánshæfi lánþega bankans með sjálfvirkum hætti og er mikill meirihluti þeirra með gott lánshæfi. Reglubundið mat bankans á lánshæfi viðskiptavina dregur úr útlánaáhættu bankans og fyrirbyggir um leið að óhófleg skuldsetning verði myllusteinn um háls viðskiptavina. Rétt er að taka fram að lánshæfismat er ekki greiðslumat og segir ekki til um hversu mikið einstaklingur getur greitt af láni.

Gott lánshæfismat er m.a. forsenda þess að fólk geti sjálft stillt yfirdráttinn, skipt kreditkortareikningum í appi eða netbanka eða tekið lán á netinu. Gott lánshæfismat leiðir þannig til betri og aðgengilegri þjónustu.

Framkvæmd lánshæfismats

Lánshæfismat Landsbankans byggist á gögnum um viðskiptavini, m.a. um viðskiptasögu og yfirlit yfir fjárhagslegar skuldbindingar. Matið samanstendur af lánshæfiseinkunn, frá 0 upp í 10, og fjórum litaflokkum; grænum, gulum, appelsínugulum og rauðum. Grænn gefur til kynna að engar vísbendingar séu um versnandi fjárhagsstöðu, gulur að vísbendingar séu til staðar um versnandi fjárhagstöðu, appelsínugulur að lánþegi sé eða hafi verið í alvarlegum vanskilum og rauður að lánþegi sé í alvarlegum vanskilum. Best er að vera með háa einkunn og í grænum litaflokki en lakast að vera með lága einkunn og í rauðum litaflokki.

Ekki lenda í vanskilum að óþörfu

Vanskil geta haft neikvæð áhrif á lánshæfismatið. Í mörgum tilfellum lendir fólk í vanskilum algjörlega að óþörfu, s.s. vegna andvaraleysis eða vegna þess að það hreinlega gleymir að borga reikninga á réttum tíma.

Ýmislegt er hægt að gera til að koma í veg fyrir óþarfa vanskil. Til dæmis er hægt að setja reikninga sem berast reglulega (afborganir af lánum, rafmagnsreikninga o.s.frv.) í beingreiðslu en slíkt er einfalt að gera í netbanka eða appi. Reikninga má einnig greiða með kreditkorti og yfirleitt er hægt að ganga frá slíkri „áskrift“ á vefsíðum þeirra fyrirtækja sem gefa reikningana út. Launafólk sem fær útborgað um miðjan mánuð, t.d. 15. dag hvers mánaðar, getur óskað eftir að gjalddagar lána taki mið af útborgunardegi. Þá nýta margir sér greiðsluþjónustu til að jafna mánaðarlegar sveiflur í útgjöldum heimilisins. Þessi einföldu ráð stuðla að því að reikningar séu greiddir á réttum tíma sem bætir lánshæfismat viðskiptavina.

Hafðu samband ef þú lendir í erfiðleikum

Hversu vel sem fólk skipuleggur sín fjármál geta tímabundnir erfiðleikar, svo sem atvinnumissir eða veikindi, haft afdrifarík áhrif á fjárhaginn. Í slíkum tilfellum er mikilvægt að gera ráðstafanir, t.d. að óska eftir breytingum á afborgunum lána eða jafnvel að draga úr skuldsetningu með sölu eigna ef líklegt er að erfiðleikar verði langvarandi.

Tímabundin vanskil og greiðsluerfiðleikar hafa ekki langvarandi áhrif á lánshæfismatið. Um leið og fjárhagsstaðan batnar hækkar lánshæfismatið. Og þótt fólk gleymi einstaka sinnum að greiða reikning á réttum tíma leiðir slíkt ekki umsvifalaust til þess að lánshæfið lækki.

Almennt má segja að hófleg skuldsetning, ráðdeild í fjármálum og sparnaður hafi mjög jákvæð áhrif á lánshæfismat. Vanskil hafa á hinn bóginn mjög neikvæð áhrif á lánshæfismat. Gullna reglan um að eyða ekki meiru en aflað er á vel við hér.

Þú gætir einnig haft áhuga á
Stúlkur á hlaupahjólum
15. mars 2024
Hvað á að gera við fermingarpeninginn?
Áður voru fermingargjafir oft eigulegir gripir sem hjálpuðu fermingarbarninu inn í nýtt tímabil ævinnar – skatthol, pennar, orðabækur, merkileg skáldverk, hljómtæki, tjöld, armbandsúr eða ferðatöskur.
Hjón úti í náttúru
12. mars 2024
Það gæti borgað sig að spara í sjóðum ef þú færð greiðslur frá TR
Þau sem fá greiðslur frá Tryggingastofnun ríkisins hafa mörg hver rekið sig á að fjármagnstekjur umfram ákveðna fjárhæð geta skert greiðslurnar. Það er eðlilegt að spyrja sig hvaða leiðir séu bestar fyrir sparnaðinn, sérstaklega eftir að vextir tóku að hækka, og hvernig best er að haga sparnaði með tilliti til fjármagnstekna.
Verðbréfasíða í netbanka
24. jan. 2024
Viltu ná árangri með eignadreifingu?
Okkur er oft ráðlagt að dreifa eignum okkar til þess að draga úr sveiflum. Viðkvæðið „ekki setja öll eggin í sömu körfuna“ stendur fyrir sínu, en með því að dreifa áhættunni getum við varið okkur gegn ófyrirséðu tapi af stökum fjárfestingum.
18. jan. 2024
Hvernig er fjármálaheilsan?
Við upphaf nýs árs er mjög algengt að fólk byrji í heilsuátaki, enda oft ekki vanþörf á eftir margra vikna sykurát og óhóflega neyslu á mat og drykk. Það er upplagt að nota tækifærið til að velta líka fyrir sér fjármálaheilsunni og setja sér markmið um að bæta fjármálin.
16. jan. 2024
Hægt að spara stórfé með því að leggja bílnum
Svigrúmið til að skera niður föst útgjöld heimilisins þannig að virkilega muni um er oft lítið. Eitt liggur þó betur við höggi en flest annað, nefnilega hinn rándýri einkabíll!
Verðbréf í appi
4. jan. 2024
Þetta er gott að vita áður en þú kaupir í sjóði
Fjárfesting í verðbréfa- og fjárfestingarsjóðum er vinsæl leið til að ávaxta sparifé. Ef þú ert að velta fyrir þér að setja sparnaðinn þinn, eða hluta af honum, í sjóð er gott að þekkja nokkur lykilhugtök.
20. des. 2023
Hvað á að borga fyrir barnapössun?
Stundum þurfa foreldrar að skreppa eða geta ekki sótt börn á réttum tíma vegna vinnu eða náms. Frí í skólum eru líka lengri en sumarfrí foreldra og sumarnámskeið eru yfirleitt styttri en vinnudagur. Því þarf stundum að redda pössun. En hvað á að borga á tímann fyrir barnapössun?
Rafræn greiðsla
10. nóv. 2023
Hvað kostar að taka skammtímalán og dreifa greiðslunum?
Til að bera saman kjör á skammtímalánum er ekki nóg að horfa á vextina eða vaxtaprósentuna eina og sér heldur þarf að taka allan kostnað inn í reikninginn, svo sem lántökugjöld og greiðslugjöld. Á lánum sem fela í sér greiðsludreifingu er algengt að kjörin jafngildi 30-44% ársvöxtum. Og það er slatti!
2. nóv. 2023
Vantar þig fimmhundruðkalla?
Ertu á leiðinni með barnið í bekkjarafmæli og þarft að útvega nokkra fimmhundruðkalla í snatri? Við hjálpum þér að finna þá.
Netbanki
15. sept. 2023
Hægt að lækka eða komast hjá þjónustugjöldum
Þú borgar ekkert fyrir grunnþjónustu í appinu og netbankanum og þú getur komist hjá því að greiða þjónustugjöld eða lækkað þau með því að velja ódýrari eða gjaldfrjálsar þjónustuleiðir sem eru í boði hjá Landsbankanum.
Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur